AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - Değerli Bakanım, bugünkü bütçe sunumunuzu dinledim ve rakamların eğilip bükülerek gerçeğin nasıl saklanabildiğini hayretler içerisinde izledim.

Sunumunuzda, 2023 yılında Tarımsal Destekleme Programı'na ayrılan tutarın 54 milyar lira olduğundan ve 2022 yılına göre yüzde 109'luk bir artışın olduğundan bahsettiniz. 2022 yılında tarımsal desteklemelerin toplamı ne kadardı peki? 2022 yılı bütçesinde, ilk hâlinde 25,8 milyar lira olan destekleme tutarı ek bütçe ile 39 milyar liraya çıkartılmış. Şimdi 2022 yılı destekleme rakamını 25,8 kabul edersek artış, dediğiniz gibi, yüzde 109; eğer 39 milyar lira olarak hesaplarsak -ki doğrusu ve gerçeği bu- artışın sadece yüzde 40 olduğunu görmekteyiz.

Sayın Bakanım, genel bütçeden tarımsal desteklemelere ayrılan payın 2023 bütçesinde sadece yüzde 1,2 olduğunu görüyoruz. Oysa bu oran 2020 bütçesinde yüzde 2'ydi, 2021 yılında ise 1,6 ve her geçen yıl düşmüş. Bu sene başlangıçta 1,4'tü, sene sonunda ise 1,2'ye düştü; önümüzdeki sene ise 1,2. Yani tarımsal desteklemeler oransal olarak her geçen yıl düşmekte. Hayvancılık desteklemeleri mesela, bu bütçede hayvancılık desteklemelerinin totaline baktığımızda yüzde 25'e çıkartıldığından bahsetmektesiniz, oysa 2021 yılı bütçesindeki payı yüzde 32'ydi. Ne olmuş? Yüzde 25'e çıkmamış, esasında yüzde 32'den yüzde 25'e düşmüş. Sağmal hayvanlar kesime gidiyor, ahırlar boşalıyor ancak siz hayvancılık desteklerinin payını azaltıyorsunuz. Ne diyelim? Allah ıslah etsin.

Mazot desteği yüzde 241, gübre ise yüzde 130 artmış. Bir zeytin üreticisini ele alalım. Bu üretici yüzde 130 artan gübre desteğiyle dekara 2 kilogram gübre alamıyor. Yüzde 241 artan mazot desteğiyle ise ancak 2 litre mazot alabiliyor, o da bugün için. Bu destekler seneye verilecek. Seneye ne olacak? Seneye Allah kerim.

Sayın Bakanım, alan bazlı desteklemelerdeki artışlardan bahsettiniz ancak prim ödemelerindeki artıştan hiç bahsetmediniz. Değerli milletvekilleri, 2022 yılı havza bazlı fark ödemeleri ne kadar arttı, biliyor musunuz? Yüzde sıfır. Çeltik, dane mısır, dane zeytin, zeytinyağı, pamuk desteklemeleri üç yıldır artmıyor. İyi tarım, organik tarım uygulamaları desteklemeleri sekiz yıldır aynı, artmıyor.

Sayın Bakanım, Avrupa Birliği organik tarımın oranını yüzde 25'e çıkartmayı hedefliyor ve bu hedefe adım adım ilerliyor. Şu an için AB ortalaması yüzde 10. Bir diğer hedefi ise pestisit ve kimyevi gübre kullanımı azaltmak. Günümüzde pestisit kullanımı, kalıntı ve atık yönetimi her geçen gün önem kazanmakta. Bu noktada iyi tarım ve organik tarım uygulamalarının önemi artıyor. 2012 yılında tarım arazilerinin yüzde 3'ünde iyi tarım, yüzde 3'ünde ise organik tarım yapılmaktaydı. 2023 hedefiniz yüzde 5'ti ancak bugün için yüzde 3'lük oran yüzde 1,6'ya düşmüş durumda, neredeyse yarı yarıya. Dünya tarımı ciddi bir paradigma değişimi yaşıyor, rakamlara bakıyoruz, Türkiye ise bu dönüşümü ancak seyrediyor.

Biraz da üreticisi olduğum zeytinden bahsetmek istiyorum. Değerli Bakanım, biraz evvel belirttiğim gibi zeytin üreticisi desteklenmiyor, destekleniyormuş gibi yapılıyor ancak destek yok. Havza bazlı desteklemelerde dane zeytine verilen destekleme sadece 15 kuruş, üç yıldan beri değişmiyor. Benzer durum zeytinyağı primi için de geçerli, yıllardır 80 kuruş, dolara vurursak 4 sent. 1999 yılında bu oran 40 sentti yani tam 10 kat daha fazlaydı. Rakibimiz AB ülkelerinde zeytinyağına verilen destekleme ise 1,32 avro, bize verilenden neredeyse 30 kat daha fazla destekleme veriliyor Avrupalı çiftçiye. Sayın Bakanım, hem zeytinyağı priminde hem de zeytinin priminde ciddi bir güncellemenin şart olduğu ortada.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Son yarım dakikanız.

AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - Bugün birçok arkadaşımız burada üzümden, pamuktan, fındıktan, zeytinden, zeytinyağından bahsetti. Esasında sorunların temeli hep aynı, bu piyasaların hızla tekelleşmeye doğru gittiğini, hemen her üründe tröstlerin oluştuğunu görmekteyiz.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Süreniz dolmuştur, son bir cümle alalım.

AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - Müdahale alımlarının yetersiz kaldığını, piyasayı regüle etmekte zorlanıldığını, rakamlara dikkatle bakınca desteklemelerin de yetersiz kaldığını, çiftçinin yalnızlaştığını, yalnızlaştıkça toprağından koptuğunu görmekteyiz.

Teşekkür ederim.