İBRAHİM AYDIN (Antalya) - Teşekkür ediyorum Başkanım.

Sayın Başkanım, Değerli Bakanım, Saygıdeğer Komisyon üyeleri ve milletvekili arkadaşlarım, çok kıymetli bürokratlar ve basınımızın seçkin mensupları; Adalet Bakanlığı bütçesi üzerine söz almış bulunmaktayım. Hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

İstanbul İstiklal Caddesi'nde meydana gelen bombalı saldırıda hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah'tan rahmet, ailelerine ve yakınlarına sabır, yaralılarımıza acil şifalar diliyorum. Milletimizin başı sağ olsun. Terörü, arkasındaki örgütleri ve onların da arkasındaki emperyalist güçleri lanetliyorum.

Sayın Başkan, kıymetli milletvekilleri, Bakanımız çok güzel bir sunum yaptı. Tabii ki son yıllarda yaptığımız çalışmaları bu kısa sürede anlatmak mümkün değildi. Onunla ilgili, biraz daha değindiği yerlerden konuşmak istiyorum.

Adil bir hukuk düzeni kurmak devletin asli görevlerinden biridir. Ülkemiz, Sayın Cumhurbaşkanımız liderliğinde dönüşüm yaşamıştır. Bu dönüşümün temelinde ise insan hakları ve demokrasi odaklı bir yönetim anlayışı yer almaktadır. Geçtiğimiz süreçte, başta Anayasa olmak üzere temel yasalarımızda çok önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerden biri bireysel başvuru hakkıdır. Herkes, Anayasa'mızda güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilmektedir.

Kişisel verilerin korunması, ilk defa anayasal ve yasal bir hak olarak düzenlenmiştir. Kişisel verilerin korunmasını sağlamak ve buna yönelik farkındalık oluşturarak bilinç düzeyini geliştirmek, aynı zamanda veri temelli ekonomide özel ve kamusal aktörlerin uluslararası rekabet kapasitelerini artırıcı bir ortam oluşturmak amacıyla Kişisel Verileri Koruma Kurumu kurulmuş.

Bilgi edinme hakkının anayasal güvenceye kavuşturulması, çocuk haklarının ilk defa anayasal koruma altına alınması, sivillerin askerî mahkemelerde yargılanmasına son verilmesi, tutuklama tedbirlerine başvurulmasını zorlaştıracak düzenlemeler yapılması gibi gelişmelerle son derece önemli kazanımlar elde edilmiştir. Tüm bu yeniliklerin uluslararası alanda da karşılığı bulunmaktadır.

İşkenceyle aktif olarak mücadele edildi ve işkence, kötü muamele iddiaları ülke gündeminden tamamen çıkarıldı. Kadınlar için pozitif ayrımcılık ilkesi anayasal güvenceye kavuşturulmuştur. Çocuk haklarına ilk defa Anayasa'da yer verilerek çocukların korunması devlete ve idareye anayasal bir görev olarak yüklenmiştir. Temel kanunlarımız sosyal, siyasal ve ekonomik yapımıza daha uygun hâle getirilmiştir.

Sayın Başkan, kıymetli milletvekilleri; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 2004 yılında; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 2011 yılında yasalaşarak yürürlüğe girmiş; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nda zaman içerisinde önemli değişiklikler yapılarak sistem bütünüyle yenilenmiş ve günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilir hâle getirilmiştir. Yeni kanunlar ve mevcut kanunlardaki değişikliklerle hukuki altyapımız günümüz ekonomik ve sosyal şartlarına cevap verebilir hâle gelmiştir.

Geçtiğimiz yirmi yılda, temel hakların korunmasına yönelik icraatın yanında adalet hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde sunulmasını teminen çok önemli yeniliklere imza atılmıştır. Hâkim, savcı ve personel sayıları ile ilk derece genel ve ihtisas mahkemelerinin sayısı artırılmıştır. Cumhuriyet tarihi boyunca hazırlıkları yapılan ancak hayata geçirilemeyen istinaf kanun yolu ülkemize kazandırılmıştır. 20 Temmuz 2016 tarihinde faaliyete geçen istinaf mahkemeleri adli yargıda ilk aşamada 7 bölgede faaliyete geçmiş, süreç içerisinde ise sayı 15'e çıkarılmıştır. 2022 yılında Denizli, Malatya ve Tekirdağ bölge adliye mahkemeleri de kurulmak suretiyle sistem güçlendirilmiştir. İdari yargıda ise ilk olarak 7 bölgede faaliyete geçen istinaf mahkemelerinin sayısı bugün 9'a çıkarılmıştır. İstinaf mahkemeleri, yüksek mahkemelerin iş yükünü azalttığı ve pek çok karar da yüksek mahkemelere gitmeden kesinleştiği için istinaf yargılamalarının makul sürede karara bağlanmasına önemli katkı sunmaktadır.

Yargıda bilişim teknolojisinin etkin biçimde kullanılması, bir yandan hizmetlerin daha hızlı sunulmasını sağlarken diğer yandan vatandaşların sistem üzerinde hizmetlerden faydalanabilmelerini sağlamaktadır. Adalet hizmetlerinin daha hızlı gerçekleştirilmesi için pek çok kurumda entegrasyon gerçekleştirilmiştir.

Sayın Başkan, kıymetli milletvekilleri; 1 Ocak 2019'dan itibaren tebligat çıkarmaya yetkili mercilerin, aralarında kamu kurumlarının, noterlerin, avukatların, bilirkişilerinde bulunduğu gerçek ve tüzel kişilere tebligatları elektronik ortamda göndermesini zorunlu hâle getiren uygulamaya geçilmiştir.

Hayata geçen yeniliklerden biri de hukuk mahkemelerindeki duruşmalara sesli ve görüntülü katılımı sağlamak için geliştirilen e-duruşma sistemidir. Uygulama öncelikle avukatlar için öngörülmüştür, zaman içerisinde taraf, tanık ve bilirkişileri de kapsayacaktır. E-duruşma hâkim, savcı ve avukatlar ile personel için zaman ve emek tasarrufu sağlamaktadır. Bu sayede vatandaşlarımız adalet hizmetlerini daha zahmetsiz alabilmektedir. UYAP bünyesinde sesli ve görüntülü bilişim sistemi kuruldu. Böylece, vatandaşlarımızın birçok davada ifade vermek için uzaktaki mahkemeye gitmesine gerek kalmamıştır. CELSE, mobil avukat bilgi sistemi uygulaması, e-adalet, vatandaş mobil uygulaması ve Merkezi Takip Sistemi ile yenilikler yargı sistemini hızlandıran diğer uygulamalardır.

Çağın gereklerine, yargının saygınlığına ve ciddiyetine uygun, kaliteli işleyen ve geleceğe dönük olarak planlanan yeni ve modern adliye binaları inşa etmek ana hedeflerimiz olmuş; 2002 yılından bugüne kadar toplam 278 modern hizmet binası inşaatı tamamlanmıştır. Yani eskiden hükûmet konaklarının altlarında, merdiven altı olan mahkemelerimiz şimdi modern adliye binalarında görülüyor.

Yargıda Hedef Süre Uygulaması'yla vatandaşlarımızın dava süresiyle ilgili önceden bilgilendirilmeleri sağlandı. Hedef Süre Uygulaması, her bir dava ve soruşturma için hedef süre öngörerek hedeflenen sürede tamamlanamayan dava ve soruşturmaların hızlandırılması amacıyla çözümler üretilmesini ve bu sayede yargılama ve soruşturma sürelerinin kısaltılmasını amaçlayan bir dava yönetim sistemidir.

Tüm dünyada, hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde alternatif çözüm yöntemleri giderek artan biçimde uygulanmaktadır. Bu yöntemler, bir yandan uyuşmazlıkların kısa sürede dostane çözümüne hizmet ederken diğer yandan yargı organlarının iş yükünü hafifletmektedir. Ayrıca, uyuşmazlığın sulh ve müzakere temelinde çözüme kavuşturulması toplumsal barışa da katkı sağlamakta ve adalete olan güveni artırmaktadır. 2012 yılında kabul edilen Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu da bu alanda sistemimizde gerçekleştirilen en önemli değişiklik olmuştur. Bazı iş, ticaret ve tüketici uyuşmazlıklarında arabulucuya başvuru dava şartı hâline getirilmiştir.

Geleneksel dava yollarına karşı getirilen alternatif yargı mercileri, her geçen gün artan iş yükünün hafiflemesi amacına da hizmet ederek daha vahim suçlar ve karmaşık davalarda ihtiyaç duyulan zaman ve mali kaynak tasarrufu sağlamaktadır. Türk ceza adalet sistemine 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'yla giren, 5560 sayılı Kanun'la ve 6763 sayılı Kanun'la değişikliğe uğrayan uzlaşma müessesesinin, geleneksel muhakeme usulüne alternatif yöntem olarak, iş yükünün azaltılmasında beklenen etkiyi yaratması ve sisteme katkısının artırılması amacıyla kapsamı genişletilmiş ve uzlaştırma usulü basitleştirilmiştir.

Adalet hizmetlerinin devamlılığının sağlanması için çok önemli olan 2023 yılı bütçesinin hayırlı hizmetlere vesile olmasını temenni ediyorum.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

İBRAHİM AYDIN (Antalya) - 2023 yılı bütçemizin hayırlı ve uğurlu olmasını diliyorum.

Saygılar sunuyorum.