DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Sayın Müdürüm, çok özür dilerim ama anlaşılmayan şey şu: Bakın, bu maden ocağında son bir ayda sürekli olarak metan gazı yüzde 1,5'u aşıyor, yüzde 2'yi aşıyor, yüzde 5'i de aşıyor; bu süreklilik arz ediyor, bunlar tespit edilmiş veriler. Birazdan konuşurken de bunu ifade edeceğiz. Yani dolayısıyla, burada havalandırma hızıyla ilgili bir tedbir, ekstra bir tedbir alınması gerekiyor. İdeal koşullarda hiç metan gazının yüzde 1'i geçmediği bir ortamda sizin daha önce simüle ettiğiniz bir hava hızı artık Amasra Müessesesi içinde uygulanamaz durumda. Sanki metan gazı oranı son on günde on beş günde yüzde 1,5'u aşmamış, 2'yi aşmamış; hatta alt patlama limitlerini, hatta yüzde 5'i aşmamış gibi hava hızının yeterli olduğunu söylüyorlar. Yani o zaman hava hızının artırılması gerekiyordu demek ki sürekli metan gazı oranı yükseldiğine göre. Yani mevzuatın bir sınırı varsa da sizin de bir mühendisliğiniz var. Riski tespit edip o mühendislik çerçevesinde hızı artırmanız lazım.

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Efendim, ben söz alabilir miyim?

OTURUM BAŞKANI POLAT TÜRKMEN - Buyurun.

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Sayın Başkanım, ben metan gazıyla alakalı merkezî gaz izleme sistemine veri aktaran sensörlerin birer dakika arayla... Döküm yaptığı zaman birer dakika arayla döküm yapıyor. Şurada arz etmek istiyorum: Burada görmüş olduğumuz alan tarih olarak Ekim ayının 1'inden başlıyor, kazanın olduğu ana kadar. Şu elimde de aynı sensör var.

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Kaç numaralı sensör?

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - CH27, o tabandaki sensör efendim.

Burada sınırlar var, değerler var; taban zamanı gösteriyor, dikey sütun metan oranını gösteriyor. Şu beyaz bölge, metanın yüzde 1'e kadar olan bölgesini gösteriyor; sarı bölge, yüzde 1 ile 1,5 arasını gösteriyor; diğer bölgeler de 1,5'tan yukarıda olan bölgeyi gösteriyor; yüzde 2, 3, 4, 5 diye gidiyor.

Şimdi, burada baktığımızda, belli noktalarda yükseldiği gözüküyor; aynı şekilde bilirkişi raporunun da 23'üncü ve 24'üncü sayfalarında bu hususlar tek tek alınmış, konulmuş. Buradaki tarihlere baktığımız zaman grafiklerle... Mesela 23'üncü sayfada 8 tane grafik var, 7'nci ve 8'nci grafik aynı grafik, o yanıltmasın, aynı grafiği koymuşlar oraya çünkü. Burada, gaz izleme servisindeki arkadaşlar metan yükselmesinin olduğu zamanlarda ilgili yerlerle görüşüyorlar ve burada da not düşüyorlar, kendi şeylerinde de var bir tane. Mesela -burada yaklaştırınca çıktı- pervanenin çalıştırılmasından kaynaklı bir olay olduğunu... Burada kaç gelmiş? 2,2 gibi bir değer söz konusu. Bakın, 5'in olduğu değerler, söz konusu bölgede elektrik kesintisi oluyor, elektrik kesintisi olduğu zaman tali pervane hava basmıyor, ortamdan sürekli gaz çıkışı oluyor. Şimdi, elektrik kesiliyor, sensör değer veriyor mu? Evet, veriyor. Sensörlerimizin ara istasyonları enerji kesintisinde de değer verecek şekilde akülerle takviye edilmiş durumda. O dönemde sürekli bir gazla birlikte yükseliyor ve 5'i geçiyor, 5'ten sonra göstermiyor; niye? Patlama sınırı zaten 4, oraya çıkmasını istemiyoruz. Arkadaşlarımız not düşmüş: "Elektrik kesintisinden kaynaklı." Kim düşmüş? Hasan Akgün. Efendim, zaten bilirkişi de diyor ki: "Yok, bu notlar kabul edilmez. Öyle bir şey yok, ben bunu kabul etmiyorum." Onun için onların hepsini koymuş.

Yine burada, bakın ocak elektrik çalışması kaynaklı, batarya da bitmiş, burada çok küçük bir alanda... Bakın, şurada veri yok; akü de bitmiş, veri gelmediği için sıfır gözüküyor. Yani bunların hepsine ilgili yerlerle görüşülerek notlar düşmüş. Yani yüzde 5'in üstüne çıktığı yerler, enerji kesintisi olduğu yerler; onlarla ilgili de çalışanlar zaten uygun alana çekiliyor. Yani bakın, bunu...

Yine bilirkişi raporunda öyle bir grafik var ki baktığınız zaman dağ gibi görüyorsunuz efendim.

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Şu son kısım...

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Yok, yok, orayı göstereceğiz.

ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) - 1 Ekim tarihli, 1 Ekimde...

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - 18/4/2022 efendim, ben şu raporu diyorum. 1 Ekim tarihine de şey yaparız...

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Şu son kısım hangi tarihler arası?

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Burası, tam olayın olduğu anı gösteriyor.

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Onun öncesi yani "12'si" mi yazıyor?

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Bakın, burada 12'si var; bunları günlük günlük almak, saat saat almak mümkün, hepsini almak mümkün. Bunlarla alakalı olarak...

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Sayın Genel Müdür Yardımcım, şimdi, burada bir aylık, on aylık grafiği açarsanız nispi olarak daha düşük sayılarda yüzde 1,5-2'yi geçtiği görülür ama eğer siz bir kez 1,5-2'nin üstüne çıktığında ne kadar süreyle metan gazının yoğun bir şekilde orada kaldığını, tehlikenin ne kadar uzun süre devam ettiğini açıklarsanız o anlatılan grafiğin ne kadar dehşet verici olduğu ortaya çıkar.

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Tamam efendim.

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Yani kimi noktada altı saat boyunca metan gazı yüksekliği 1,5-2'nin üzerinde kalmış yani risk o kadar süre devam etmiş, patlama riski. Burada, havalandırmada açıkça, özel olarak tedbir alınması gereken, mevzuatta ifade edilen ideal koşulların üzerindeki bir risk grafiklerle ortaya çıkmış.

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Şimdi, şöyle efendim: O grafiklerden, notlardan, ilgili gaz izleme servisinden aldığımızda 23'üncü sayfada ve 24'üncü sayfada 16/9/2022'den başlayıp 4/10/2022'ye kadar olan bölgedeki notlara bakın: "Enerji kesintisi, emniyet servisi çalışması, lağım atımı, lağım atımı, enerji kesintisi, lağım atımı, emniyet, tali pervane durması..." şeklinde açıklama var.

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Bilirkişi raporu da diyor ki: "Ancak bunlar gerçekçi açıklamalar değildir."

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Efendim, şöyle...

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - "Grafik yaklaşık otuz günlük süre boyunca her dakika alınan verileri gösterdiği için yüksek metan seviyeleri kısa süreli pik oluşumları gibi görülmektedir. Bu durumu açıklığa kavuşturmak için grafikteki piklere daha yakından bakılmıştır; bunun için 27 no.lu sensörün verileri kullanılmıştır. 16 Eylül 2022 saat 16.20, 17 Eylül 2022 saat 01.14 zaman aralığında ortamdaki metan seviyesi altı saat on iki dakika boyunca yüzde 1,5'in üstünde, bir saat otuz dakika süresince yüzde 2'nin üstünde seyretmiştir." diyor. Yüzde 3,20 ve yüzde 5'i aştığı da söyleniyor. Yani grafikteki zaman aralığını, sizin kendi teorinizi destekleyecek şekildeki bir aralıkta ifade ediyor olmanız, mühendislik etiğine uygun değil; onu söyleyeyim.

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Şöyle efendim: Yani mutlaka enerji kesintisi olduğu zaman enerji kesintisinin uzadığı sürede enerjinin gelmesine kadar o dediğiniz süreler mutlaka olur. Burada, hayır, öyle bir yanıltma falan değil, ben yalnızca şunları... Bakın, burada, grafikte bu son kaza 16.09'dan önce, 12 burası, burası da 14, burası 15 efendim, şu son bölüm. Bakın, 2'yi geçtiği yer 16.09'da geçtiği yer şurası. Bakın, ondan önce 2'nin altındaki değerler var.

Tabii ki buradaki süreler ne kadar olmuş... Ortamda bir lağım atılıyor yani bir patlatma yapılıyor, kömür oradan koparılıyor. Kömür kazıldıktan sonra ya da işte arından düştükten sonra metan ortama yayılıyor, yükseliyor ve bunun pervaneyle birlikte temizlenmesi mutlaka bir zaman alıyor. Ve az önce...

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Yani şunu diyeceğim: Burası gazlı bir ortam, burada metan gazı riskinin çok yükseldiğini belli edecek bir grafik daha ne olabilirdi? Ne olması lazımdı? Yani 12'si ile 14'ü arasında kaç sefer 1,5'i aşmış. Savunma şuna dönüyor, siz de diyorsunuz ki: "Bizim mevzuatımıza göre hava hızı şu kadar olacak. Ben o hızı korudum." Ben de diyorum ki: Siz riski gördünüz, risk kayıtlara geçti. Buna uygun olarak riski bu alanda daha da düşürmek için hava hızını niye artırmadınız?

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Efendim, o süreçte, zaten yüksek olduğu süreçte çalışanlar arından çekiliyor normal şartlarda. Uygulama da bu efendim.

BAŞKAN TANER YILDIZ - Evet, devam edelim arkadaşlar.

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Efendim yani metan şeyle... Yerine gittiğinizde bunların en kısa aralıklarla hepsini görmek mümkün, tek tek görmek mümkün. Gittiğimiz zaman o detayları orada görürüz.

Az önce bir soru vardı "Bu arına alınarak getirilip, takılıp ses veren ne kadar şeydi?" 90 desibel ses veriyormuş, onu arz edeyim hani telefonla arattılar ne kadar şey... Dinlemek isterseniz açarız ama 90 desibel olduğunu arz edeyim efendim.

Efendim, buradaki yükselmenin sebebi orada bir taban ilerlemesi yapıyoruz. Taban ilerlemesi yaptığımız yerde mutlaka delik delinerek kömürün, işte oranın kazılması lazım. O kazma işlemi de arında patlatma yapılarak kazıldığı için o patlatma anındaki bütün yükselmeler yani lağım atılmasından sonra ortaya çıkıyor.

BAŞKAN TANER YILDIZ - Beklenen yükselmeler mi onlar?

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Beklenen yükselmeler.

BAŞKAN TANER YILDIZ - Sınırlar içerisinde mi peki?

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Hayır, aşıyor canım.

BAŞKAN TANER YILDIZ - Yani o geldiğiniz nokta sınırlar içerisindeki bir şey mi yoksa sınır dışında mı?

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Hayır, aşıyor sınırı.

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜR YARDIMCISI MUHARREM KİRAZ - Efendim, ben şöyle arz edeyim: Şimdi, az önce mevzuatlarımızdan bahsettik. Çalıştığımız ortam grup bir metan gazlı ortam efendim. Bakın, çalıştığımız ortamı tekrar söyleyeyim grup bir metan gazlı patlayıcı ortam. Çalışma şartları, çalışma teçhizatı hepsi buna göre seçilerek dizayn edilmiş bir ortam. Mevzuatımız da grup bir metan gazlı ortam dikkate alınarak düzenlenmiş bir mevzuat. Yüzde 1'e kadar her şey normal kabul ediliyor. Yüzde 1'i geçince alarma geçiriyor, bir durum söz konusu istenilen değerin üstüne çıkmaya başlıyor. Nedir? Araştırılıyor. 1,5'i geçince diyor ki: "Durun, dikkat edin. Alarm 1,5'e çıktı, bir sıkıntı var. 2'ye çıktı, boşaltın orayı." Mevzuatımız bu şekilde düzenliyor. Buradan...

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Yani her defasında bu riskin doğması beklenmiş, sonra bir tedbir alınmaya çalışılmış. Hâlbuki riskli bir bölge...

BAŞKAN TANER YILDIZ - Şöyle... O öyle ifadelendirmiyor... Şöyle: Mevzuatın içerisinde yani...

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Baştan orada artırılıp, bu riskli durumlar...

BAŞKAN TANER YILDIZ - Deniz Bey, şöyle deniyor: "Lağım atılması sonrasında bunların yükselmesi beklenir, o sınırların içerisinde kalıp kalmadığına bakılır." "O sınırlar içerisinde kaldı." diyorsunuz siz, doğru mu?

DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Hayır, son iki günde mi lağım atılıyor sadece? Daha önce niye grafiklerde görülmüyor?