KADİM DURMAZ (Tokat) - Değerli Başkanım, kıymetli arkadaşlar, değerli bürokratlar, kıymetli basın mensupları, sayıları az da olsa sivil toplum örgütlerinden gelen arkadaşlar; bu görüştüğümüz yasanın aksaklıklarıyla, düzeltme şansı verilirse -çoğunluğa dayalı sistem- düzelteceğimiz bölümlerle hayırlı uğurlu olmasını diliyorum.

Tabii, AK PARTİ yirmi yıldır tek başına iktidarda ama hâlâ bu ülkede yasa yapma tekniği... Böyle, göçerlerin hani "Göç yolda düzülür." dercesine, her gün aksak, komisyonlarla ilgili olmayan torba yasa geleneğini bütün komisyonlara monte etmeyi, bu şekilde yasa yapmayı da bir hüner, bir marifet mi saydılar bilemiyorum ama bu işi yaparken arkadaşlarımızın gözlerine bakıyorum, onların da mutlu olmadıklarını görüyorum.

ŞAHİN TİN (Denizli) - Hayır, bizim öyle bir şeyimiz yok.

KADİM DURMAZ (Tokat) - Ben öyle okuyorum.

ŞAHİN TİN (Denizli) - Bak, ne kadar mutluyum.

KADİM DURMAZ (Tokat) - Tabii, bu konuda liyakat egemenli bir devlet yapısı ortada bırakmadığınız için bürokrat arkadaşların da bu işi keyifli yaparak değil, yaptıkları işlerle ve bunun etki alanıyla birlikte endişelerinin olduğunu her gün görüyoruz.

Önümüzdeki kanunda serbest bölge işleticileri, bölge içi doğal gaz dağıtım işini kendi yapabileceği gibi doğal gaz dağıtım şirketlerine de devredebilecekler. Oda ve borsalara adres ve durumu tespit edilemeyen üyelerin yanı sıra vergi mükellefiyet kaydı kapalı olan üyelerin üyeliklerini askıya alma olanağı sağlıyor. Oda ve borsa meclislerinin terkin edebileceği alacaklara ilişkin üst sınırı belirleme yetkisini TOBB Genel Kuruluna veriyor. TOBB'un kendi vakıf üniversitesi yapması gerekirken yüzde 2 katkının süresi on yıl daha uzatılıyor. Tarım ürünleri lisanslı depoculuk lisanslarının geçerlilik süresi iki yıldan üç yıla çıkarılıyor. Esnaf ve sanatkârlar meslek federasyonu kurabilmek için gerekli olan oda sayısı 40'tan 25'e indiriliyor. Dolayısıyla, federasyon kurmak da kolaylaştırılıyor. Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının genel kurullarının olağanüstü genel kurulunun toplanabilmesi için aranan, üyelerin yüzde 25'inin imzası koşulu, yüzde 40'a çıkarılıp olağanüstü genel kurulların toplanması zorlaştırılıyor. Her gün bir bir yok ettiğiniz bu kuruluşların işlerini daha da zorlaştırıyorsunuz. Bütün işleri TOBB üzerinden yürütmeyi bir marifet, bir hüner gibi görüyorsunuz ama Anadolu'nun dinamiği küçük esnaf ve sanatkârlardır. Bunlara vermediğiniz kulak, bunlara yapmadığınız yasal düzenlemeler sonucu, inanıyorum, olacak ilk seçimde o "Ekmeği mahalle fırınından; sebzeni, meyveni mahalle manavından, etini mahalle kasabından al." diye kampanyalar yapıp birbirine dayanışarak ayakta durmaya çalışan Anadolu insanı onun gereğini yapacak, sandıkta da size hak ettiğiniz dersi verecektir.

Daha önce toptancı hallerine tahsisliyken yapılan kanun değişikliğiyle kiralığa dönüştürülerek on iki yıllığına kiralanan iş yerlerinin kira süresini beş yıl daha uzatıyorsunuz. Arkadaşlar, bir tarım politikasızlığınız var. Üretimsizlik noktasında sizi mutlu eden bazı şeyler var. Birkaç da veri vereyim. Bakın, Türkiye'nin yaklaşık olarak 24 milyon ton buğdaya ihtiyacı vardı. Bunun 17-18'i dışarıdan, kalanını biz üretiyoruz ama 35 milyon dönüm tarım arazisi sayenizde ekilmiyor.

Benim ilim Tokat'tan söyleyeyim. Tokat ölçeğinde 1 milyon dönüm arazisi tarım dışına bırakılmış. Bazı sermaye sahipleri bu ülkede et sorununa çözüm, süt sorununa çözüm üretiyormuş gibi çiftlikler ve şeyler kuruyor ama bu insanları ziyaret edip "Yaptığınız işten mutlu musunuz?" dediğimizde mutlu olmadığını; sağılabilir ineği, düveyi dahi satıp o sektörden çıkacağını söylüyor. Yani biz üretimden nihai tüketiciye kadar bu döngüyü doğru düzgün, ortak bir anlayışla, yasalarla düzenleyemezsek - daha birçok yasa yapacağız ama- yaptığımız hiçbir yasa bu ülkedeki kanayan yaralara çözüm olmayacak değerli arkadaşlar.

Şimdi, tabii, kooperatiflerle ilgili bir düzenleme var. 4/11/2021'de Kooperatifler Yasası değişikliğinden bir beklenti vardı Türkiye çapında ama tabii, iktidar halktan gelen, kooperatiflerden gelen bu sese kulak vermedi. Bürokratlar da herhâlde atlama ya da uyuma numarası mı yaptılar, bilemiyoruz. Bakın, neyi bekliyordu kooperatifler? Genel kurullarda hazır bulunan temsilci sayısının 1'le sınırlandırılmasını, kooperatifler için ihtisas mahkemesi kurulmasını, kooperatifler bankası kurulmasını, üst örgütlere ortaklığın zorunlu hâle getirilmesini, genel kurulların giderleri azaltma adına dört yılda bir yapılmasını, kooperatiflerin tescil işlemlerinin üst örgütler tarafından yapılmasını, ortak içi ve ortak dışı işlemlerin tanımlanmasını ve ortak içi işlemlerin kurumlar vergisinden muaf olduğuna ilişkin tebliğ çıkarılmasını, ortak dışı yapılması hâlinde ortak içi işlemlere ilişkin vergi muafiyetinin ortadan kaldırılmasının önlenmesi...

Fuat Bey, sen konuşurken ben de konuşacağım.

BAŞKAN ZİYA ALTUNYALDIZ - Evet, hatibi dinliyoruz.

FUAT KÖKTAŞ (Samsun) - Önemli bir...

KADİM DURMAZ (Tokat) - Önemliyse ben müsaade ediyorum; buyursun, konuşsun.

FUAT KÖKTAŞ (Samsun) - Özür dilerim. Az önce sizin verdiğiniz rakamı bir teyit etmek istedik de sesli düştü, kusura bakmayın.

KADİM DURMAZ (Tokat) - Tabii, tabii, ona uygun rakam da söyleyeyim. Bakın, buğdayın dünyada tonu geçen yıl -bu yaz değil, bir önceki yazda- 2021 yazında 250 dolarken Türkiye'deki depoları, TMO depolarını, lisanslı depoları 250 dolardan buğday alıp doldurmadınız, 650 dolardan buğday aldınız işte. Bu da sorunları çözmedi.

FUAT KÖKTAŞ (Samsun) - Kadim ağabey, o zaman o konuya girince... Başkanım, kusura bakmayın. Az önce söylediniz rakam... "18 milyon ton ithalatımız var, 6 milyon ton üretimimiz var." dediğiniz rakama biz takıldık. 2022 buğday rekoltemiz 19 milyon 650 bin ton.

KADİM DURMAZ (Tokat) - Orayı eksik söyledim, düzelteyim.

OKAN GAYTANCIOĞLU (Edirne) - Tam tersini söyledi.

FUAT KÖKTAŞ (Samsun) - Biz, oraya takıldık biraz, anladınız mı?

KADİM DURMAZ (Tokat) - Düzelteyim. Bunun...

OKAN GAYTANCIOĞLU (Edirne) - 18 milyon ton üretimimiz var, 6 milyon...

KADİM DURMAZ (Tokat) - 18 milyon tonunu karşılıyoruz, 6 ya da 7 milyon ton...

FUAT KÖKTAŞ (Samsun) - Teyit etmeden de müdahale etmek istemedik.

KADİM DURMAZ (Tokat) - Evet, evet.

OKAN GAYTANCIOĞLU (Edirne) - Kaldı ki 2021'de 10 milyon ton...

KADİM DURMAZ (Tokat) - Kooperatifler, ortaklarca üretilen her ürünün KDV'sinin düşürülmesi ve girdi için vergilemede pozitif ayrımcılık uygulanması istedi. Kooperatifler, tutmakla yükümlü bulunulan defterlerin noter harcından muaf tutulmasını istedi. Kooperatifler, çok ortaklı kooperatiflerin genel kurullarına çağrının iletişim teknolojisindeki gelişmelere uyumlu hâle getirilmesini istedi. Kooperatifler, bağdaşmayan görevlere ilişkin hükümlerin kooperatiflerin menfaatine ilişkin olarak değiştirilmesini istedi. Kooperatifler, ortaklar ile kooperatif arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin maliyetlerin azaltılmasını istedi. Kooperatifler, kooperatifçilik geliştirme fonu, KGF kurulmasını talep etti. Kooperatifler bitkisel, hayvansal ve su ürünleri üretiminin tarımsal faaliyet olarak değerlendirilmesini ve bu faaliyetlerin ayrı ayrı kooperatifler değil, tek bir kooperatif çatısı altında yapılabilmesinin düzenlemesini istedi. Kooperatifler, üst örgütlenmeyi teşvik edici yasal düzenlemelerin bir an önce çıkarılmasını istedi. Kooperatifler "Kooperatiflerin iştigal mevzusuna giren kredi talepleri bankalarca, müesseselerce veya şirketlerce öncelikle karşılanır." yasa hükmüne işlerlik kazandırılmasını istedi. Kooperatifler, bakanlıkların yasada belirlenen kooperatiflere ilişkin görev ve yükümlülüklerini yerine getirmemeleri yanında mevzuatın kooperatifler aleyhinde yorumlanarak yapılan düzenlemelere sessiz kalınmasının önüne geçilmesini istedi. Kooperatifler, Türkiye Kooperatifleri Danışma Kuruluna artık işlerlik kazandırılmasını istedi. Kooperatifler, üst örgütlenmesini tamamlayamamış ve denetim birimlerini oluşturamamış kooperatif ve birliklerin Türkiye Milli Kooperatifler Birliği tarafından denetlenmesini sağlayacak düzenlemenin bir an önce yapılmasını istedi ve nihayet, üst örgütlenme konusunda da kooperatiflerin çok önemli sorunları bulunmakta olup aynı sektörde birden fazla bölgesel birlik ve merkez birliğinin kurulmasının önlenmesini ve aynı amaçla çok sayıda bölgesel ve merkez birliğinin varlığı ile kooperatif hareketinin parçalı yapısının devamının kontrol edilip son verilmesini istedi. Tabii, birçok düzenleme bu şekilde devam ediyor ama genelde hep TOBB üzerinden yürüdüğümüz için birçok şey de gözümüzden kaçtı.

Genel Başkanımız 29/11/2021'de uyardı ve uyarınca birçok AK PARTİ'li siyasetçi, bunu medyada malzeme yapıp tabiri caizse dalga geçercesine tanıdı ama gözlerinden kaçırdıkları bir şey var: Sayın Kemal Kılıçdaroğlu ömrünün yirmi sekiz buçuk yılını kamuda buradaki bürokratların uğraştığı yasalarla, son elli yılında değerli siyasetçilerle ve bu ülkeyi yöneten insanlarla ve onlara katkı sunmakla, yasal düzenlemelerin ülke şartlarında hayata geçmesiyle emek vermiş bir bürokrattı ama siz yaklaşık olarak on üç, on dört ay sonra... Bakın, Genel Başkanımızın önerisi 29/11/2021, siz 26/12/2022'de nihayet bu sesi duyup kulak verdiniz ve Sayın Bakanımız Muş uzayı keşfeder gibi bunu hayata geçirdi.

OKAN GAYTANCIOĞLU (Edirne) - Bir sene sonra.

KADİM DURMAZ (Tokat) - Geç de olsa bu insanların kayıplarını tolere etmeden o günü müjde gibi vermeyi de layıkıyla bir devlet yönetimi noktasında doğru bir şey olarak görmüyoruz, bulmuyoruz.

Tabii, değerli arkadaşlar, TOBB üzerinden ve şirketlerden birçok düzenlemeleri yaptık ama bunun dışında teklife göre Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nda yapılan değişiklikle vergi mükellefiyet bilgisi kapalı olan üyelerin de askıya alınmasının yolu açılıyor. Doğru mu? Doğru. Her yılın ocak ayında güncelleme çalışması yapan borsalar, Gelir İdaresi Başkanlığından alınmakta olan "Mükellefiyet kapalı." bilgisine istinaden vergi mükellefi üyeyi borsa meclisi kararıyla askıya alabilecek ve aidat tahakkukunu durdurabilecek ama bunun dışında tüzel kişiler için de böyle bir düzenlemenin olması bekleniyor. Bakın, ne diyor? Esnaf odalarından görüş aldık. Tabii, TOBB'un yetkilisini de dinleyemedik, niyetlerini bilemiyoruz. Esnaf ve Sanatkârlar Odasının temsilcisini de dinleyemedik, onlar ne diyorlar? Biz konuştuktan sonra konuşacaklarsa da çok kıymeti yok.

BAŞKAN ZİYA ALTUNYALDIZ - Dinleyeceğiz, dinleyeceğiz; buradalar, sıkıntı yok.

KADİM DURMAZ (Tokat) - Sayın Başkanım, bunları...

BAŞKAN ZİYA ALTUNYALDIZ - Burası konuşma platformu, herkesi dinliyoruz.

KADİM DURMAZ (Tokat) - Teklif sahibinin açıklamalarından sonra dinlemiş olsaydık...

BAŞKAN ZİYA ALTUNYALDIZ - Sesi ve sözü olan herkesi dinliyoruz Kadim Bey, merak etmeyin.

Buyurun.

KADİM DURMAZ (Tokat) - "Her yıl ocak ayı içerisinde yapılan üye güncellemelerinde gerçek kişilerin vergi kayıtlarının kapalı olması resen tespit edildiğinde kayıtları, oda ve ticaret sicilleri silinmektedir. Bu durumun vergi dairesinden kayıtları resen silinen tüzel kişiler için de geçerli olmasının atıl hâlde olan şirketlerin temizlenmesi için de gerekli olduğu kanaatindeyiz." diyorlar, bu anlamda da bir kirliliğin olduğunu... Geçmiş yıl aidat borcu olan üyelerin borçlarının yapılandırılması veya bir kısmının silinmesi için kooperatiflerin de yetki istediğini, bu yasal düzenleme içerisinde olmasında fayda olduğunu söylüyor arkadaşlar.

Bunun dışında, tabii, hep konuşup duruyoruz, siz de hep erteliyorsunuz, artık bu ertelemenin arkasında neler var bilmiyoruz ama bu perakendeci zincir marketlerin artık böyle centilmenlik görüşmeleriyle falan değil, bu yasanın gördüğüm kadarıyla... İktidar getirmeli, hepimiz de destek vermeliyiz; esnafların da bu yapılan yanlışlara dur denmesi noktasında Parlamentodan beklentilerini iletiyorum. Bu yasal düzenlemelerin geneline olumlu bakıyoruz ama nüanslar noktasında da vereceğimiz önergelerin dikkate alınmasının yasama tekniği açısından doğru olacağını söylüyor, hepinize saygılar sunuyorum.