CAVİT ARI (Antalya) - Değerli arkadaşlar, öncelikle bu düzenlemenin şöyle kısaca bir tarihine bakmak gerekir. 2012 yılında AKP iktidarı, büyükşehirden bütünşehir uygulamasına geçmeye dair bir karar aldı. Bu kararla birlikte ülkemizde 30 şehir, büyükşehir yani bütünşehir statüsüne dâhil edildi. Buradaki siyasi amaç, aslında iktidarın, özellikle de kırsal oylarıyla büyükşehirlerdeki belediyeleri kazanabilmesidir; buradaki esas amaç buydu. Ve bu yasayla birlikte ne değişti? 30 büyükşehirde özel idare kurumları kapatıldı, buradaki köylerin tüzel kişilikleri kaybedildi, mahalleye dönüştü ve yine belde belediyeleri kapatıldı. İşte, şimdi, bütünşehre dönüşen bu tüzel kişiliğini kaybetmiş olan köylerle ilgili getirilmiş olan geçici maddeyle ilgili yeni bir uzatmayı görüşmekteyiz. 2012 tarihinde karara bağlanan ve 6 Aralık 2012 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanan bu yasayla birlikte bir geçici madde konulmuştu. Beş yıl süreyle bu köylerde yani köylerden mahalleye geçen yerlerde, işte birtakım vergilerin vatandaşlardan alınması ertelenmişti. Ancak tabii, sayılı gün çabuk gelir geçer, işte 2012'den beş yıl süreyle geçici süre verilmiş olması nedeniyle getirilen geçici süre doldu. İktidar, yeniden bir ilave süre tanıdı, en son 2019 yılında üç yıl süreyle 31 Aralık 2022 tarihine kadar geçici bir süre uzatımı yaptı. Bu arada ne oldu? Bu arada o bölgelerde birtakım sıkıntıların yaşandığı görülmekteydi çünkü hâlâ köy hayatını, bizim bildiğimiz geleneksel köy hayatını devam ettiren yerler vardı. Bazı bölgeler de artık şehirleşmişti, köy özelliğini kaybedip mahalleye yani belediyenin, ilçe belediyesi ya da büyükşehir belediyesinin -merkeze yakınlık olarak söylüyorum- özelliklerine yakın bir hâle dönüşmüştü. İşte, bu ertelemeler devam ederken bir taraftan da "Bu erteleme işine son verelim, artık buna bir kural getirelim." diye "kırsal mahalle" tanımlamasıyla yeni bir sistem yaratılmaya çalışıldı. Adı "kırsal mahalle" ama mahalle desen, mahalle değil; köy desen, köy değil. İşte, orta yollu bir tanımlamayla "kırsal mahalle" tanımlaması getirildi. Yani devekuşu misali "Kuş desen, kuş değil; deve desen, deve değil." derler, işte burası da böyle, ne mahalle ne köy. Kırsal mahalleyle ilgili kanun çıkarılırken bu Komisyonda ve Genel Kurulda bunun bir çözüm olmadığını, esas çözümün bu mahallelerin yani köyden mahalleye dönüşmüş olup da hâlâ kırsal niteliğini devam ettiren yani köy özelliğini -yaşam koşulları, sosyal yapısı, merkeze uzaklığı gibi birtakım ölçütlerle- taşıyan yerlerin mahalleden eski hâline yani köy tüzel kişiliğine geçerek ancak bu sistemin düzeltilebileceğini ifade ettik. Ancak gelin görün ki siz -yine başa dönüyorum- "Büyükşehirlerde oyları kırsaldan nasıl daha fazla alırız?" hesabıyla bu düzenlemeye geri dönmediniz. Biz buradan şunu söylemek istiyoruz öncelikle: Bizim de taahhüdümüzdür, belirttiğimiz özellikleri taşıyan mahallelere köy tüzel kişiliklerini tekrar kazandıracağız çünkü o bölgelerde yani köylerde vatandaşlarımızın yaşamlarının düzene girmesi veya belirli kurallara tabi tutulmasının altında yatan en temel faktör, köylerimizin Köy Kanunu hükümlerine tabi olarak idare ediliyor olması.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Tamamlayın lütfen.

CAVİT ARI (Antalya) - Değerli arkadaşlar, sonuç itibarıyla, bakın, "kırsal mahalle" tanımlaması çıkarılırken -ifade ettiğimiz gibi- istenilen sonucu alamadınız, almanız mümkün değil. Onun da birkaç sebebi var çünkü bu "kırsal mahalle" tanımlamasının karara bağlanabilmesi için önce ilçe belediyesinin bunu kabul etmesi lazım, devamında da büyükşehir belediyesinin bu tanımlamayı aynen ya da değiştirerek kabul etmesi gerekir. Buralardan elde edilecek olan vergilerle ilgili gelir kaybı söz konusu olacağı için belediyelerde istenilen seviyede kararlar alınmadı. O zaman da söyledik, bu kayıplarla ilgili siz belediyelere vergisel kayıpları yönünden bütçeyle ilgili ek destekler vermiş olsaydınız belediyeler bu konuda daha rahat karar alabilirdi. Şimdi gelirden yoksun kalma ihtimali söz konusu olduğu için "kırsal mahalle" tanımlaması konusunda fazla adım atılmadı birçok yerde.

Sonuç itibarıyla, tekrar edersek, bu yerlerin bir an evvel köy tüzel kişiliklerinin geri kazandırılması gerekir; birinci konu bu. İkinci konu: Mademki "kırsal mahalle" tanımlaması bu Meclisten geçmiş bir kanun, o zaman "kırsal mahalle" tanımlamasının hayata geçirilmesinin kolaylaştırılması gerekir. Şimdi siz hem bu çıkardığınız kanunun uygulanmasını sağlamıyorsunuz ama bir taraftan da ilk çıkan kanundaki geçici maddeye kalıcı madde hâline getiriyorsunuz. Bu geçici madde 2012 Aralık ayında yayımlandı, 2022 itibarıyla on yılını doldurdu, on birinci yılına girdi; on bir yıllık bir geçici madde mi olur Sayın Başkanım? Dolayısıyla, siz ne yapacağınızı bilemediğiniz için, bakın, bu düzenlemeyle ilgili her seçim döneminde seçmene selam olsun, kırsalda yaşayan insanlara selam olsun diyerek bu geçici maddeyi geçici olarak devamlı uzatmaktasınız.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Arı, ben de uyarmayı unuttum ama epey bir aştınız süreyi.

CAVİT ARI (Antalya) - Sonuç itibarıyla, tekrar söylemek gerekirse bakın, bu düzenlemenin doğru olmadığını ve... Esas itibarıyla, "kırsal mahalle" tanımlaması madem getirildi, oranın uygulamasını artırmanız gerekir.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

CAVİT ARI (Antalya) - Bu geçici maddeler başka sorunlar yaratır, o sorunları da biraz önce arkadaşlarımız ifade etti; köyden mahalleye dönüşen yerlerde inanın, başka haksızlıklar ortaya çıkacak.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Arı, teşekkür ediyorum.

CAVİT ARI (Antalya) - Çünkü birçoğunda artık, şehirleşme başladı, lüks binalar, büyük binalar yapılmaya başladı.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Teşekkür ediyorum.

Sayın Hamzaçebi'ye söz vereceğim.

CAVİT ARI (Antalya) - İşte, buradaki, 2 yapı arasındaki haksızlığın da giderilmesi adına yeniden değerlendirmeye ihtiyaç var diyorum.

Bu teklifin şimdilik geri çekilmesinde fayda var.

Teşekkür ederim.