NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Başkanım...

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Evet, Sayın Vekilim...

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Efendim, biraz geç geldim ama merak ettiğim birkaç konu var; sorabilir miyim?

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Buyurun, tabii.

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Evet, teşekkürler, kusura bakmayın, tutanaklarla ilgili bir sıkıntı vardı, o yüzden dışarıdaydım, aslında sizi de dinlemeyi çok istiyordum. Bir taraftan böyle bir kuruma, böyle bir denetlemeye ihtiyacımız var ve her seferinde de işte, denetimden söz ediyoruz fakat giderek bu deprem meselesinde bu problemler de ortaya çıkmış oldu, birtakım oklar da size yönelmiş oldu.

Bir, yani önerileriniz ne daha iyi olması için? Biraz önce bir kısmına tanık oldum. Bir, yerel yönetimlerle iş birliği ne aşamada, nasıl ilerliyor bu süreçte? Yerel yönetimler denetim yapabilir mi, yapamaz mı? Mesela siz yazmışsınız, fiyatlar açısından, metrekare açısından, halı yıkamadan daha ucuza maliyet oluyor yani benim bildiğim, ciddi bir yatırım da gerekiyor. Bunlarla ilgili, mesela bizim Komisyonumuz çalıştığında, yerel yönetimler özellikle ücreti, bu büyük felaketten sonra mesela herkes merak ediyor kendi şeyini, bunu ne yapabiliriz yerel denetim açısından?

İki, belgeyi verdiniz, belgeden sonra kirişte veya kolonda değişiklik yaptı yani bir denetim sadece bir belgeyi verdikten sonra bitiyor mu süreci? Yani bu sürdürülebilir olması lazım.

Yani şöyle bir olay var Sayın Bakan: Ben İsveç'te bir eve gittim -arkadaşlar da dinlesin- bir şöminenin başında, kış mevsimi, beni akşam yemeğine aldılar; şömine yanmıyor. Dedim niye yanmıyor? Dediler ki: "Şöminede küçük bir düzeltme yapacağız." Niye düzeltmeyi yapmadınız? Dedi ki: "Biz başvurmuşuz, belediye gelecek, sigorta şirketi gelecek, izin verecekler, o izinden sonra, hem belediyenin hem sigortanın izninden sonra yetkili bir firmanın gelip onarması lazım." Niye? "Yarın bir yangın çıksa belediyeye karşı suçluyum. 'Sen benden izinsiz bunu düzelttin.' Sigorta 'Sen bana danışmadan nasıl bu şömineyle ilgili düzeltme yaptın.'" Yani denetim dediğiniz süreç bütün hepsiyle ilgili; bir bu. İkincisi, bu DASK ve diğer sigortalarla ilişkileriniz nasıl denetim firmalarının? Yani orada da ciddi bir problem var benim bildiğim. Sonuçta, biz bir şeyleri hazırlıyoruz -biraz önce de söylediler- mevzuat var ama organizasyon, koordinasyon yok, kurumlar... Kendimizi rahatlatıyoruz. Denetim firmaları var ama denetledikten sonra, siz bir şey yaptıktan sonra, çıktıktan sonra düzeltiyorlar.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Necdet Bey'in, Batman Milletvekilimizin sorusuna kısa bir cevap verirseniz...

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKAN VEKİLİ RECEP KESKİN - Biz yapı denetim kuruluşları olarak bir kere iskânı aldıktan sonra ilişkimiz kesiliyor yapıyla. Yani ondan sonraki...

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Siz kapıdan çıktığınız gibi kolonu kesebilir.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKAN VEKİLİ RECEP KESKİN - Aynen öyle. Hemen iskândan sonra ertesi günü yapıda her türlü deformasyon yapma imkânı var. Daha önce konuşulan beş yılda bir...

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Buna bir çözüm bulmamız lazım.

RECEP UNCUOĞLU (Sakarya) - Şu anda bulduk ona çözüm.

NECİP NASIR (İzmir) - Bulduk bulduk.

RECEP UNCUOĞLU (Sakarya) - Yeni yapı denetiminden geçmiş, yeni iskân raporu almış bir yapı beş yıl sonra tekrar muayene edilecek, verilen hasarlarla ilgili de adli işlem ve yapıyla ilgili diğer işlemler başlatılacak.

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Bakın, 2021 yılında şöyle bir şey çıkmış, her yapının bir karekodu mu olacak, kimlik bilgisi olacak.

NECİP NASIR (İzmir) - O da başladı, yeni başladı.

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Birçok şeyi konuşuyoruz.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Yok, yok, şimdi...

RECEP UNCUOĞLU (Sakarya) - Şu anda yeni yapı denetiminden geçerek iskân almış binalarda uygulama var.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Siz geç geldiğiniz için... Bunlar tamamen uygulanmaya başladı.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKAN VEKİLİ RECEP KESKİN - Sayın Vekilim, bunu aslında beş yılda bir... Beş yıl çok uzun bir süre çünkü birkaç saniye içinde insan ölebiliyor. Onun için beş yılda bir değil de belli bölgeler hâlinde bir yapı denetim, o bölgelerdeki yapı denetim kuruluşları idarelerine sorumluluk verilir ama bu gene beş yılda bir raporlanabilir yani veya ara raporlarla geçiştirilir, beş yılda bir esas rapor verilebilir. Ben böyle bir çalışmanın daha uygun olacağı kanısındayım.

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Asansörlerin kontrolü ne kadar?

NECİP NASIR (İzmir) - Bir önerimiz daha var, bağımsız bölüm satışlarında denetim aranabilir.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKAN VEKİLİ RECEP KESKİN - Aranabilir, denetim aranabilir, çok da güzel olur.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Şimdi, tabii, Necdet Bey, şimdi hiç yoktu ama bunu başlattık. Bir de şöyle, burada vatandaşların da gerçekten duyarlı olması lazım. Herhangi bir şekilde bir değişiklik yapıldığı zaman alt katta, üst katta, girişte, onu şikâyet etmesi hâlinde savcılık hemen müdahale ediyor.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKAN VEKİLİ RECEP KESKİN - Evet yani bu şikâyet konusunda işte, yapı denetim kuruluşlarının da bir yetkin olması lazım. Yoksa "Kavga edip birbirinizin ağzını burnunu kırdıktan sonra ancak adliyelik olursanız müdahale ederiz." dememeleri lazım.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Doğru.

Teşekkür ederiz size de buraya kadar zahmet ettiniz, sağ olun.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKAN VEKİLİ RECEP KESKİN - Bir şeyi de vurgulamak istiyorum. Hep zemin zemin deniyor -zeminde bazı sıvılaşmaya yatkın değil de- daha yumuşak zeminler bazen güzel dengelenmiş binalarda izolatör görevi de görebilir. Yani bir mühendislik mimarlık binasının yıkılmadığından, hemen karşısındakinin yıkıldığından az önce bahsedildi, bu binalarda sallanım olduğu sırada eğer zeminin etrafı güzel üniform bir şekilde doldurulmuşsa bu herhangi bir darbeye maruz kalmadan sallanabilir ve camı bile kırılmadan ayakta durabilir ama bir kısmı sol tarafı daha kayalık bir zemine dayanıp da sağ tarafı daha gevşek bir zeminse kayalık zemine sallantı da geldiği zaman bu düşer aşağıya. Onun için mühendislikte bu detaylara da inmek gerekir ve buna sebep olan en önemli konu da çok dar yerlerde bitişik binaların yapılması. İmara gene geliyoruz, imar planlarında sıkışık, yan yana olan binalar birbirinden negatif etkileniyor. Birinin 1 bodrumu oluyor, öbürünün 5 bodrumu oluyor, 5 bodrum yapılırken öbür binaların yıkılma tehlikeleri gündeme geliyor. Onun için bunların da imar planlarında çok düzgün bir şekilde düzenlenmesi gerekir.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Sigorta konusunu sordu Sayın Vekilimiz, son cümle olarak ezcümle diyelim, Değerli Başkanım...

Şimdi, bugün aslında önemini şöyle görüyoruz, orada belki onlarca daire yapmış müteahhitler maddi olarak da sıfırlandı belki de maalesef ki ve birçok meslektaşımız da bir de böyle bir gerçek var aslında. Sigorta konusu da belki bu insanların hayatı olsaydı eğer tabii, bunun çok teknik detaylarına, mesleki detaylarına girilebilir belki çalışmalar yapılabilir, genel anlamında sigorta aslında herhangi bir afet karşısında yani orayla ilgili sıkıntı yaşayabilecek durumda bir güvenlik mekanizması diyelim, buna prensip olarak karşı durmak aslında pek mümkün değil, mesleki... Aslında belki müteahhidi, yapı sahibini belki şantiye şefini de koruyacak bir mekanizma oluşturulabilir.

DASK konusuyla yapı denetimlerinin herhangi bir ilişkisi yok aslında, hani belki başka bir mekanizmayla karıştırıyor olabilirsiniz, onu da söylemiş olayım, DASK'ı sormuştunuz sorularınızda.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Doğru.

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Şöyle yani sizi sonuçta bir denetleyen var, sonuçta şimdi olaylar çıktı, bir hasar var, az hasar var, orta hasar var. Hukuksal ve yapısal bir denetim firması var, mesela bilgi istenebilir. Ben o ilişkide ne aşamada, neler yaşanıyor; onu merak ediyorum.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Yani hasar durumuyla ilgili yapı denetimini, bir ilişki durumu...

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Hukuksal açıdan.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Hukuksal açıdan zaten sağ olsun, orada bu işi şey yapmış avukatlarımız diyelim, bir kısım insanlardan ta İzmir depremi sonrasında da İzmir'de de gördük, artık kimden ne denk getirebilirsek tarzında bazı tazminata odaklı şeyler yapılıyor süreçler. Bunlar tabii ki aslında sigorta noktasında aslında sorduğunuzun karşılığı yani yapı sahibinin zararını şey yapmak... "Kimi denk getirebilirsem ondan alayım." noktasında bir şeyler olabiliyor. Aslında burada bir de şunu da son söz, kayıtlara geçmesi anlamında söylemek lazım, gündem çok yoğun olduğu için biraz şey oldu, binalarımızın ekonomik ömrü elli yıl. Elli yıl, bunun sebebi ekonomik. Bizim bütün tasarımlarımız, malzeme dayanımlarımız, bütün aldığımız hesaplar elli yıl. Şimdi elli yıldan yaşlı binaları da bugün yarın müteahhide, şantiye şefine, fennî mesulüne başka birilerine hesap sormanın da aslında bir tartışılması gerektiğini düşünüyorum. Bunun hukuksal açıdan bir değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu şuna benziyor: 1973 model araba kaza yaptı, insan öldü, hesabını firmaya soruyor muyuz? "Airbag" yoktu o zaman. Yani o zamanki mekanizmalar çok başkaydı; malzeme değerleri, mühendislik bilgileri, bilim de başka yerdeydi. Bugün de başka yerde aslında yani ama bunların elli yıl önceki binaların hesabını -tırnak içerisinde- sormayı da aslında Meclisimizin, kamuoyunun tartışması gerekiyor.

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Elli yıl önce denetim birliği var mıydı?

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Yoktu, elbette ki denetim yasası 2001.

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Ben sizlerle olan ilişkisini soruyorum.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Yok, yok, ben bunu hani farklı bir noktada...

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Benim sorum, elli yıl önce şimdi oturduğumuz bina da ana bina 30'larda yapılmış. Ben denetimle bunun arasındaki ilişkiyi soruyorum.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Yani denetimle tazminat ilişkisini mi soruyorsunuz? Ben anlamadım sorunuzu.

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Tazminatla alakası yok. Hukuksal olarak ne yansıyor? Birini denetlediniz, çıktı, kirişi kesti, kolonu kesti.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Bizim orada ilgili...

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Mesela ben avukat olsam diyeceğim ki "Bu ne biçim denetimdir?"

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Sorunuzun cevabı şöyle...

NECDET İPEKYÜZ (Batman) - Bizim bu Komisyonun buna yönelik çözüm bulması lazım. Mesela nedir? Beş yılda bir yetmez.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Bugün mesela bir vekilimiz şunu sordu... Şimdi, bakın, gelip hafriyattan başlamak üzere en son yapı kullanma aşamasına sonradan bir insanın o binayı kullanımıyla ilişki, binanın dayanımına ve zamanında farklı şekillerde binaya tezahürleri oluyor ve dayanım şeyleri oluyor hem bunun "İki artı iki eşittir dört" diye bir cevabı yok aslında. Biraz yani teknik ve detaylı cevapları var bunun, burada bunu söyleyemem. Diğer vekilimiz de sormuştu bunu, sorumluyu bulalım. Bakın, bilirkişi raporu...

NECİP NASIR (İzmir) - Temel başladığından bina teslim edilene kadar...

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Kiriş kesildiğinde ya da...

NECİP NASIR (İzmir) - Projesine uygunluğu...

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Kesinlikle. Bizim işimiz orada biter. Kolon kesildiyse bina kolon kesildiğinden dolayı yıkıldıysa bizim sorumluluğumuz bulunmaz. Kolonu kim kestiyse hesabı ona sorulur, cevabı bu aslında.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Evet, şimdi mesele şu, sizin zaten inşaatın tamamlanıp ruhsat alınmasıyla işiniz bitiyor, değil mi?

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Aynen öyle.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKAN VEKİLİ RECEP KESKİN - Bir dakika, Sayın Başkanım, bir şeyi daha hatırlatayım.

BAŞKAN VEYSEL EROĞLU - Tabii, burada kolon kesilmişse veya birtakım tahribat varsa kaçak yapı yapmışsa artık onu yapanın mesuliyeti olur.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKANI TAYFUN GÜCENMEZ - Kesinlikle, aynen öyle.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI BİRLİĞİ GENEL BAŞKAN VEKİLİ RECEP KESKİN - Biz binalarda, binaların projelere uygun olarak yapıldığını denetleriz. Fakat beton dökülürken mesela başında jeolojik etütte de aynı şekilde, jeolojik etüdü biz yapmıyoruz, jeolojik etüt yapma yetkilisi olan bir firmadan, jeoloji mühendisinden alıyoruz bu verileri, onu kullanıyoruz, o sorumluluk jeoloji mühendisinin. Ayrıca beton dökülürken de Bakanlığın dizayn ettiği, yetki verdiği laboratuvarlar var, beton laboratuvarları. Bu beton laboratuvarlarında standartlara uygun olarak numuneleri alıp orada deneylerini yapıyoruz, kırımını yapıyoruz; beton basınç deneyleri neticesini de biz yasalara, yönetmeliklere uygunsa devam raporunu veriyoruz, gene demirin de o şekilde. Birçok şantiyemize gelen -hele eskiden çok oluyordu bu, son zamanlarda biz kontrol ettiğimiz için artık olmamaya başladı- demirler bozuk geliyordu, istenen sertlikte değildi. Çekme mukavemeti istediğimiz mukavemette olmayan demirlerle eskiden çok karşılaşıyorduk. Ben başından beri bu işin içindeyim, yapı denetim belge numaram 1'di benim, başından beri bu sistemin içindeyim. Ha, şunu da söyleyeyim: Başından beri buradayım ama 5-6 tane daire sattım, o şekilde takviye ettim; onu da söyleyeyim açık açık. Yani yapı denetimde başından beri buradayım, inkâr etmedim ama çok çok önemli olduğuna inanıyorum bunun; bir doktorun ameliyat yapması kadar önemli. İnsan sağlığı devrede, bunun için önemsenmesi gerekiyor diye düşünüyorum.

Teşekkür ederim.