KOMİSYON KONUŞMASI

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Öncelikle 2024 yılı bütçemizin sunuşu için Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısına ve bütçenin hazırlanmasında emeği geçen bütün kamu kurumlarımızın yöneticilerine ve çalışanlarına teşekkür ediyoruz.

Bütçeler önemli. Üç yıllık bir perspektif ama tabii, özellikle bir yıla odaklanıyoruz. Şimdi, Sayın Başkan, bu konuyu grup sözcüleriyle birlikte konuşurken orada da itirazlarımızı yaptık. Yani bu süre kısıtlamaları doğru değil. Şimdi, bakın, tabii ki belli bir düzen içinde görüşeceğiz, buna itirazımız yok çünkü biz arka arkaya, başlayacağız 26'sında, 24 Kasıma kadar çalışacağız ama sonuç itibarıyla bütçeler çok önemli konular ve bütün ülkeyi ilgilendiriyor. Burada şöyle bir yaklaşım yok: Aynı eleştiriyi kalkınma planında da getirmiştim, hatırlarsanız, gene Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısı sunmuştu. Burada tabii, örneğin, bütçe; Cumhurbaşkanlığı bütçesi, Millî Eğitim Bakanlığı gibi bakanlıklar var. Tabii, orada şu söylenebilir belki: Sonuç itibarıyla "İlgili komisyonlar var, meslek itibarıyla o konuyla ilgili arkadaşlarımız var, onlar konuşsun." denebilir ama buradaki hikâye şu: Sonuç itibarıyla biz burada ayrıca Kamu Yatırım Programı'nı görüşmeyeceğiz; burada baktığınız zaman bütçe bir bütün yani ekonominin genel dengesi, onun altında özel sektörüyle kamusuyla bütün Türkiye ekonomisi var, onun altında bütçe var, bütçe dışında diğer kamu kurumları var ve orada kamu yatırımları var.

Şimdi, bakın, burada illerin, her ilimizin milletvekili var ve milletvekillerimiz doğal olarak illerinde yapılan kamu yatırımlarıyla ilgili olarak "Nedir, şu ana kadar ne yapıldı, hangi aşamada, ne yapılacak?" bunları soracaklar. Bu anlamda bu konuşmaları kısaltmanın, konuşma sürelerini 2 katıyla sınırlamanın bir anlamı yok. Bırakın, arkadaşlarımız gelsin, ilgili Bakan da gelsin gerekirse bir saat fazla konuşalım, bunların hepsi gerekli cevapları alsınlar. Ne var bunda?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Devam edin.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Neden bu kısıtlamalara gidiyoruz? Yani bu konuda tekrar söyledim, bu kısıtlamaları kaldıralım. Zaten esnek davranılabilir. Şöyle diyebilirsiniz: "Zaten, hani ben gerekli esnekliği gösteriyorum." Olabilir, bizim sizin yönetimdeki esnekliğinizden şüphemiz yoktur ama sonuç itibarıyla bir karar alınacaksa o karar -bu karar- doğru bir karar değil; bir kere bunu vurgulayalım. Burada bütçeler görüşülürken arkadaşlarımız gelsin, hem konuyla ilgili görüşülen bakanlık bütçesini hem de kendi illerine ilişkin o alanda yapılan yatırımları da sorsunlar ve gerekli cevapları alsınlar; bunu söylemek istiyorum.

Sayın Başkan, iki konu daha var, onları vurgulamak isterim. Tabii, ben de Devlet Planlama Teşkilatında yetiştim. Şimdi, sonuç itibarıyla bütçe, dediğim gibi, ekonominin genel dengesinin sadece bir parçası. Daha önceki dönemlerde millî bütçe tahmini vardı -şimdi sanıyorum, bugünkü sistemde yok ama- birtakım dokümanlar gelirdi, yıllık ekonomik rapor gelirdi. Şimdi, bizim burada bunu görmemiz gerekiyor ve Cumhurbaşkanlığı yıllık programının bir an önce basılması gerekiyor. Biz bu çerçevede bunları tartışmalıyız. Sanıyorum, şu ana kadar sunulmadı; bu hazırlık yok mudur bilmiyorum ama biz hızlı bir biçimde...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Türeli, onu dağıtacağız.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Tamam.

Genel ekonomik hedefler ve aynı zamanda -Resmî Gazete'de de- hızlı bir biçimde Cumhurbaşkanlığı yıllık programı da hazırlansın çünkü hazır olması gerekiyordu zaten. Aslında, 5018 sayılı Kanun'da yeni madde 17'ye göre bütçe hazırlanırken yıllık program, planlar ve program çerçevesinde olmalıydı. Bunlar elimize gelsin, daha sağlıklı tartışalım.

Üçüncü bir konu daha var -Sayın Yılmaz da belirtti- bakın, bu kesin hesap konusu çok önemli bir konu fakat biz şunu biliyoruz; ben geçmişte 24'üncü Dönem milletvekilliği döneminde de gene Plan ve Bütçe Komisyonu üyesiydim, oradan da biliyorum: Kesin hesap kanunu genel anlamda hep bütçenin gölgesinde kalır ve yeteri kadar tartışılmaz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Devam edin Sayın Türeli.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - O yüzden de bizim parti olarak da bir önerimiz var, dedik ki: "Plan ve Bütçe Komisyonu ile kesin hesap komisyonu ayrılsın. Kesin hesap komisyonu ayrı bir komisyon olsun ve Sayıştay raporları kapsamında bütçe kesin hesabını ayrıntılı bir biçimde ele alsın. Hatta başkanı da ana muhalefet partisinden bir milletvekili olsun." Bunu şunun için söylüyoruz: Tamam, bütçeler var, biz burada bütçeyle bir anlamda ön izin veriyoruz, ilgili yılda yatırımların yapılmasına, harcamalara, vergilerin toplanmasına. Ama sonuç itibarıyla bunlar neydi? İki yıl önce biz ne demiştik? Amaç, hedefler nelerdi? Bunlara ulaşıldı mı? Ulaşılmadıysa neden ulaşılmadı? Bütün bunların hepsinin Sayıştay raporları kapsamında ayrıntılı bir biçimde incelenmesine ihtiyaç var. Şimdi biraz önce baktım, önümüze toplam 226 tane rapor gelmiş, böyle bir zaman içinde, her gün görüşeceğiz. Nasıl görüşeceğiz bunları? Bir kere, öncelikli önerimiz, Plan ve Bütçe Komisyonumuz bu Sayıştay raporlarına ilişkin bir çalışma yapıp buradaki genel bulguları özetleyerek bizimle paylaşırlarsa memnun oluruz.

İkinci olarak da bir alt komisyon önerimiz var; Plan ve Bütçe Komisyonu içinden bir alt komisyon oluşturulsun Sayın Başkan, bu alt komisyon bir taraftan bütçeyi görüşürken bir taraftan Sayıştay raporları çerçevesinde kesin hesabı görüşsün. Bakın, bu önemli; "açıklık, şeffaflık, hesap verilebilirlik" diyorsunuz, o zaman gelin, bunu birlikte yapalım, doğru bir biçimde bütçenin layıkıyla görüşülmesi için.

Bütçe ile kesin hesap bir bütünün parçaları. Şimdi, biz bu sene 2024 yılı bütçesini görüşüyoruz, iki yıl sonra 2024 yılının kesin hesabını görüşeceğiz. Bu anlamda, daha sağlıklı olması bütçe açısından önemli; bizler bunu, üzerimize düşen bu görevi layıkıyla yerine getirmeliyiz. Sonra Genel Kurul aşaması olacak, tabii bütün Parlamento bu işin, sürecin işine katılacak. Ama kamuoyu da bizi çok yakından izliyor, izlemeye devam ediyor. Parlamentonun itibarı açısından, Türkiye Büyük Millet Meclisimizin itibarı açısından da bunun çok önemli bir konu olduğunu düşünüyorum; son konu da buydu.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Türeli, toparlayalım lütfen.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Bu üç konunun dikkate alınmasını önemle talep ediyoruz.

Teşekkür ediyorum.