İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Teşekkür ederim.

Sayın Başkan, Sayın Bakan, Komisyonumuzun saygıdeğer üyeleri, değerli Bakan Yardımcıları, bürokratlar; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Bakanım, sunumunuz için teşekkür ediyorum, çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

Bakanlığınızın 1 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle ana görevi, iç ve dış ticaret hizmetlerine ilişkin ana hedef ve politikaların belirlenmesine yardımcı olmak ve bu politikaları geliştirmek, gümrüklerimizi yönetmek ve denetlemek, perakende sektörünün sağlıklı bir şekilde büyümesi ve gelişmesine yönelik çalışmalar yapmak ve gerekli tedbirleri almak, rekabet şartlarını oluşturmak, tüketici haklarını korumak olarak özetlenebilecektir. Bu kapsamda, yatırım, üretim ve ihracata dayalı bir ekonomik model hedefiyle ihracat politikalarında önemli etkinlik sağlanmış, ihracatımız giderek yükselen bir trende sahip olmuştur. Bu gelişmelerin sonucu olarak, 2022 yılında ihracatımız önceki yıla göre yüzde 12,9 oranında artarak 254,2 milyar dolara yükselmiştir. Dünya genelindeki mal ticaretinden aldığımız pay aynı yıl yüzde 1,02 olarak gerçekleşmiş, hizmet ihracatından aldığımız pay ise yüzde 1,3'e çıkmıştır sunumunuzda da ifade ettiğiniz gibi.

2023 yılının ilk dokuz ayında ihracat, küresel enflasyon nedeniyle uygulanan sıkılaştırıcı para politikası adımları sonrasında dış talepteki düşüş ve ihracat birim değerlerindeki yaşanan ivme kaybı gibi sebeplerle kümülatif olarak bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 0,5 azalarak 187,2 milyar dolar olmuştur. 2023 Ocak-Eylül döneminde ithalatın artış hızı da yavaşlamış, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,2 artarak 274,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Zayıflayan dış pazar ve şubat ayında yaşadığımız deprem felaketine rağmen ihracatta küresel payımız artmaya devam etmekte, ithalat düşüş eğilimini sürdürmektedir.

Bunun yanı sıra, yerli üreticiyi koruyacak ve destekleyecek finansal modellerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar genişletilmelidir. Yerli üreticilerin rekabet gücünün artırılması amacıyla ulusal ve uluslararası yükümlülüklerimiz göz önünde bulundurularak ilave gümrük vergileriyle ilgili düzenlemeler de yapılabilecektir. Gümrük işlemleri Bakanlığınızın en başta gelen fonksiyonlarından birini oluşturmaktadır. Ülke güvenliği gümrük kapılarından başlamaktadır. Egemenlik haklarının tescil edildiği en önemli noktalar olan ve bu nedenle de devletlerin olmazsa olmaz kurumlarının başında gelen gümrük idarelerinde uluslararası standartlar ve yükümlülüklerimiz doğrultusunda bürokrasinin ve maliyetlerin azaltılması, ticaretin ve seyahatin kolaylaştırılması, etkin kontrol yöntemlerinin uygulanarak kaçakçılığın önlenmesi ve işlemlerde şeffaflık ve öngörülebilirliğin sağlanması esastır. Gümrük idarelerimizi güçlendirmek, gümrük hizmetlerinin daha etkili bir şekilde sunulabilmesini temin etmek amacıyla önemli mesafeler katedildiği, gümrük kapıları modernizasyon çalışmalarının yapıldığı, teknoloji altyapısının güçlendirildiği, personel kapasitesinin de artırıldığı geçtiğimiz yıllarda bilinmektedir. Bunun yanı sıra, gümrük işlemlerinin dijital ortama taşınması ve bu suretle, dış ticaret işlemlerinde karşılaşılan zaman ve maliyet kayıplarının minimum düzeye indirilmesi için genişleyen hacme bağlı olarak süreklilik içinde çalışmalar hızlandırılmalı, teknik cihaz ve sistemler tüm sahalarda yaygınlaştırılmalıdır.

Milliyetçi Hareket Partisi olarak, ekonomide ihracata dayalı, istihdam dostu büyüme modelinin gereği olarak üretimin ve ihracatın ithalat bağımlılığının azaltılarak sürdürülebilir büyüme ve ihracat artışını sağlayacak politikaları uygulamayı, daha açık ve rekabetçi bir yapı içerisinde dünya ekonomisiyle bütünleşmeyi öngörüyoruz. Bu kapsamda, ihracatta katma değeri yüksek, bilgi ve teknoloji yoğun ürünlerin ihracını, dünya ticaretinde önemi artan, alım gücü yüksek, genç nüfuslu ve dinamik pazarlara yönelmeyi, ulaşılmamış pazarlarla ticareti geliştirmeyi ve nihai tüketiciye ulaşmayı gerekli görüyoruz. Ülkemizin küresel değer zincirlerinde hâkim konuma gelmesi, dost ve yakın ülkelerle tedarik ilişkilerini geliştirerek arz güvenliğini sağlaması, hizmet ihracatını çeşitlendirerek turizm, sağlık, eğitim, lojistik, danışmanlık, yazılım ve finans gibi pek çok hizmet alanında küresel merkezlerden biri olması hedeflenerek, ticaret savaşlarının yoğunlaştığı, ekonomik operasyonların kur, faiz ve sıcak para üzerinde tetiklendiği bir dönemde ekonomik güvenliğin de önceliğe alınmasının gerekli olduğunu değerlendiriyoruz.

Esnaf ve sanatkâr kesiminin faaliyetlerinin desteklenmesi, bu amaçla esnafımıza istihdamı da artıracak kredi, vergi, prim ve benzeri teşviklerin verilmesi, ekonomiye yeni girişimcilerin kazandırılması ve yerel potansiyelin harekete geçirilmesi bakımından da bu desteklerin önemli olduğunu değerlendiriyoruz.

Geleneksel sektörlerde yerli üreticilerin rekabet gücü artırılmalı, jeopolitik konumumuzdan faydalanarak lojistik imkânlarımız geliştirilmelidir.

Sayın Bakanım, Bakanlığınızın bütçe programlarından biri de kayıt dışı ekonomiyle mücadeledir. Türkiye ekonomisinin önemli sorun alanlarından biri olan kayıt dışıyla mücadele birçok farklı alanı ve kurumu da ilgilendiren niteliğe sahip bir konudur. Kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına almak ve kalıcı bir başarı sağlamak bu konuda etkili bir mücadeleyi gerektirmekte, aynı zamanda, vergi adaletini sağlayacak reformist adımları da atmayı zorunlu kılmaktadır. Kayıt dışı ekonominin önlenmesi yasa dışı gelirlerin izlenmesi ve kara para faaliyetleriyle mücadele edilmesi için kurumlar arası iş birliği ve koordinasyon önemli bir unsurdur. Bu nedenle, kamu kuruluşlarının, özel sektörün, meslek kuruluşlarının ve odaların içinde olacağı toplumsal bir seferberlik başlatılması hâlinde uzun yıllara sâri bu sorunun çözülmesi de mümkün olabilecektir. Yasa dışı ticaretin ve kaçakçılığın önlenmesi ile dürüst ticaret erbabının iş ve işlemlerinin basitleştirilmesi; bu amaçla teknolojik, beşerî, idari ve operasyonel kapasitenin artırılması önem arz etmektedir. Bakanlığınızın teknolojinin imkânlarından da faydalanarak bu yönde önemli adımlar attığını ve ilerleme kaydettiğini de memnuniyetle takip ediyoruz. Ürün güvenliğinin temini tüketicinin korunması bakımından görev alanınıza giren hayati fonksiyonlardan biridir. Piyasa gözetimi ve denetiminin yapılması, tüketicinin bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi, hak arama yollarının gösterilmesi; bunun için tanıtıcı filmler, broşürler, kamu spotları gibi her yaşa ve kesime uygun yöntemlerin kullanılması önemlidir.

Ülkemizde ürün güvenliğine ilişkin önemli adımlar da esasen atılmıştır. Kanunla, Türk malı imajına zarar veren, güvensiz, tağşiş yapılmış, son kullanma tarihi geçmiş ürün ihraç edenlere ceza öngörülmüş; e-ticaret, ürün güvenliği kapsamına alınmış ve güvensiz ürünün asli sorumlusuna ulaşmak amacıyla izlenilebilirlik mekanizmaları da son yapılan düzenlemelerle geliştirilmiştir.

Bunun yanı sıra Cumhurbaşkanlığı yıllık programında ve kalkınma planında da ifade edildiği gibi, farklı idareler tarafından yürütülen piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinin toplulaştırılması, uygulamada yeknesaklığın sağlanması ve mükerrerliklerin engellenmesi amacıyla piyasa gözetim ve denetim kurumu kurulmasına yönelik bir çalışmanın yapılmasının da yerinde olacağını değerlendiriyoruz.

Özetle, ihracat politikaları, ihracatı geliştirme stratejileri, buna ilişkin destek tedbirleri, geleneksel pazarları koruma ve yeni pazarlara açılma; gümrüklere ilişkin, ihracatçı ve ithalatçıya, vatandaşımıza kolaylık sağlayacak teknolojik, beşerî ve fiziki kapasite artırma konularında önemli ilerlemeler ve başarılar elde edildi. Sizi, önceki Bakanımızı ve tüm Bakanlık çalışanlarını bu nedenle kutluyoruz. Türkiye ekonomisinin önemli sacayaklarından biri olan Bakanlığınızın plan ve program hedeflerine ulaşmak için kararlılıkla mücadele edeceğine de eminiz.

Bu noktada, perakende ticaretine ilişkin gelişme ve sorunlara dikkat çekmek isterim. Salgınla beraber toptan ve perakende ticaretinde büyük zorluklarla karşılaşılmış, kapanmaların da etkisiyle arz yönündeki daralmalar, tüketicilerin temel ihtiyaç ürünlerini stoklamaya yönelmeleri sağlıklı bir ticaret ortamı oluşmasını zorlaştırmıştır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Aksu, ilave süre veriyorum size, az önceki kesintiden dolayı iki dakika sizin süreniz

Buyurun lütfen.

İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Teşekkür ediyorum.

Ekonomide yaşanan bu arz talep dengesizliği tümüyle aşılamadan Rusya-Ukrayna arasındaki savaş ve 6 Şubat depremi ekonomimizi önemli ölçüde etkilemiştir. Türkiye ekonomisinin en önemli meselesi enflasyondur ve Türkiye enflasyonla mücadele adına önemli bir efor sarf etmektedir.

Sunumunuzda araç ve konutlarla ilgili fahiş fiyat, haksız rekabet ve stok sorununa değinerek atılan adımları anlattınız. 2022 yılında en çok şikâyet edilen husus, temel tüketim malları ve gıda ürünlerine ilişkin haklı gerekçeye dayanmayan, fahiş fiyat artışlarıyla birlikte aynı ürüne ilişkin çok farklı fiyat uygulamaları oldu. Bu durum ise vatandaşlarımızda piyasa gözetimi ve denetimi konusunda bir eksiklik olduğu kanaati oluşturdu. Esasen, bu konuya -önemli bir mesele olarak görülerek- kalkınma planı ve yıllık programda da birçok başlık altında, tedbir altında değinildi. Şimdi onları da size gösterecektim, zaten biliyorsunuz ama vaktim kalmadığı için o detaya girmeyeceğim. Sizin sunumunuzda da var, 1.500 kişinin bu amaçla alınacağını sunumda belirtmişsiniz. Bu, tabii ki önemli ama Türkiye'nin geneli düşünüldüğünde sadece 1.500 kişiyle bu denetim faaliyetlerinin etkili bir şekilde, sonuç alıcı bir şekilde yapılabilmesinin de mümkün olduğunu değerlendiriyoruz. O sebeple, sorunun köklü çözümü için mevzuat, teknoloji, teşkilatlanma, insan gücü ve benzeri kurumsal kapasiteyi bütünüyle artıracak ve sorunu kökten çözecek tedbirlerin de devreye konulması gerektiğini düşünüyoruz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Aksu, toparlayalım lütfen.

İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Başta gıda olmak üzere üretimin artırılması, üretim planlaması yanında bunun sevk sürecine ilişkin sorunları giderecek, maliyeti azaltacak mekanizmaların geliştirilmesi için gerekli düzenlemeler de yapılmalıdır. Buna şüphesiz Bakanlığınızın öncülük etmesi gerekir. Bununla beraber, Milliyetçi Hareket Partisi olarak bu konuda yapılacak çalışmalara her türlü desteği vermeye hazır olduğumuzu da ifade etmek istiyorum.

Bu düşüncelerle, Bakanlığınızın bütçesinin ülkemize, milletimize ve kurumlarımıza hayırlı olmasını diliyorum.