MAHMUT DİNDAR (Van) - Ben de arkadaşa geçmiş olsun dileklerimle başlamak istiyorum.

Teşekkür ederim.

Sayın Başkan, değerli katılımcılar; fikirleri nedeniyle cezaevlerinde tutulan tüm seçilmişlerimizi ve halkımızı selamlıyorum.

Bugün 1 Kasım dünya Kobani günü. Bugün dünyanın tüm toplumları Kobani IŞİD vahşetini tarihe gömen kadınları selamlıyor. Bizler de halkları ve toprakları için onurla mücadele verirken yaşamını yitirenleri saygıyla ve rahmetle anıyoruz.

Değerli milletvekilleri, bugün Ticaret Bakanlığı bütçesi için buradayız ancak AKP iktidarı ülkede tüccarı ve esnafı iflasın, borcun, kredi yükünün altında ezdirmiştir. Türkiye ürettiğinin çok üzerinde tüketen, dış ticaret açığı olan bir ülke hâline gelmiştir. Erdoğan'ın mucidi olduğu faiz teorisi birçok kur şokuna neden olmuş, dolar ve euro almış başını gidiyor. Bu süreçte enflasyon resmî verilerle bile yüzde 100'ü aşmıştır, gerçek enflasyon verileri ise çok daha fazladır. Yurttaşların yüzde 80'inden fazlası yoksulluk sınırının altında bir gelirle yaşamaya çalışıyor.

Esnafın temel sorunları zamlar, kira artışları, faturalar, borçların ödenmesi ve sürekli artan vergilerdir. Küçük ve orta ölçekli işletmeleri olan esnaf da tüm emekçiler gibi kira, fatura, gıda ve giderleriyle baş edemiyor. Halk yoksullaştıkça küçük esnafın geliri de azalıyor. İflas eden esnaf sayısı her geçen gün hızla artıyor. 2022-2023 arası 88.731 iş yeri kepenk kapatmak durumunda kalmıştır.

Sektörel olarak ele aldığımızda, bazı esnafların sorunlarının da giderek büyüdüğünü görüyoruz. Geçimini şoförlük yaparak sağlayan taksi, minibüs, nakliye şoförleri vergi dairesi gibi vergi ödemektedir. 14 Mayıs seçimlerinden önce 20 TL'nin altında olan akaryakıt fiyatları şimdi 40 lirayı geçmiş durumdadır. Hükûmet, kendi neden olduğu bütçe açığını akaryakıta sürekli zam yaparak kapatmaya çalışıyor. Akaryakıta her gün yapılan zam yetmemiş ki AKP iktidarı motorlu taşıtlar vergisini 2 katına çıkardı. Millet evine bir ekmek bile alamazken devlete 2 kat vergi vermek zorunda kalmıştır. Lokanta, fırın sahibi esnaf un, yağ, et, işçilik, yakıt ve fatura maliyetleriyle boğuşmaktadır. Hal esnafı ve pazar esnafı akaryakıt zammı etkisiyle sebze ve meyve alamaz duruma gelmiştir. Et fiyatları bir yıl içinde yüzde 200'den fazla arttığından çoğu memur, emekli, asgari ücretle geçinen halkımız kasabın önünden bile geçemez duruma gelmiştir. Galeri ve emlak alanındaki esnafın bazıları fahiş kârlar elde ederken birçoğu ise uzun süredir hareket edemeyecek duruma gelmiştir.

Fiyatların aşırı spekülatif olması, herkesi iş yapamaz duruma getirmiştir, fatura ise halka çıkarılmıştır. Bugün esnaf satış yapamayacak, yurttaş da alım yapamayacak duruma gelmiştir. Ülke genelinde zincir marketlerin haksız rekabete yol açtığı, küçük esnafı yok ettiği bilinmektedir. Teşvik ve desteklerin büyük işletmelere daha çok verildiğini biliyoruz. Ticaret Bakanlığı bütçesinde krizle mücadele eden esnaf için kira desteği, düşük faizli kredi ve vergi affı imkânı kullanılmalıdır. Tekelleşen zincir marketler sınırlandırılmalıdır.

Değerli milletvekilleri, Van'ın İran'la kara sınırı 295 kilometre olmakla birlikte Çaldıran, Özalp, Saray ve Başkale ilçeleri İran sınırında yer almaktadır, buna rağmen sadece Saray'da Kapıköy Sınır Kapısı sorunlu da olsa çalışmaktadır. Van'daki Kapıköy Sınır Kapısı başta olmak üzere bölgedeki sınır kapılarına ticareti ve turizmi zorlaştırmak amacıyla birçok işlem yapılmaktadır. Vanlı esnafın sınır kapılarına ilişkin talepleri çok açıktır: Kapıköy Gümrük Kapısı'nın transit geçişe açılması, Kapıköy Gümrük Kapısı'na tam donanımlı laboratuvar yapılması, Başkale Gelincik Sınır Kapısı'nın açılması, Çaldıran Çilli Sınır Kapısı'nın faaliyete açılması ve İran konsolosluğunun Van'da olması, Türkiye ve İran'da ortak organize sanayi bölgesi kurulması. Gene turizm esnafının bu potansiyelden yararlanması amacıyla bir çalışma yapılmalıdır.

Hakkâri ve Van'da başta olmak üzere hiçbir sınır şehrimiz sınırın diğer taraflarıyla sosyal, kültürel, dinsel, etnik bağlarının avantajından yararlanamıyor. Bu yapay sınırların bir tarafında Kürtler yaşıyor. Kabul edin ya da etmeyin, ulus devletlerin sınırlarına rağmen halkların tarihsel ve toplumsal bağları sınırları aşacak kadar köklüdür.

Teşekkür ediyorum Başkanım.