MUSTAFA KALAYCI (Konya) - Zamanıma ilave edersiniz herhâlde.

Sayın Başkan, Sayın Bakan, değerli milletvekilleri, kıymetli bürokratlar, basınımızın değerli temsilcileri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Bakanım, kapsamlı sunumunuz için teşekkür ediyor, size ve çalışma arkadaşlarınıza başarılar diliyorum.

Ülkemiz, 2023 yılında tarımsal üretimde genel olarak bereketli bir sezon geçirmektedir. TÜİK'in 2023 yılı üretim miktarlarına dair son tahminlerine göre tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde yüzde 7,7; sebzelerde binde 3; meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde yüzde 2,2 oranında artış beklenmektedir. Tahıl üretim miktarının 2023 yılında yüzde 7,4 oranında artışla 41,5 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir. Bu kapsamda, buğday üretiminin yüzde 10,4 artışla 21,8 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 5,9 artışla 9 milyon ton, çavdar üretiminin yüzde 6,2 artışla 290 bin ton, yulaf üretiminin yüzde 12,3 artışla 410 bin ton olacağı öngörülmektedir. Yağlı tohumlardan soya üretiminde yüzde 11,3; ayçiçeği üretiminde yüzde 13,8 azalma beklenmektedir. Şeker pancarı üretiminin ise yüzde 16,9 artışla 22,5 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir.

Üreticilerimizin son yıllarda tarla ürünlerine olan ilgisi memnuniyet vericidir. Burada tarım desteklerinin artırılması, özellikle 2022 yılında üreticimizin beklentileri doğrultusunda açıklanan alım fiyatlarının yanında Toprak Mahsulleri Ofisinin aktif bir alım politikası uygulaması da etkili olmuştur. Tarımsal destekleme bütçesi 2022 yılında yüzde 65,1 artışla 39,2 milyar lira; 2023 yılında yüzde 59,9 artışla 63,4 milyar lira olmuş; 2024 yılında ise yüzde 44,5 artışla 91,6 milyar liraya çıkarılmaktadır. Ayrıca tarımsal destekleme ödemeleri gelir vergisinden istisna edilmiş ve geriye dönük beş yıllık vergi kesintileri çiftçilerimize iade edilmiş, hazine arazilerini üç yıl kullanan çiftçilere ecrimisil bedelinin yarısı üzerinden on yıla kadar kiralama imkânı getirilmiştir.

2022 yılında başta hububat ve şeker pancarı olmak üzere alım fiyatları çiftçimizi sevindirmekle beraber 2023 yılı alım fiyatları beklentilerinin altında kalmıştır. Konya'da özellikle mısır ve ayçiçeği üreticileri ürün satışlarından beklediği fiyatı bulamamıştır.

Anadolu coğrafyası binlerce yıldır bereketin diyarıdır. Bununla birlikte, dünyada yaşanan gıda krizinin giderek derinleştiğini de dikkate alarak ekilebilir alanları artıracak, yüksek girdi maliyetleri altında üretimini fedakârca sürdüren çiftçimizin, besicimizin ve süt üreticimizin ürettiği ürünlerden elde ettiği geliri yükseltecek ve daha fazla üretmesini sağlayacak köklü tedbirleri uygulamaya koymamız lazımdır. Tarım sektöründe üretimin planlanması, verimliliğin artırılması, iklim değişikliğinden kaynaklanan olumsuzluklarla mücadele edilmesi, teknoloji kullanımının yaygınlaştırılması yanında gıdaya erişimin kolaylaştırılması büyük önem arz etmektedir. Tarım arazilerinin korunması ve etkin kullanılmasına yönelik arazi kullanım planlarının tamamlanması, toprak veri tabanının oluşturulması, erozyonla mücadelenin etkinleştirilmesi, karbon salımını azaltacak toprak işleme yöntemlerinin yaygınlaştırılması, toprakların organik madde içeriklerinin artırılması ve toprak yönetiminde koordinasyonun güçlendirilmesi önemli konular arasında yer almaktadır. Tarım amaçlı arazi ediniminin kolaylaştırılması, tarımsal arazi piyasasının düzenlenmesi, mülkiyetten kaynaklanan ihtilafların giderilmesi, tarımsal üretimde kullanılmayan arazilerin üretime kazandırılması ve işletme ölçeklerinin artırılmasına yönelik kurumsal ve hukuki düzenleme ihtiyacı devam etmektedir. Bu çerçevede, tarım sektörü üretim, işletme ve pazarlama boyutlarıyla bütüncül bir yapıya kavuşturulmalıdır.

Tarımsal ürünlerin çeşitlendirilmesi, verim ve kalitenin artırılması, yerinde işlenerek katma değer elde edilmesi ve istihdam sağlanması, marka olarak pazarlanmasına dayalı temel tarımsal yapılanma oluşturularak, yatırım ve teknolojiyi kırsal alanlara yöneltmek üzere, katılımcı kalkınmayı da destekleyecek, tarım-sanayi entegrasyonunun sağlandığı kırsal cazibe birimleri olan tarım kentleri kurulmalıdır. Tarımsal destekler üretici refahını arttıran, verimliliği yükselten, üretim maliyeti ve ürün fiyatı dengesini gözeten bir anlayışla ve üretime başlanmadan önce belirlenip açıklanmalı ve zamanında ödenmelidir. Kuraklık riski fazla olan Konya gibi illerde su tüketimi az olan ürünlerin yetiştiriciliği desteklenmeli, kuraklığa dayanıklı bitkiler yetiştirilmelidir. Ayrıca, gençlerin ve kadınların tarım sektörüne yönelmeleri için mevcut destekler yaygınlaştırılmalı, yeni teşvikler mutlaka uygulamaya konulmalıdır.

Sayın Bakanım, Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından 2023 yılında tüm zamanların en yüksek alım rakamı olarak 12,9 milyon ton seviyesinde hububat alımı yapılarak ihtiyacımız olan stokların yurt içi üretimimizden karşılanmasını önemli ve değerli buluyoruz. Toprak Mahsulleri Ofisinin yüksek miktarda yaptığı alımlara karşılık bugüne kadar çiftçilerimize ödemiş olduğu ürün bedeli 93 milyar lira civarındadır. Ürün teslimi yapıldıkça bu miktarın daha da artarak 108 milyar lira seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

Seçim bölgem Konya ülkemizin tahıl deposudur. Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından Konyalı çiftçilerimizden 764 bin ton buğday, 591 bin ton arpa ve 203 bin ton mısır olmak üzere toplam 1 milyon 572 bin ton ürün satın alınmış ve karşılığında primler hariç yaklaşık 12 milyar lira ürün bedeli üreticilerimize ödenmiştir.

Konya'da hububat üretimindeki artıştan ve lisanslı depoların da dâhil edildiği randevu sisteminde yaşanan sorunlar ve yığılmadan dolayı bazı alım merkezlerinde sıkıntılar yaşanmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisi teşkilatı ve çalışanlarının özverili çalışmalarıyla, çiftçilerimizin ve ziraat odalarımızın da destekleriyle bu sorunlar bir süre sonra aşılmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisine arz edilen tüm ürünlerin alınabilmesi amacıyla mevcut ofis depoları ve lisanslı depolara ek olarak, üçüncü şahıslardan depo kiralanarak alım kapasitesi artırılmıştır. Son günlerde basına da yansıdığı üzere Çumra deposunda yapılan son kontrollerde depolarda önemli miktarda -10 bin ton civarında olduğu söyleniyor- ürünün bulunmadığının tespit edilmesi üzerine konu adli mercilere intikal ettirilmiş ve müfettişler görevlendirilmiştir. Çumra Cumhuriyet Başsavcılığı 5 kişiyi gözaltına almış, bunlardan 1'i tutuklanmış, 4'ü adli kontrol şartıyla bırakılmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisi müfettişlerinin ve cumhuriyet başsavcılığının konuyla ilgili soruşturması devam etmektedir. Konu titizlikle takip edilerek sorumlular hakkında gerekli işlemler yapılmalı, ayrıca hırsızlık olaylarına karşı etkin önlemler alınmalıdır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; tarımsal üretimde verimliliğin artırılması açısından en önemli unsurlardan olan sulama altyapısının iyileştirilmesi ve sulanabilir alanların artırılmasına yönelik çalışmalar kapsamında 2022 yılı sonu itibarıyla toplam 6,960 milyon hektar alan sulamaya açılmıştır. Sulamaya açılan alanın 2023 yılı sonunda 7,2 milyon hektara ulaşması beklenmektedir. 2022 yılında 20,4 milyar lira olan tarımsal sulama yatırım ödeneği, 2023 yılında yüzde 54,4 artışla 31,5 milyar liraya çıkarılmış, 2024 yılında ise yüzde 91,5 artışla 60,3 milyar liraya yükseltilmektedir. 2024 yılında 130 bin hektar alanın sulamaya açılması, 41 bin hektar alanda ise mevcut sulama sistemlerinin modernize edilmesi hedeflenmektedir.

Ülkemizin en köklü kuruluşlarından olan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğümüz özverili çalışmalarıyla dünya çapında projeleri gerçekleştirmekte ve güzel hizmetler sunmaktadır. Konya'nın yüz yıllık rüyası olan KOP projesi çerçevesinde Mavi Tünel, Bağbaşı Barajı, Bozkır Barajı, Afşar Barajı gibi devasa yatırımlar yapılmıştır. Hotamış depolama tesisi de yapılmakla birlikte özellikle Bağbaşı Barajı ile Afşar Barajı arasındaki derivasyon tüneli ve Ahi Kanalı'nda yaşanan sorunlar nedeniyle Mavi Tünel'den ovaya hâlâ su verilememiştir. Çiftçimizin acil olarak ve büyük bir umutla beklediği Mavi Tünel'den gelecek suyun 2024 yılında sağlanması için tüm imkânlar zorlanmalıdır.

Ayrıca, Konya'da sayıları 2.500'ü bulan obruklar nedeniyle alarm veren Konya Ovası'na dış havzalardan su getirecek yeni proje çalışmaları hızla tamamlanıp sonuçlandırılmalıdır. Bugün, başta Kulu, Cihanbeyli, Altınekin ilçelerimizde verimli topraklara rağmen yeterince sulu tarım yapılamamaktadır. Bölgeye bir an önce su getirilmesi hâlinde verimde ve ürün rekoltesinde sağlanacak artış, yapılacak yatırımı kısa sürede amorti edecektir.

Sayın Bakanım, konuşmamı birkaç soruyla tamamlayacağım. Bağbaşı Barajı ile Afşar Barajı arasındaki derivasyon tünelinin yapımı ve Ahi Kanalı hangi seviyededir?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Kalaycı, buyurun lütfen.

MUSTAFA KALAYCI (Konya) -Önümüzdeki yıl Mavi Tünel'den ovaya su verilmesi konusunda Konyalı çiftçilerimize bir müjde verebilecek misiniz? Konya Ovası'na dış havzalardan su getirecek yeni proje çalışmalarınız var mıdır, bunlar nelerdir ve ne düzeydedir? Altınekin, Kulu ve Cihanbeyli ilçelerimize tarımsal amaçlı su getirmeye yönelik proje hangi aşamadadır? Çiftçilerin önemli bir maliyet unsuru hâline gelen, tarımda kullanılan elektrik için çiftçimize destek vermeyi düşünüyor musunuz? Çiftçimizin uzun süredir kullandığı Konya Ovası'ndaki eski kuyulara ruhsat verilmesi konusunda bir çalışmanız var mıdır?

Bakanlık ve kurumlarımızın 2024 yılı bütçelerinin hayırlı ve bereketli olmasını diliyorum.

Saygılar sunuyorum.