Komisyon Adı | : | PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU |
Konu | : | 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi (1/276) ve 2022 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi (1/274) ile Sayıştay tezkereleri a) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı b) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu c) Nükleer Düzenleme Kurumu ç) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü d) Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü e) Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu |
Dönemi | : | 28 |
Yasama Yılı | : | 2 |
Tarih | : | 17 .11.2023 |
EDNAN ARSLAN (İzmir) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.
Ben de bütçenizin hayırlı olmasını diliyorum Sayın Bakanım. Geçen bir açıklama yapmıştınız yani bu nükleer santralle ilgili "Türk şirketidir." demiştiniz. Ben talihsiz bir açıklama olduğunu düşünüyorum çünkü böyle önemli bir Bakanlığın başına gelmiş genç bir mühendisin ilk bakması gereken şey böyle bir önemli projenin evveliyatıdır. Bir Ticaret Sicili Gazetesine bakmış olsak Sayın Bakanım, bu sahiplik yapısının yüzde 99,2'yle Rosatom devlet kuruluşuna ait olduğunu ve Yönetim Kurulunda bir tek Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının olmadığını görmüş olurduk ve onun bir Türk şirketi olmadığını da böylelikle biliyor olurduk.
Şimdi, yap-işlet-sahip ol modeliyle dünyada bir başka ülkenin, bir başka ülkenin egemenlik sınırları içerisinde yaptığı tek santral bu santral; Türkiye Cumhuriyeti'nde de yapılıyor bu santral. Peki, bu santrali yapan, işleten ve sahibi olan kim? Rusya. Peki, yatırım maliyeti ne bunun? 20 milyar dolar. Peki, on beş yılın sonunda buradan kazanılacak gelir ne kadar, bunu hesapladık mı Sayın Bakanım? 71,1 milyar, eğer 12,35 sent alt sınırdan alırsak. Peki, 15,33 üst sınırdan alırsak ne oluyor? 88,3 milyar dolar; bize maliyeti bu santralin. Peki, bu santralin ömrü nedir? Uzatmalar falan da var, daha birkaç gün önce şirket yetkilileri açıkladı, altmış yıl; bu işin işletmesi öngörülüyor. Peki, altmış yılın sonunda bu santralin bizim ülkemize maliyeti ne? Yine, dediğim gibi alt sınırdan olursa 284 milyar, üst sınırdan olursa 353 milyar dolar Rusya buradan gelir elde edecek. Şimdi, biz bu işle ilgili "Ya, bu peşkeş." dediğimiz zaman arkadaşlar kızıyorlar. E, peşkeş demeyelim o zaman, kazıklandık diyelim, yanıltıldık diyelim. Yani sonuç itibarıyla enerjide dışa bağımlılığı azaltacağız. Ya, bir başkasına ait bir santralde enerjide dışa bağımlılık nasıl azaltılır? Bu, dışa bağımlılığı azaltmaz, Rusya'ya bağımlılığı arttırır. Bir ülkenin bir ülkeye enerjide bu kadar bağımlı olması aslında bir beka sorunu, bir beka meselesi hâline gelir.
Şuraya baktığımız zaman bu sözleşmenin içeriğinde neler var? Mesela, sözleşmenin 15'inci maddesi Türkiye'ye teknoloji transferi yapmamayı şart koşuyor yani diyor ki: "Biz size burada teknoloji vermeyeceğiz." Bakın, Fransa'da 54 ya da 55 tane nükleer santral var, bunun bir tanesini Amerika Birleşik Devletleri yaptı ama teknoloji transferini aldılar, geri kalanların tamamını Fransa kendi yaptı ama bizde böyle bir durum yok, biz bir başkasının santralini kendi ülkemizde kuracağız, onlar bize buradan çok güzel kârlarla elektrik enerjisi satacak. Mesela, bir de burada 10'uncu maddeyle ilgili yeni bir değişiklik yapıldı. EPDK Başkanımız burada. Önceden neydi? Sahiplik yapısıyla, hisse satışıyla ilgili EPDK'nin onayı vardı. Şimdi, ne yapıyor? EPDK'nin onayı olmadan hisseyi satacak, altı ay sonra bize bilgi verecek yani biz bu santral üzerindeki denetimimizi kaybetmiyor muyuz bu maddeyle, bu 10'uncu maddedeki yapılan değişiklikle? Ha, tabii, şunu da söyleyebilirsiniz: "Ya, bizim bu santralde hiç mi kârımız yok." Var. Hatta böyle elinizi göğsünüze vura vura "Bu nükleer atıklar bizim." diyebilirsiniz çünkü nükleer atıklar bizim. İşlenebilir materyali götürüp Rusya kendi ülkesinde işleyecek, kullanacak o teknolojiyi ama atığı getirip bizim ülkemize verecek.
Bir başka şey daha var; üçüncü şahıslara karşı sorumluluk Türkiye'ye ait. Ciddi bir kaza olduğunda üçüncü şahıslara karşılık sorumluluk bize ait. Böyle göğsümüze vura vura "Bu da bizim." diyebiliriz.
Yani dediğim gibi, bu nükleer santral işi bizim ülkemiz için maalesef ciddi anlamda bir sorun olmaya devam ediyorken teknolojinin gelişmesini, elektrik fiyatlarının bundan sonra daha ucuzlayacağını öngörerek bu garanti alımlarıyla ilgili yeni bir revizyona gitmemiz gerekiyor bizim. Yani bakın, YEKA RES'ler var, YEKA GES'ler var, değil mi? Sayın Bakan Yardımcılarımız da bilir, bunların ihalelerini yaptık; 1,7 sente kadar düştü maliyetler. Yani biz bu santrali destekleyerek, 2'ncisini Sinop'ta, 3'üncüsünü Trakya bölgesinde yaparak aslında bu ülkenin yenilenebilir enerji potansiyelini de sekteye uğratırız. Yani biz YEKA RES'leri, YEKA GES'leri destekleyelim, 1,7'lere, 1,2'lere, 2,5'lara gelmiş, bunları destekleyelim. Bakın, bugün piyasa takas fiyatları 2 lira, 2,2 lira. Bugünün fiyatlarıyla bu santralin 12,35 olduğu durumda elektriğin kilovatsaati 3,5 lira, üst sınırdan alırsak 4,3 lira. Bu santral ucuz değildir, bu santral bu milletin sırtına yüktür ve önümüzdeki süreçte, dönemlerde biz bunun acısını çekeceğiz.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN MEHMET MUŞ - Uzatıyorum Sayın Arslan.
EDNAN ARSLAN (İzmir) - Tabii, bunları beş dakikada anlatmak kolay değil. Yani bir başka konu da mesela, elektriğin megavatsaati 3.400 liralardan 2.200 liralara, 2 bin liralara kadar indi. Peki, elektrik ucuzluyorsa bizim elektrik faturamız -hane halkı için söylüyorum, ev için söylüyorum, ev için- neden ucuzlamıyor? Neden indirim yapmıyoruz? Yüzde 35'lere kadar ucuzladı ama ne yaptık biz? Bu iletim bedelindeki ucuzlamayı faturalara yansıtmadık; ocak, nisan, temmuz ayında 3 kere dağıtım bedellerine zam yaptık. Ya, bir ülkede dağıtım bedelini, enerji bedelini geçirdiniz ya. Bakın, faturaların yüzde 58,25'i dağıtım bedeli, kullandığımız enerji bedeli yüzde 32,7 yani siz bunları eğer faturalara yansıtmış olsaydınız 240 kilovatsaat elektrik enerjisini bugün 353 liraya değil, 228 liraya kullanacaktık, fatura başına vatandaşımız 125 lira kâr edecekti. Bu 125 lira kimin cebine girdi? Görevli tedarik şirketlerinin, dağıtım şirketlerinin cebine girdi. Lütfen buralara bir daha dikkat edip bu indirimleri vatandaşımızın kesesine yansıtalım.
Teşekkür ediyorum.