Komisyon Adı | : | PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU |
Konu | : | 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi (1/276) ve 2022 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi (1/274) ile Sayıştay tezkereleri a) Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı |
Dönemi | : | 28 |
Yasama Yılı | : | 2 |
Tarih | : | 22 .11.2023 |
İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Teşekkür ederim.
Sayın Başkan, Sayın Bakanım, sayın milletvekilleri, değerli Bakan Yardımcıları, bürokratlar, basın mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.
Bakanlık olarak ailenin ve toplumsal değerlerimizin korunması ve geliştirilmesine yönelik bütüncül ve adil sosyal hizmet modelleri uyguluyor, kadın, çocuk ve yaşlılarımıza, şehit yakınlarımıza, gazilerimize, engellilerimize, muhtaçlarımıza devletimizin şefkatini göstererek önemli bir hizmet yapıyorsunuz. Bu hayırlı hizmetleriniz ve kapsamlı sunumunuz için teşekkür ediyorum.
Bütçeden -Bakanlığınız bütçesi de dâhil- sosyal yardımlara ayrılan 334,4 milyar kaynağın 2024'te toplamda 497 milyar liraya yükseltilmesi öngörülmektedir. 2024 bütçesinin yüzde 4,5'ini oluşturan sosyal yardımların gayrisafi yurt içi hasılaya oranının da yüzde 1,2 olması tahmin edilmektedir. İftiharla söylenebilir ki ülkemizde ihtiyaca yönelik geliştirilmiş sosyal yardım programlarıyla hiç kimseyi sahipsiz bırakmayacak bir sosyal destek sistemi bulunmaktadır. Küresel ölçekte yaşanan krizlerin yol açtığı sıkıntıların ve asrın felaketi deprem sonrası sürecin başarılı bir şekilde yönetilmesinde Türkiye'nin güçlü sağlık ve sosyal güvenlik altyapısı ile sosyal koruma sisteminin etkili ve belirleyici olduğu açıktır. Aynı zamanda, toplumsal dayanışma anlayışımızın, millî ve manevi değerlerimizin yaşatılması da benzeri sorunların aşılmasında önemli bir paya sahiptir.
Bu değerlerin korunması, yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasında, millî bütünlüğün ve dayanışmanın pekiştirilmesinde, sosyal düzenin güçlü bir şekilde oluşmasında ise toplumun temel taşı olan aile önemli bir role sahiptir. Aile kurumunu ve aile bütünlüğünü koruyucu politikaların geliştirilmesi, kadınlarımızın aile içindeki konumunun güçlendirilmesi, aileyi ve sosyal fonksiyonlarını zayıflatıcı unsurların ortadan kaldırılması için çok yönlü ve çok boyutlu bir mücadele gerekmektedir. Bu doğrultuda, istihdam imkânı geliştirilerek her ailenin yeterli ve sürekli bir gelire sahip olması sağlanmalı, işsiz her aileden bir kişiye iş bulunmalı, çalışamayacak durumda olanlar sosyal korumadan yararlanmalıdır. Öngörülen asgari gelirin altında gelir elde eden aileler asgari gelir desteği kapsamına alınmalı ve bu çerçevede düzenli destek sağlanmalıdır.
Son yıllarda, ülkemizde kadın istihdamında hızlı, önemli bir artış olmakla birlikte hâlen istihdam ve iş gücüne katılım oranları düşüktür. 2022 yılında kadın istihdam oranı yüzde 30,4; erkek istihdam oranı yüzde 65; kadın işsizlik oranı yüzde 13,4; erkek işsizlik oranı ise yüzde 8,9 olarak gerçekleşmiştir. Yine aynı dönemde, kadınların iş gücüne katılım oranı yüzde 35,1; erkeklerin iş gücüne katılım oranı ise yüzde 71,4 olmuştur. Bunun yanında, Bakanlığınızca teşvik edilen, kadın emeğini destekleyen "Güçlü Kadınlar" gibi programlar birçok kadını motive etmiştir. Tarihin her döneminde üstlendikleri sorumlulukları feragat simgesi bir anlayışla yerine getiren kadınların ekonomik ve sosyal açıdan güçlenmesi, iş hayatında, karar alma mekanizmalarında daha fazla rol almaları, kalkınmaya olumlu etkisinin yanında, gelecek nesillerin sağlıklı bir şekilde yetiştirilmesine, aile ve toplumsal yapının sağlam temeller üzerinde yükselmesine daha fazla katkıda bulunacaktır.
Yaşadığımız asrın felaketi depremden en çok etkilenenler arasında kadın ve çocuklar yer almıştır. Bakanlığınız tarafından 11 bini aşkın personelle yaklaşık 2 milyon depremzedeye psikososyal destek hizmeti sunulurken kadın ve çocuklara yönelik yardım ve destek çalışmalarına ağırlık verilmiş, deprem sonrası bölgedeki kadınların geçim kaynaklarının geliştirilmesi için çeşitli program ve projeler de kamu, özel sektör, sivil toplum ve uluslararası kuruluşların iş birliğiyle hayata geçirilmiştir. Bunlar için teşekkür ediyoruz. Cumhurbaşkanlığı yıllık programında vurgulandığı gibi bu destek hizmetlerinin etkinliğinin artırılması için sürekliliğinin sağlanması, ayrıca, özellikle, kırsalda yaşayan kadınları da kapsaması önem arz etmektedir.
Milliyetçi Hareket Partisi olarak kadın ve erkeğe eşit fırsatların sunulduğu, kadına saygının ön planda olduğu bir yaklaşımı öngörüyoruz. Kadına yönelik şiddetle mücadelenin ilgili kurumlar ve sosyal taraflarla iş birliği içinde kararlılıkla sürdürülmesi önem arz etmektedir. Kuşkusuz -sunumunuzda da belirttiniz- hem önleyici hem de olaya müdahale anlamında etkili tedbirler devreye konularak devletimizce bu meseleye sıfır toleransla yaklaşılmaktadır. Önemli insan hakkı ihlallerinden biri olan ve toplumsal huzuru bozan kadına yönelik şiddetin bütünüyle önüne geçilmesi için lazım gelen önleyici tedbirler el birliğiyle mutlaka tesis edilmeli, bu amaçla kapasite güçlendirilmelidir. Parti olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunduğumuz ruh sağlığı kanun teklifinin de yasalaşmasının bu anlamda önemli katkı sağlayacağını değerlendiriyoruz.
Kız çocuklarımızın okullaşması ve eğitimlerini sürdürerek meslek sahibi olmaları, istihdam imkânlarının artırılması için etkin politikalar geliştirilmeye devam edilmeli, kadınların sigortalılık öncesi doğumları için borçlanma imkânı getirilmelidir. Çocuğun yüksek yararının temel ilke olarak benimsendiği ve devlet tarafından her açıdan güvence altına alındığı, çocuklarımızın sağlığını ve esenliğini önemseyen, gelişimini ve potansiyelini destekleyen millî bir politika oluşturulmasını hedefliyoruz.
Ülkemiz nüfusunun 2020 yılı sonu itibarıyla yüzde 26,5'ini 0-17 yaş grubundaki çocuklar oluşturmaktadır. AB ülkeleri ortalaması olan yüzde 18,1'le karşılaştırıldığında, ülkemiz, AB ülkeleri içinde çocuk nüfus oranı en yüksek olan ülke konumundadır. Depremin ardından yakınlarına ulaşılamayan, kimliksiz olan, ve/veya kendini ifade edemeyen ve hastanelerde tedavisi devam eden çocukların takip edilerek Bakanlığın çocuk bakım kuruluşlarında korunma ve bakım altına alınması memnuniyet verici olmuştur. Çocukların şiddet, istismar içeren madde bağımlılığını ve sigara kullanımını özendiren yazılı, görsel ve internet ortamındaki her türlü zararlı yayınlara karşı korunması, ailelerin medya okuryazarlığı ve internetin doğru kullanımı konusunda bilinçlendirilmesi çocukların hayata hazırlanması bakımından önem arz etmektedir.
Çocuk istismarının önemli bir alanı da başta PKK olmak üzere FETÖ, IŞİD ve benzeri terör örgütlerinin yaptığı istismarlardır. Terörle mücadelede elde edilen başarılar sayesinde terör örgütlerine katılım azalsa da başta ailelerin, toplumsal aktörlerin katkısı, ekonomik ve sosyal gelişimle beraber, inşallah, bunun kökü tamamen kazınacaktır.
Milliyetçi Hareket Partisi, şehitlerimizin emaneti olan şehit yakınlarımızın ve gazilerimizin her zaman ve her şart altında yanındadır. Kamudaki istihdam hakkı başta olmak üzere elektrik ve su ücretlerinde indirim, ücretsiz ulaşım, psikososyal destek hizmetleri gibi birçok destek ve imkân devletimizce gazilerimize ve şehit yakınlarına sağlanmaktadır. Bu kapsamda, şehit yakınlarının 1 olan istihdam hakkı 2'ye çıkarılmış, gazi ve gazi yakınları gibi vazife malulü ve sivil terör mağdurlarının malullerine de 1 istihdam hakkı getirilmiştir. Ayrıca, muharip gazilere ödenen şeref aylığının, geliri olsun ya da olmasın, tüm gazilere aynı şekilde ödenmesi de sağlanmıştır. Bununla birlikte, şehit yetimlerinin tamamına iş hakkı verilmesi, bunların meslek becerisine göre uygun hizmet sınıflarında ya da genel idare hizmetleri sınıfında istihdamlarının sağlanması, şehit anne ve babalarından aldıkları maaşın artırılması, terörle mücadelede yaralanıp gazi ve malul sayılmayanların mağduriyetlerinin giderilerek "gazilik" ünvanı ve istihdam hakkı verilmesi, gazilere ikinci istihdam hakkı sağlanması, ayrıca ÖTV'siz araç gibi beklentilerin de karşılanması gerekmektedir.
Şehitlik ve gazilik ile vatana üstün hizmette bulunanlarla ilgili sosyal güvenlik sistemine ilişkin olanlar dışında müstakil bir kanuni düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Bunların sorunlarını yakından takip etmek ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamak üzere Türkiye Büyük Millet Meclisinde bir ihtisas komisyonu oluşturulmasının da yerinde olacağını değerlendiriyoruz.
Engellilerimizi mağdur ve meşgul eden pürüzleri kaldırmak sadece Bakanlığın değil kuşkusuz hepimizin görevidir. Engelsiz bir Türkiye, engelsiz bir toplum, engelsiz bir gelecek için sorumluluk şuuru, empati kültürü, dayanışma ve yardımlaşma duygusu her daim canlı tutulmalıdır.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun lütfen.
Bir dakika ekliyorum sürenize.
İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Engelli bireylerin eğitime katılımının artırılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için erken dönem eğitime ağırlık verilmesi önem taşımaktadır. Sunumunuzda da belirttiğiniz gibi, engelli istihdamına önem veriyorsunuz ve yeni atama müjdesini de bu vesileyle verdiniz, size teşekkür ediyoruz. Bu arada, hâlen engelli kotalarının hem özel sektörde hem de kamuda doluluk oranı nedir, onu da söylerseniz memnun oluruz. Kamu ve özel sektör istihdamı yanında, Bakanlığınız koordinasyonunda gerçekleştirilecek sosyal sorumluluk projeleri kapsamında -sürekli olmasa bile- engellilerin çalışmasını sağlamak onlar için önemli bir motivasyon, mesleğe hazırlama, sosyalleşme vasıtası olacaktır diye düşünüyoruz.
Son olarak, nüfusumuzun içindeki oranı giderek artan yaşlı nüfusa yönelik hizmet alanının genişletilmesi ve kalitesinin artırılması...
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Aksu, mikrofonunuzu açıyorum, tamamlayın sözlerinizi.
İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - ...yaşlılara dönük politikaların onların yaşlılık şartlarını hazırlayan, gençlik ve aktif çalışma dönemlerini de kapsayacak şekilde olması sağlanmalıdır.
Türkiye, Anayasa'nın sosyal devlet olma ilkesinin gereğini layıkıyla yerine getirmeye çalışan bir devlettir. Milletimizin her ferdine insanca yaşayacağı bir hayat standardının sunulması; muhtaç, güçsüz ve ihtiyaç sahiplerine de bu standartları eriştirecek desteklerin sağlanması, aynı zamanda millî, insani ve İslami bir görevdir.
Bu yönde gösterdiğiniz gayret için tekrar teşekkür ediyor, bütçenizin hayırlı olmasını diliyorum.