KOMİSYON KONUŞMASI

ŞENOL SUNAT (Manisa) - Teşekkür ediyorum.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkililerine vermiş oldukları bilgilerden dolayı teşekkür ediyorum.

Tabii, çok fazla bilgiyle dolduğumuz için aldığımız notlardan bir daha tekrar bakmamızda fayda var. Soracağım bazı soruların cevabını rakamsal olarak sizin bilgilerinizden, föyünüzden anladık yani gördüm ama yeniden bir tekrar dönmemizde fayda var diye düşünüyorum. Şunu sormak isterim: Biliyorsunuz, siz de ifade ettiniz; Anayasa'nın 168'inci maddesi "Tabiî servetlerin ve kaynakların aranması ve işletilmesi" başlıklı konusunda "Gerçek ve tüzel kişilerin uyması gereken şartlar ve Devletçe yapılacak gözetim, denetim usul ve esasları ve müeyyideler kanunda gösterilir." diyor ve bir Maden Kanunu'muz var, Maden Kanunu'nda da usuller, maddeler, neler yapılması gerektiği ifade edilmekte.

Şimdi, şunu sormak istiyorum: Maden çıkarma kriterleri maden işleten şirketlere aynı şekilde uygulanmakta mıdır? Niye böyle bir soru sormak lüzumunu hissettim? İşte ruhsat olsun, teşvik politikalarına baktığımızda, sermaye lehine yasal düzenlemeler yapılan bir ülkede yaşadığımız için, ÇED raporlarının olumsuz olmasına rağmen olumlu olarak gösterilmesi veya geçersiz sayılması gibi bürokratik işleri ortadan kaldıran politikalarla karşı karşıya olduğumuzu ifade etmek istiyorum.

Yine, 19 Temmuz 2023 tarihinde Birleşik Arap Emirlikleri'yle Enerji ve Doğal Kaynaklar Alanında Stratejik Ortaklık Çerçeve Anlaşması yapılmıştı ve burada, bu anlaşmada, 8'inci maddesinde "Türkiye Cumhuriyeti'nin yürürlükteki kanun ve yönetmeliklerine uygun olarak projelerin uygulanması için izinlerin, ruhsatların, çevresel etki değerlendirme sürecinin alınmasına kolaylık ve destek sağlanacaktır." ifadesi geçmektedir. Şimdi, böyle olunca ister istemez belli şirketlere bu tür kolaylıklar sağlanıyor mu diye sormak istiyorum sizlere. Sonra, Bakanlık olarak aktif fay üzerinde veya yakınında bulunan ve açık ocak işletmeciliğine uygun olmayan topoğrafya üzerindeki İliç ilçesi Çöpler altın madeni kompleksinin faaliyetlerinin devam etme ya da sonlandırılması konusundaki görüşlerinizi öğrenmek isteriz.

Yine, Türk Mühendis ve Mimarlar Odası Birliğinin İliç'te açtıkları 2 ayrı davanın bilirkişi keşfinde "İliç Çöpler altın madeni işletmesi kapatılmalıdır ve rehabilite çalışmaları başlatılmalıdır." yönündeki rapor niye dikkate alınmamıştır? Onu sormak istiyorum.

Yine, vermiş olduğunuz bilgilerde altın işleten yani şu anda mevcut, devam eden 2 yabancı şirketten bahsettiniz. Sayı gerçekten bu mu? Yani benim bildiğim kadarıyla en az 9 Kanadalı firmanın ve İngiliz firmalarının altın madeni çalışmaları olduğunu biliyorum ama belki biz yanlış biliyoruz. Şimdi, sizin bilgilerinizle değerlendireceğiz bir daha meseleyi.

Fırat Nehri'nin yakınlarında siyanürle altın aramaya nasıl izin verilmiştir? Bunun üzerinde durmamız lazım. Gelinen durum itibariyle ilgili bakanlıkların maden ve enerji ruhsatlarına ilişkin mevzuat yeterliliğinin ve sahada uygulama süreçlerinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyor musunuz diye sormak istiyorum.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ŞENOL SUNAT (Manisa) - Az kaldı yani bir daha, ikinci tura kalmadan...

BAŞKAN ATAY USLU - Buyurun.

ŞENOL SUNAT (Manisa) - Şimdi, İliç Çöpler bölgesinde bu kazanın meydana geldiği şeyde liç atığının uygun depolanma durumuyla ilgili denetim ve kontrollerin altı ayda bir yapıldığını yani bu dördüncü grup madenlere altı ayda bir yapıldığını demek ki bu altı aylık sürenin hele hele böyle bir topoğrafyada bu sürenin çok uzun olduğu ortaya çıkmış oluyor. Bu tür denetimleri yaparken değerlendirmenizde fayda var yani sadece İliç mevzu değil, başka yine altın madeni veya diğer madenler üzerinde de bu tür denetimin, MAPEG'in yaptığı denetimin yeterli olmadığı da ortaya çıkmış oluyor yani iş bittikten sonra, olay olduktan sonra yapılan denetimlerin artık çok da fazla bir anlamı kalmıyor diye düşünüyorum. Bir madenin işletmeye açılması için gerekli şartları Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının, Maden ve Tetkik Arama (MTA) ve MAPEG tarafından herhâlde incelendiği... Sizin anlatımınızdan algıladığım bu. Şunu sormak istiyorum: ÇED raporunun ÇED Yönetmeliği kapsamında belirtilen komisyon üyeleri tarafından kamu kurum ve kuruluşları adına proje hakkında soru soruldu; hem MAPEG'e -kısaltmak için söylüyorum- hem de MTA'ya soru soruldu. Sadece Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı birimlerine değil, aynı zamanda Devlet Su İşlerine de il özel idaresine de yani bilumum kuruluşlara bu ÇED raporuyla ilgili görüş ifade edildi. ÇED raporu hakkında bilirkişilerin vermiş olduğu o kadar olumsuz konu var iken -ben Bakanlık olarak siz burada olduğunuz için size soruyorum, diğer bakanlıklara da soracağım- buna nasıl olumlu görüş verdiğinizi öğrenmek istiyorum.

Evet, ben yine sizlerden 2002 yılından itibaren yıllara göre, altından veya diğer madenlerin de olduğu yıllara göre devlet hakkının ne kadar olduğunu da öğrenmek istediğimi ifade ederim.

Aslında çok soracağım soru var ama genellikle Çevre Bakanlığını ilgilendiriyor sorular ama denetim açısından sizin yapmanız gereken denetimlerin de yeteri kadar yapılmadığını ve şirketlerin yeteri kadar denetlenmediğini de gördüğümü ifade etmek istiyorum.

Şimdilik bu kadar Sayın Başkan.