RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Plan ve Bütçe Komisyonunun değerli üyeleri, değerli bürokratlarımız, basınımızın değerli mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Tabii, bu düzenlemenin yapılmasını uygun görüyoruz biz de yani bu açıdan böyle bir kanun teklifinin gelmesi son derece olumludur; buna ilişkin düşüncelerimizi her zaman söylüyoruz, ifade ediyoruz, sunuşta da daha önce, iki gün önce ifade ettik ama biraz gecikmiş bir kanuni düzenleme olduğunu düşünüyoruz çünkü Thodex olayına 20 Nisan 2021 diye baksak tam bir ay sonra, 2021 yılının Mayıs ayında dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan'ın konuşması var -basında da yer alan- kripto para piyasasına ilişkin yürütülen çalışmaların kısa sürede tamamlanacağını söylüyor; üzerinden üç yıl geçmiş, şu anda bir düzenleme yapıyoruz. Neden üç yıl içinde böyle bir durum ortaya çıkmıştı, neden herhangi bir düzenleme yapılmadı? Hatta şöyle de diyor Bakan: "Vatandaşlar tasarruflarını değerlendirirken yönetemeyecekleri riskleri almamalı." Aslında o dönemde anlaşılıyor ki... Konuşmasında da ülke örneklerinin incelendiğini ve bu konunun enine boyuna kapsamlı bir biçimde ele alındığını ve bu çalışmaların en kısa zamanda, kısa bir zamanda tamamlanacağını söylüyor ama üzerinden üç yıl geçti, neden tamamlanmadı? Üç yıl sonra önümüze geliyor, gelmesini çok olumlu buluyoruz ama gecikmiş olduğunu değerlendiriyoruz.

Dünya örneklerine baktığımızda da tabii, bu "blockchain" olayı çok geniş bir olay ve dediğimiz gibi, gelişen de bir olay, gittikçe finansallaşan, dijital paranın artık çok öne çıktığı bir dönem, yarın çok daha ileriye doğru gidecek, yeni ürünler ortaya çıkacak belki. Buna ilişkin bazı ülke örneklerinde bir strateji belgesi hazırlanıyor; mesela, "blockchain" strateji belgesi, Almanya hazırlamış. Bizim böyle bir strateji belgemiz var mı? Bildiğim kadarıyla böyle bir belge yok. Yani aslında, o stratejiyi -hani nasıl, biz burada görüşmeler, bütçe yaparken nedir, onlar için o bütçe öncesinde bir plan, beş yıllık kalkınma planları, orta vadeli programlar var ve onun üzerinden bir bütçe yapıyoruz ya da kanunlar yapıyoruz- o çerçeveyi çizmesi, ne olabilir, bundan sonra ne olabilir, ne yapılabilir, gelecek riskler ne onlara bakılması uygun olurdu diye düşünüyorum. Bu belge hazırlanmalıydı; SPK, BDDK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı bir araya gelip hazırlamalıydı diyorum, varsa da eğer bilmek isterim ama bildiğim kadarıyla yok.

Sorularımız var tabii, dediğim gibi, aslında, siz de zaten söylediniz, sanıyorum, herkesin de soruları var bu konuda ama bunların netleşmesi ihtiyacı var. Kripto varlıklar konusunda ülkemizde işlem hacminin ne olduğunu merak ediyorum ve bu düzenlemeden ne bekliyoruz? Yani bu düzenlemeyi yaparken mutlaka birtakım etki analizleri yapıldı. Ne bekliyoruz, nasıl artacak, piyasadaki gelişme ne şekilde olacak, 2'ye mi katlanacak, başka mı yani ona ilişkin olarak yapılmış bir kısım projeksiyonlarınız var mıdır?

İncelediğim kadarıyla, bu alanda daha önce bir kanuni düzenleme yoktu ama kurumlar bazında iki tane düzenleme var; biri MASAK'ın, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun, bu şüpheli işlem bildirimini zorunlu hâle getirmişti. Aslında MASAK bir kurum olarak bir biçimde inisiyatif kullanarak aslında boş olan ve sıkıntılar yaratabilecek olan, her türlü suistimale açık olan alanda düzenlemeler yaptı. İkincisi de Merkez Bankasının bir yönetmeliği var. Buna göre "Kripto varlıklar ödemelerde doğrudan ve dolaylı şekilde kullanılamaz." diyor. Şimdi sormak istiyorum: Bu konuda Merkez Bankasının düşüncesi nedir? Kripto parayı ödemelerde kullanacak mıyız, yoksa bu yönetmelik devam mı edecek? MASAK'a da sormak istiyorum: Şu ana kadar şüpheli işlem bildirimi sonucunda ilave bir işlem yapıldı mı, buna ilişkin yapılmış olan herhangi bir şey var mı? Kurumlardan gelmiş olan şüpheli işlem bildirimi sayısı nedir? Bir işlem yapıldı mı, buna ilişkin bir ceza var mı? Çünkü dediğim gibi, bu alandaki o boşluk bu 2 kurum tarafından kendi çerçeveleri açısından doldurulmaya çalışıldı.

Bu, kripto varlıklarla yapılan işlemlerle ilgili dünyada da tartışılan bir şey, işte "İşlem vergisi, alım satımda stopaj kesintisi gibi vergi alınmalı mı?" Gördüğümüz kadarıyla burada bunlar yok, işte, bir yüzde 2 var, onun da yüzde 1'i SPK'ye, yüzde 1'i TÜBİTAK'a gidiyor. Bu konuda Hazine ve Maliye Bakanlığı ne düşünüyor? Yani bu alanın vergilendirilmesi konusunda Bakanlığın düşüncesi nedir? Bu alana ilişkin bir çalışma var mı, yoksa "Önce başlayalım, sonrasında zaman içinde bir düzenleme yaparız" mı yoksa "Hayır biz bu alanı vergi dışı bırakacağız." mı diyor? Bu anlamda, Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilisinden bu konuda net bir cevap almak isteriz.

Gördüğüm kadarıyla platform için asgari sermaye şartı yok, neden? Yani bu konuda ikincil bir düzenleme yapılması düşünülüyor mu?

Kripto madenciliği konusu var, o da aslında literatürde çok yaygın. Bu konuda da kanun teklifinde buna ilişkin bir şey yok, onu görmedim.

Mesela, kripto varlıklarla yapılan sözleşmeler olacak. Tabii, bunların hukuki anlamda geçerliliği, yargı nezdinde geçerliliği ne olacak? Oradaki çerçevenin çok iyi çizilmesi gerekiyor; suçun unsurlarının tanımlanması, cezanın gelmesi. O yüzden de Adalet Komisyonunda görüşülmesinin gerekli olduğunu düşünüyoruz. Burada Adalet Bakanlığı temsilcileri var ama bu konu ilgili komisyonda görüşülseydi çok daha güzel olurdu çünkü önemli bir konu, yeni bir alanı belirliyoruz. Orada da o konuda düşünceleri almak isteriz.

Tabii, şimdi, son derece gelişen yeni bir alan, bir kısım ürünler var ama yarın yeni birtakım ürünler çıktığı zaman hangi kurumun yetkisinde olacak, örneğin, SPK'nin mi? SPK "Benim alanım değil." derse ne olacak? Yani bugün kapsamda olmayan ürünlerin gelecekte ne olacağı, nasıl düzenleneceği konusunda herhangi bir çalışma var mı?

Son olarak şunu söylemek isterim: Altı ay içinde ikincil bir mevzuatın tamamlanacağını söylediniz ama mutlaka bir kısım hazırlıklar vardır. Yani "Buraya gelelim, önce kanun çıksın, arkadan sıfırdan, gidelim, hadi başlıyoruz arkadaşlar." değil. Ona ilişkin bu çalışmalar varsa ne aşamadadır? Nasıl bir takvim içinde paylaşılacaktır yani yasalaşacaktır, hukuki bir geçerlilik kazanacaktır ve kamuoyuyla paylaşılacaktır?

Yine, birçok konu var, maddeler üzerine geldiğimiz zaman da onları söylemek isterim.

Toparlarsam, önemli bir düzenlemedir. Bu alanın gerçekten çok öncesinden de düzenlenmiş olması gerekiyordu ama her zaman söylediğimiz hikâye odur, alt komisyonu da onun için önerdik; nitelikli kanun yapılmasına ihtiyaç var. Bir kanunu yapıp ondan sonra "Ya, biz bunu düşünmedik, biz bunu unutmuşuz." denilmesini doğru bulmuyoruz. Ha, zamana göre ihtiyaçlar değişir, yeni ihtiyaçlar ortaya çıkar, şartlar değişir, elbette o düzenlemeler yapılabilir ama dediğim gibi, bu çerçevenin çok iyi çizilmesi gerektiğini söylüyorum çünkü burada kurucu bir mevzuat oluşturuyoruz.

Teşekkür ederim.