İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkan, Sayın Bakan, Komisyonumuzun saygıdeğer üyeleri, değerli Bakan Yardımcıları, bürokratlar; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Bakanım, sunumunuz için teşekkür ediyor, çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

Sürdürülebilir ihracatı artırmak, ithalat baskısına karşı üreticimizi korumak, gümrüklerimizin etkinliğini, iç ticarette istikrar ve rekabeti sağlamak, ürün güvenliğiyle tüketiciyi korumak, esnaf ve KOBİ'lerimizi güçlendirmek gibi görevleriyle hem hitap ettiği kitle hem de görev ve sorumlulukların ehemmiyeti itibarıyla Bakanlığınız oldukça kapsamlı bir role sahiptir. Ülkemiz ihracata yönelik teşvik edici politikalarla birlikte dünya ticareti içerisindeki payını her geçen gün artırmaktadır. Bununla birlikte, Türkiye'nin 2053'te hedeflediği dış ticaret hacminin yakalanabilmesi için ilave pazarlar yanında dış ticarette işlem sürelerinin, gümrük hizmetlerinin ve lojistik sürecinin daha etkinleştirilmesi ve maliyetlerin düşürülmesi gibi atılımların sürdürülmesi büyük önem arz etmektedir. Milliyetçi Hareket Partisi olarak, üretimin ve ihracatın ithalat bağımlılığının azaltılarak sürdürülebilir büyüme ve ihracat artışını sağlayacak politikaları uygulamayı daha açık ve rekabetçi bir yapı içerisinde dünya ekonomisiyle bütünleşmeyi öngörüyoruz. Ülkemizin küresel değer zincirinde hâkim konuma gelmesini, dost ve yakın ülkelerle tedarik ilişkilerini geliştirerek arz güvenliğinin sağlanmasını, hizmet ihracatını çeşitlendirerek turizm, sağlık, eğitim, lojistik danışmanlık, yazılım ve finans gibi pek çok alanda küresel merkezlerden biri olmasını hedefliyoruz.

Ticaret savaşlarının yoğunlaştığı, ekonomik operasyonların kur, faiz ve sıcak para üzerinden tetiklendiği bir dönemde ekonomik güvenliğin de önceliğe alınmasının gerekli olduğunu değerlendiriyoruz. Pandemiyle birlikte alternatif üretim üssü olma potansiyeli artan Türkiye, bu süreçte uyguladığı politikalarla riskleri fırsata çevirmiş ve ihracat performansını güçlü bir konuma taşımayı başarmıştır. Yatırım, üretim, istihdam ve ihracata dayalı ekonomi programıyla ihracat politikalarında önemli etkinlik sağlanmıştır. Bu gelişmelerin sonucu olarak, 2023 yılında yavaşlayan, bozulan dış talep koşullarına rağmen Türkiye'nin ihracatı yüzde 0,6 artış kaydetmiş ve 255,6 milyar dolarla program hedefleriyle uyumlu bir seviyede gerçekleşmiştir. 2023 yılında, küresel mal ihracatından aldığımız pay ise yüzde 1,07 düzeyine yükselmiştir. Artış eğiliminin devam ettiği 2024 yılında Ekim ayı itibarıyla yıllık ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,1 artarak 262,3 milyar dolar olmuştur. İthalat tarafında ise geçtiğimiz yıl başlayan düşüş eğilimi devam etmektedir. Bu gelişmeler sonucu ekim ayında yıllık dış ticaret açığı önceki yıla göre yüzde 31,1 azalarak 77,7 milyar dolara düşmüştür. Yıllıklandırılmış ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 77,2'ye yükselmiştir. Dış ticaret dengesindeki olumlu görünüm cari dengeyi pozitif yönde etkilemiş, bu gelişmeler dış finansman ihtiyacının azalması yoluyla makroekonomik istikrarımıza önemli katkılar sağlamıştır.

Ekonomide sağlanan olumlu seyir yatırımcıların Türkiye ekonomisine duyduğu güveni artırmış, ülke risk primimiz düşmüş, rezervlerimiz güçlenmiş, borçlanma maliyetlerimizde önemli düzeyde iyileşme gerçekleşmiştir. Tüm bu iyileşme eğiliminin sürdürülebilir kılınması yerli üreticiyi koruyacak ve destekleyecek etkin politikaların uygulanmaya devam edilmesiyle mümkün olabilecektir. Kuşkusuz, Türkiye çok daha yüksek ihracat yapabilme potansiyeline, bunu harekete geçirebilecek kapasite ve yetkinliğe de sahiptir.

Ülke olarak üretim ve ihracatımızı artırarak küresel pazarda daha güçlü bir konuma gelme hedefi doğrultusunda Ticaret Bakanlığımıza ayrılan bütçenin sadece ticaret hacmini artırmakla kalmayıp ülkemizin ekonomik büyümesine de önemli bir katkı sağlayacağına inanıyoruz. Türkiye, bir yandan otomotiv, beyaz eşya ve makina gibi geleneksel sektörlerdeki liderliğini sürdürürken diğer yandan savunma sanayi, yazılım ve bilişim gibi yeni nesil yüksek katma değerli sektörlerde de dünyayla yarışmaktadır. E-ihracatın gelişmesi için sağlanan dijital altyapı ve lojistik kolaylıklar da Türk girişimcilerinin dünyanın dört bir yanına ürünlerini ulaştırmalarını mümkün kılmaktadır. Son yıllarda modernize edilen sınır kapılarımız ve lojistik altyapımız da ihracatımızın gelişmesine önemli katkılar sağlamaktadır. Lojistik altyapımıza yapılan bu yatırımlar sadece ticaretin değil, turizmin ve diğer sektörlerin de gelişmesini desteklemektedir. Bu vesileyle ihracattaki bu başarının büyük bir millî gayretin ürünü olduğunu biliyor ve emeği geçenlere teşekkür ediyoruz.

Sayın Bakan, değerli milletvekilleri; gümrük işlemleri Bakanlığın en başta gelen fonksiyonlarından birini oluşturmaktadır. Gümrük idarelerimizi güçlendirmek, gümrük hizmetlerinin daha etkili bir şekilde sunulabilmesini temin etmek amacıyla önemli mesafeler katedilmiştir. Bunun yanı sıra, gümrük teşkilatıyla ilgili bize intikal eden birkaç hususu dikkatlerinize sunmak isterim. Bunlardan birincisi, aldatıcı işlem ve davranışla ilgili yaptırımlarda ortaya çıkan sorunlara ilişkindir. 5607 sayılı Kanun ile 4458 sayılı Kanun arasında aldatıcı işlem ve davranış yönüyle uygulanan müeyyide bakımından yargı kararlarıyla da belirginleşen farklılık, mağduriyet ve sorunlara sebep olmaktadır. Bu sorunların giderilerek uygulama birliği sağlayacak şekilde mevzuata açıklık getirilmesi yerinde olacaktır.

Diğer yandan, gümrük müşaviri olabilmeyle ilgili iki sorun iletilmektedir. Biri, dışarıdan sınavlara girenlerin ilettiği, çalışanlara çok hak tanındığı, bu nedenle pozisyonların doldurulduğu yönünde, diğeri ise kurum çalışanları arasında bazı birimlere avantaj sağlandığıyla ilgilidir. Bu konuda da gümrüklerin ihracat hedeflerimizi destekleyen, adaleti esas alan dürüstlük abidesi birimler olarak öne çıkmasına yardımcı olacak bir sistemin kuvvetlendirilmesi yerinde olacaktır. Ayrıca, kamusal hizmet üreten gümrük müşavirlerinin oda şeklinde örgütlenmesini sağlayacak meslek kanununun çıkarılması, mesleğin yetki ve sorumluluk alanlarını daha net belirleyecek, dış ticaretin daha güvenli ve etkin şekilde devam etmesine katkı sağlayacaktır. Öte yandan, muayene memurlarına Bakanlık içerisindeki diğer kariyer meslekler gibi bir hüviyet kazandırılması, mevcut istihdam şartlarıyla örtüşen, aynı zamanda da mesleğin yetki ve sorumluluklarıyla uyumlu olacaktır diye değerlendiriyoruz.

Sayın milletvekilleri, toptan ve perakende ticaret sektörüne ilişkin gelişme ve sorunlara da dikkat çekmek istiyorum. Salgının toptan ve perakende ticarette oluşturduğu arz-talep dengesizliği tümüyle aşılamadan ortaya çıkan Rusya-Ukrayna savaşı, ardından patlak veren İsrail'in Filistin'i işgali küresel ticareti etkilemiştir. Bu gelişmelerle beraber ülkemizde de toptan ve perakende ticaretinde zorluklarla karşılaşılmış, arz yönündeki daralmalar, temel ihtiyaç ürünlerini stoklamaya yönelim sağlıklı bir ticaret ortamı oluşmasını zorlaştırmıştır. Perakende sektörü ekonomimizin temel taşlarından biri olup milyonlarca vatandaşımıza istihdam sağlamakta, tüketici ihtiyaçlarını karşılamakta ve yerel ekonomiye canlılık katmaktadır ancak bu büyüklükteki bir sektörün sağlıklı bir yapıda sürdürülebilmesi için etkin bir denetim mekanizması olmazsa olmazdır ve perakende sektöründeki denetimler öncelikle tüketicilerin korunması için kritik öneme sahiptir. Vatandaşlarımızın güvenle alışveriş yapabilmesi, aldıkları ürünlerin kalitesinden emin olması, güvenilir ve adil fiyatlarla karşılaşması en temel haklarından biridir. Özellikle temel tüketim ürünlerinde fiyat istikrarının sağlanması, yanıltıcı fiyat uygulamalarının önüne geçilmesi, gıda ve ürün güvenliği denetimlerinin artırılması toplum sağlığı açısından da büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, küçük esnaftan büyük zincir mağazalara kadar geniş bir yelpazede faaliyet gösteren perakende sektöründe fırsat eşitliği ve adil rekabetin korunması için de denetimlerin etkinleştirilmesi şarttır. Hatırlanacağı gibi, bu süreçte en çok şikâyet edilen husus, temel tüketim malları ve gıda ürünlerine ilişkin haklı gerekçeye dayanmayan fahiş fiyat artışlarıyla birlikte aynı ürüne ilişkin çok farklı fiyat uygulamaları olmuş, bu durum cezai müeyyidelerin caydırıcılığını ve denetimin etkinliğini gündeme getirmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilerek yasalaşan Perakende Ticaret Kanunu'nda yapılan düzenlemelerle müeyyideler daha caydırıcı hâle getirilmiştir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Aksu, buyurun lütfen.

İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Sunumunuzda da ifade ettiğiniz gibi, fahiş fiyat ve perakende ticaretine yönelik faaliyetler kapsamında gözetim ve denetimin artırılması memnuniyet verici olmuştur. Bununla birlikte, denetimin etkinliğinin artırılmak suretiyle fiyat istikrarına ve vatandaş memnuniyetine daha fazla katkı sağlanabileceğini düşünüyor, bu konudaki kapasitenin artırılmasının yararlı olacağını değerlendiriyoruz.

Bu düşüncelerle, Bakanlığınız bütçesinin ülkemize, milletimize ve kurumlarımıza hayırlı olmasını diliyor, sizleri saygıyla selamlıyorum.