SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Değerli Komisyon üyelerimiz, Sayın Bakan Yardımcım -uzun yıllardan beri beraber çalışıyoruz- Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansının Değerli Genel Müdürleri; sizleri saygıyla selamlıyorum.

Hakikaten çok önemli bir Komisyona Başkanlık yapıyorsunuz, biz de çok önemli bir Komisyonda -3 tane Bakanlığın yer aldığı- yer alıyoruz. Geçen Plan ve Bütçede zaten Çevre ve İklim Değişikliği Bakanlığımızla ilgili toplantıda yer aldık. Turizm Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığı... Türkiye'nin çok önemli bir sektörünü temsil eden bir kişi ve bu Komisyonda bulunan bir milletvekili olarak TGA’nın kuruluş amacını dinledik beraber, ne zamandan beri hizmet ettiğini dinledik, bütçesini dinledik. Evet, bizim değerli milletvekillerimiz, 2 milletvekilimiz Sayıştayla ilgili olan çekincelerini, bizim hukuki olarak beklentilerimizi, Sayıştay denetimine açık olmasıyla ilgili Anayasa Mahkemesinin verdiği kararın önce ret olduğunu, sonra tekrar kanunla -Nadir Bey’in dediği gibi- geriye geldiğini ama bizim partimizin tekrar başvurmasıyla ilgili sonucu hep beraber bekliyoruz ama bu arada da faaliyet devam ediyor, Turizm Geliştirme Ajansının faaliyetleri devam ediyor. Bu, bir gereklilikti. O zaman kurulduğunda Sayın Hüseyin Vekilimiz de Komisyondaydı zaten, ben de o zaman sivil toplum örgütü temsilcisi olarak, Türkiye Otelciler Federasyonu Başkanı olarak bunun kurulmasına taraftım, gerekliydi zaten, pandemi döneminden önce hep beraber kurduk Sayın Bakanla birlikte, Türkiye'nin tanıtımına önemli katkılarda bulunduk. Biraz önce Sayın Bakan Yardımcımızın da söylediği gibi, biz de yakından takip ediyoruz. Komisyon toplantılarında da söylüyorum, Meclis çatısı altında da söylüyorum: Bu zamana kadar hem Komisyonumuzdan gelen, işte rehberler, ondan sonra diğer maddelerle ilgili hepinizin verdiği desteğe de özellikle teşekkür ediyorum bir turizmci olarak çünkü hakikaten turizm korunması gereken bir sektör. Başta Sayın Cumhurbaşkanımız olmak üzere, Sayın Genel Başkanımızın Antalya’daki, Muğla’daki, Aydın’daki turizmcilerle yaptığı toplantıda… Türkiye'nin en önemli ve en stratejik bir sektöründen bahsediyoruz; 60 milyar dolar ithalatı olmayan, ihracatı olan önemli bir sektör, 60 sektör destekliyor; dünyada en azından imajımıza, tanıtımımıza ve ekonomimize çok büyük katkı sağlıyor. Bunu, bu hafta cuma günü Sayın Maliye Bakanımızın geldiği toplantıda, Plan ve Bütçede de kendisine arz edeceğim ve sorular soracağım.

Tabii, sektörün bu başarıya gelmesinde Bakanlığımızla birlikte turizm sektörünün yatırımcılarının, işletmecilerin, havalimanı temsilcilerinin, acentecilerin, restoranların, Ulaştırma Bakanlığının yaptığı hizmetler ve turizm çalışanlarının büyük emeği var; hepsini buradan ayrı ayrı teşekkür ediyorum. Bu, bizim hepimizin borcu çünkü bu ülkenin ekonomisini, hele hele pandemiden sonra bu gelirle, bu kadar dolar gelirle ekonomiye katkı getiren bir sektöre hep beraber muhalefetiyle iktidarıyla sayın milletvekillerim sahip çıkmamız lazım.

Sektörün önünde bekleyen birçok problem var. Dün Sayın Ticaret Bakanımıza arz ettim, cuma günü Sayın Maliye Bakanımıza, gelecek hafta da Sayın Kültür ve Turizm Bakanına arz edeceğim. Mesela sektör ihracatçı sayılıyor, dün Ticaret Bakanımız hizmet ihracatı rakamlarından bahsetti, bunun çoğu 60 milyar dolar geliri olan hizmet ihracatçısı olarak turizm sektörünün. Dün 350 ile 400 milyar dolar arasında Türkiye bütçesini konuşuyoruz, 60 milyar doları bu sektörden geliyor. Bunun bağlantısı ulaştırma var biliyorsunuz, birçok sektörü etkilediği için söylüyorum. İyi yönetilmesi, şeffaf yönetilmesi önceliğimiz olacaktır, hep beraber bunu yapmalıyız.

Benden önceki konuşan milletvekillerimiz, Sayın Tanal biraz iç piyasayla ilgili söylemlerde bulundu ama Turizm Geliştirme Ajansının -Nadir Bey söyledi, ben de içinde olan birisi olarak söyleyeyim- faaliyetleri daha çok dış turizmle ilgili, Türkiye'ye gelecek yapılan yatırımlarla ilgili. O da tabii hem Urfa'nın beklentilerini söylüyor, biz de ona katılıyoruz, Urfa'yı hakikaten Türkiye'nin her tarafıyla bağlamamız lazım, Urfa bizim çok önemli, kadim bir şehrimiz, tarihî ve kültürel varlıklar açısından da kültür ve turizmin en başta desteklenmesi gereken şehirlerimizden bir tanesi.

Şimdi, Nadir Bey, burada söyleyeceğim -demin vekillerim söyledi yani bir daha tekrarlamak gibi olmasın- Anayasa Mahkemesinin kararlarını bekleyip, sonra -ben çok yakından bildiğim için, Turizm Geliştirme Ajansını da bildiğim için, verilemeyecek ve saklanacak bir hesaplama da olmadığı için- doğru yönetilmesi, şeffaf bir şekilde Sayıştayın bence incelemesinde bir sakınca yok. Doğru mu Mahmut Ağabey, siz hukukçusunuz?

MAHMUT TANAL (Şanlıurfa) - Doğru.

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Sayıştay denetimine açık olması lazım. Ha, dibine siyaseten indiğimizde sorabiliriz “Ya, şu firma yaptı. Kaç firma girdi?” Siz demin konuşmaya başlarken “3 firma ihaleye girmesi lazım, 3 tane değerlendirme şirketi girmesi lazım…” Ya, bunlar süsleri bunların, yan kolları ama Sayıştayın denetiminde eğer siz şeffafsanız, gelirinizde, giderinizde devletin oraya verdiği paraya… Bir de burada Yönetim Kurulunu incelediğinizde -Sayın Kültür ve Turizm Bakanı da bunu sık sık söyler- zaten Sayın Başkanım yönetimde turizmcilerin de ağırlıklı olduğu bir Yönetim Kurulu var yani kamunun biraz daha az temsil edildiği, turizmcilerin de içinde olduğu ve hesabı verebilecek bir yapı da var burada. Doğru mu Nadir Bey?

KÜLTÜR VE TURİZM BAKAN YARDIMCISI NADİR ALPASLAN - Doğru.

VEHBİ KOÇ (Trabzon) - Sen işi bildiğin için senin verdiğin cevaplar dinlendi, Başkanım müsaade ederse üç beş dakika da karşılıklı bir istişare etmemiz lazım buradaki hazırunun bir kanaat oluşturması için.

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Tamam, bitireyim, bitireyim.

Bu şeffaf yönetim anlayışı… Orada hesabı verecek olan arkadaşlar da, TÜRSAB temsilcisi var, Otelciler Birliği var, yatırımcılar var, bunun Danışma Kurulu var; ben bir ara Danışma Kurulundaydım, biz de bu hesapları veriyorduk. Yani buranın Sayıştay denetimine açık olmasında bence hiçbir sakınca yok, herkes hesabını verebilecektir. Artı, sektörün parası bu, doğru mu Nadir Bey?

KÜLTÜR VE TURİZM BAKAN YARDIMCISI NADİR ALPASLAN - Doğru.

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Sektörün kaynaklarından gelen çünkü 0,50 olduğu bir katkı payı var. Değil mi, 0,50 gibi?

KÜLTÜR VE TURİZM BAKAN YARDIMCISI NADİR ALPASLAN - 0,53…

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Sektör de bunu en iyi kullanması için, Yönetim Kurulunda yer aldığı için bunun bence Sayıştay denetimine açık olması çok normal bir şey. Ama işin içine bakınca da tabii yani sektörün içinden gelip masanın öbür tarafında olan bir kişi olarak da çeşitli ufak tefek sorularımız olacak “Şu parayı nereye harcadınız, buraya ne harcadınız?” gibi.

Öncelikle burada Sayın Alpaslan’la biz yıllardan beri beraber bu konuda çalışıyoruz, Türk turizmine hakikaten hepimizin çok emeği var, biraz önce teşekkür ettim. Tanıtma Genel Müdürlüğünün bir bütçesi var, buraya ne kadar aktarılıyor, ne kadar kullanıyor, orada faaliyeti duruyor mu? Yani ben soru şekline geçeyim şimdi müsaade ederseniz. Hazineden buraya ne kadar bütçe aktarılıyor? Çünkü burada -atıyorum- sektörden gelen 1 liralık bir para var, buranın kuruluşunda bizim masada oturup tartıştığımızda, Sayın Bakanla burayı kurarken tartıştığımızda bir kısmı da daha doğrusu birinci sene, ikinci sene de olmak üzere dörtte 3’ü kadarı Maliye Bakanlığının desteği olması lazım. Doğru mu, bunun ne kadar olduğunu sizden bir açıklama talep edeceğim, rica edeceğim.

MUSTAFA DEMİR (İstanbul) - Var orada.

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Var, var da ben oransal soruyorum. Şimdi 3 birim turizmcilerden yani geliri…

BAŞKAN ADİL KARAİSMAİLOĞLU - “Yüzde 22.” diyor burada.

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Var, var Sayın Bakanım, ben görüyorum, onu görüyorum da şimdi acaba daha başarılı, bu tanıtımı geliştirmek, biraz önce anlattıklarını daha çok bütçelendirmemiz için Maliye Bakanlığı buraya ne kadar daha para veriyor? Çünkü şöyle bir şey var: Bütçede gelir gider hesabında mali müşavirlerle baktığımızda bir aksaklık var. Neden o aksaklık, onun da cevabını ben vereyim yani kamuoyuna sormayayım burada, neden söyleyeyim: Çünkü turizm gelirleri arttıkça, otelci arkadaşlarımızın döviz geliri arttıkça oradan ödedikleri pay artıyor; üç aylık, altı aylık, dokuz aylık, on iki aylık veriler ne yazık ki gelir açısından tutmuyor, doğru mu Nadir Bey?

KÜLTÜR VE TURİZM BAKAN YARDIMCISI NADİR ALPASLAN - Doğru.

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Ama bu gelirler arttıkça Maliye Bakanlığının buna katkısının, o gelirler karşısında oransal olarak -bunun cevabını sizden rica ediyorum- ne kadar vermesi gerekiyordu, ne kadar verdi?

Özel proje giderleri var, bununla ilgili açıklama sizden rica edeceğim. Biraz önce Sinan Bey söyledi, hayırlı olsun, göreve geldiniz mi bilmiyorum.

TÜRKİYE TURİZM TANITIM VE GELİŞTİRME AJANSI GENEL MÜDÜR VEKİLİ SİNAN SEHA TÜRKSEVEN - Vekâleten…

KÜLTÜR VE TURİZM BAKAN YARDIMCISI NADİR ALPASLAN - Genel Müdür Yardımcımız aynı zamanda.

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Vekâleten geldiniz ama önce çok spekülasyon oldu, İsmail Bey gitti, altı yedi ay oldu, onunla ilgili bir şey söyledim. Siz gayet güzel anlattınız, teşekkür ediyorum.

Birlikte reklam var, bu birlikteki reklamın ben içeriğini biliyorum ama raporda biraz daha açıklayıcı olması lazım. Bu Güreli şirketi -ki baktığınızda o da sektöre yabancı bir denetleme şirketi değil- bu birlikte reklamın daha açıklayıcı olması lazım hangi şartlarda, hangi acentelerde nasıl yapıldığı açısından üstat çünkü bu hakikaten önemli. Bazı yerlerde, bazı ülkelerde belki ihmalkârlıklarımız olabilir, atladığımız yerler olabilir -burada herhangi bir ithamda bulunarak söylemiyorum içinizden olduğum için yani sektörün içinden olduğum için- ondan dolayı bunu biraz açıklığa kavuşturmak ve diğer acenteleri daha eşit şartlarda desteklemek lazım. Bölgesel -biraz önce Urfa ve Trabzon’dan örnek verdik- bu tanıtımları sosyal medyada, işte diğer reklam filmlerinde, görselde, yazılı basında ülkenin tanıtımını yaparken nasıl tanıtıyorsak bazı illerimizde -benim gittiğim, özellikle turizmci arkadaşlarımla konuştuğumda- iller arasında farklar olabiliyor. Yani Bodrum’un öne çıktığı bir yerde Urfa çıkamıyor, Trabzon’un öne çıktığı yerde Diyarbakır az çıkıyor, İstanbul’un tarihî yarımadası ne kadar ortaya çıkıyor ama bu tarafta Ortaköy nasıl anlatılıyor, Ankara veya Pamukkale nasıl anlatılıyor? Sizin profesyonel ekibiniz var, öyle bir destek alıyorsunuz -ki bütçede bu belirli de bir yer alıyor genel yönetim giderleri arasında- bu bakımdan incelediğimizde burayı biraz eşit şartlarda dağıtmak lazım. Bölgesel ve ilsel farklılıklar oluyor, bu konuda hassasiyetinizi rica edeceğim.

Özel proje giderleri var, bununla ilgili sizden bir cevap rica edeceğim. Nadir Bey.

Genel gider kalemleri çok çeşitlendirilmiş, sadece oraya genel gider kalemleri olarak verilmiş; bunda hangi ürün ve pazarlama teknikleri ve ücretleri kullanılıyor? "Kreatif ajans giderleri" adı altında, bunu birkaç yerde görüyoruz ama hepsini toplu mu vermek lazım acaba, tek tek mi veriyorsunuz, ona bakmak lazım.

Geliştirme projeleri, tanıtmayla ilgili platform giderleri var, buraya bakmak lazım ve genel yönetim giderleri biraz fazla geldi bana. Mesela bunun içinde "giyim giderleri kalemi" diye bir madde var, bayağı da bir miktar tutuyor, bunun içeriğini... Temsil ağırlama giderleri var, bunu biliyorum, yurt dışından "celebrity"ler var, davet ettiğiniz kişiler var bölgesel olarak. Yine o bölgeselliğe de hassasiyet göstererek bu tanıtımları yaparsak daha iyi olacağını düşünüyorum.

Pazarlama, satış ve dağıtım giderlerimiz var, o da yoğunluklu. Bunları biraz daha detaylandırmak lazım.

Etkinlik giderleri var. Ben bunu bu zamana kadar hiç söylemedim çünkü bölgesel olan, ilsel ve faydasına inandığım için ama burada dost meclisi gibi söyleyeyim: Kültür Yolu Festivallerimiz var bizim. Bunu beraber, ben de varken Sayın Bakan pandemiden sonra başlatmıştık illerimizin tanıtımıyla ilgili Mahmut ağabey. Hakikaten güzel bir etkinlikti ama bir de burada söyleyeyim, tutanaklara da geçsin, tasarruf genelgesi çıktı, biliyorsunuz. Bununla ilgili, bu Kültür Yolu Festivalleriyle ilgili bir yorum yapmak istemiyorum ama burada sırası gelmişken söyleyeyim, dışarıda kullanmadım bunu hiçbir zaman: Kültür Yolu Festivallerinin bütçesi bu tanıtım giderleri arasında var mı yani bizim bu bütçede var mı? Çünkü bu sene illerin sayısını artırdınız, bölgelerin sayısını artırdınız -öyle biliyorum- ve son günlerde bizim belediyelerimizin yaptığı konserlerin fiyatlamalarıyla ilgili şeyler gündeme geliyor ama tabii, burada da Kültür Yolu Festivallerinde birçok sanatçının eşlik ettiğini görüyoruz. Bunların da bu bütçede olup olmadığını veya ne kadar olduğunu sizden rica ediyorum.

Özel proje giderleri var Nadir Bey, bunun detayını sizden rica edeceğim.

Emeği geçenlere teşekkür etmek lazım, hakikaten turizm çok önemli, tanıtım çok önemli. Sayın Bakan burada yola... İşte, biraz önce sayın milletvekillerimizle toplantıya gelmeden önce biz böyle bir toplantı yaptık. Ticaret odası tanıtıyor, belediye tanıtıyor, otelci, tanıtıyor, acente tanıtıyor, restorancı tanıtıyor. Turizm Geliştirme Ajansının hakikaten burada büyük bir payı oldu. Ülkeleri seçerek yapmakta fayda var. Bizim ülkemiz çok önemli bir ülke. Turistik açıdan baktığımızda, turizm hizmetleri açısından baktığımızda, bulunduğumuz coğrafya ve tarihimiz, geçmişimiz açısından baktığımızda, gastronomi açısından baktığımızda çok şanslı bir ülkedeyiz. Bunu hep beraber güzel kullanırsak, 60 milyar 90 olursa, 90 milyar 120 olursa, on iki ay illere göre, şehirlerimize, bölgelerimize göre bir tanıtım ve gelir yaparsak, hakikaten, hem ülke ekonomisine ve desteklediği sektörlere bu sektörün çok büyük katkısı olacak. Önümüzdeki günlerde -sayın Komisyon üyelerinden ricam- kurumlar vergisinin yüzde 5 olarak ihracatçı sayılıp da bunun turizme kullandırılmayışıyla ilgili, turizm meslek birliği yasasıyla ilgili, turizm sektörünün Kıyı Kanunu'yla ilgili birçok maddeyi sizinle birlikte değerlendirip desteğinizi rica edeceğim.

Teşekkür ediyorum.