ALİYE TİMİSİ ERSEVER (Ankara) - Sayın Başkan, Sayın Bakan, değerli milletvekilleri, bürokratlar ve basın emekçileri; vatandaşın yaşamını doğrudan etkileyen bir bakanlığın bütçesini görüşüyoruz.

Her geçen yıl yoksulluk genişliyor, derinleşiyor, gelir dağılımında adaletsizlik artıyor. Vatandaş geçim derdinde, borç batağında. 2024'ün ilk ayında kredi kartı, bireysel kredi kartı borcu bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 40 artmış. Genel ücret hâline getirdiğiniz 17 bin lira asgari ücretle vatandaş ne yapsın? Bizi kıskanan Avrupa ülkeleri ile ülkemizdeki asgari ücreti kıyasladığımızda, euro paritesi ve alım gücü üzerinden değerlendirdiğimizde, Karadağ ve Sırbistan'tan sonra, çalışanına en düşük ücret veren 5'inci ülkeyiz. Bu nedenle, asgari ücret en az 30 bin lira olmalıdır.

Sayın Bakan, bir önemli konu da iş cinayetleri. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin verilerine göre, 2023 yılında iş kazalarında hayatını kaybedenlerin sayısı 1.932; bu yılın ilk on ayı içinde ise hayatını kaybedenlerin sayısı 1.517; nasıl kara bir tablo. Daha vahimi, 2023 yılında iş kazasında hayatını kaybedenlerin 22'si 14 yaş altında yani çocuk. Sayın Bakan, hani çocuk işçiliği ve kayıt dışı çalışmayla mücadele edecektiniz? İçimizi yakan bir başka veri de 2023 yılında iş kazalarında hayatını kaybeden 84 vatandaşımız 65 yaş üzerinde. Memleketi öyle bir yoksulluğa soktunuz ki insanlar emeklilik döneminde çalışmak zorunda kalıyorlar. Ölümlü iş kazalarında Avrupa Birliği ülkeleri içinde ilk sıralardayız. İliç maden faciasında toprak altında kalan vatandaşlarımızın cansız bedenlerine bile dört ay sonra ulaşabildiniz.

Sayın Bakan, işçilerin alın terinden keserek oluşturulan İşsizlik Sigortası Fonu'nu ne kadar amacına uygun olarak kullanıyorsunuz? Örneğin, 2023 ve 2024 yılının ilk on ayında Ustalık Telafi Programı'ndan kaç kişi faydalandı? Kaç şirket bu programdan faydalanmak için başvuru yaptı? Bu şirketler hangileridir? Bu şirketlere ne kadar kaynak aktarıldı? Bu konuya ilişkin kamuoyuna ayrıntılı bir bilgi verecek misiniz?

Yine, 2023-2024 yıllarında mesleki eğitim merkezlerine devam eden öğrenciler için okullar üzerinden özel sektöre ne kadar para ödendi? Bu ödediğiniz paralarla okullarda atölyeler kuramaz mıydınız? Oluşturulacak bir döner sermaye sistemiyle bu kaynak daha akılcı ve verimli olurdu.

Önemli gördüğüm başka bir hususu da ifade etmek istiyorum. İktidarınızda liyakat ve mesleki deneyimin itibar görmediği, açık ve siyasi kadrolaşmanın doruğa ulaştığı bir dönemi yaşıyoruz. Bunun faturasını hizmet kalitesi düştüğü için vatandaş ödüyor; artan iş yükü, kayırma, mobbing nedeniyle kurum çalışanları ödüyor. Örnek mi? Sosyal Güvenlik il müdürleriniz. Bu göreve atadıklarınız bir daha o koltuğu bırakmıyor. Bir il müdürü aynı ilde on yılın üzerinde görev yapıyor. Bu durum özellikle küçük illerde yönetim körlüğüne dönüşüyor, keyfî uygulamaları artırıyor, mobbingi arttırıyor; bir süre sonra bu müdürler Ali kıran baş kesene dönüşüyor. Verimlilik ve keyfî uygulamaları önlemek için rotasyon sistemine neden geçmiyorsunuz? Bu konuda bir çalışma olacak mı?

Çalışma hayatında kronikleşen sorunların çözüldüğü, asgari ücretin en az 30 bin lira olduğu, büyük bir haksızlık olan kademeli emeklilik sorununun çözüldüğü, iş kazalarına ilişkin kara tablonun son bulduğu bir Türkiye dileğiyle bütçenin hayırlı olmasını diliyorum.