ERHAN USTA (Samsun) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Değerli Komisyon üyeleri, Sayın Bakan, değerli bürokratlar, değerli basın mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Benden önce bizim grup adına konuşan Selcan Hanım da ifade etti, aslında bu Bakanlığın yapısında bir sorun var Sayın Bakanım. Bu da hakikaten bu kültür meselesi, kültür önemsiz bir konu değil, turizmle birlikte olunca turizmin gölgesinde kalıyor; şuradaki konuşmalara da baktığımızda onu görüyoruz, ben de birazdan konuşmamı o yönde yapacağım. Dolayısıyla, bu Bakanlığın ayrılması lazım, kültüre, dile, tarihe daha fazla önem vermemiz gerekiyor. Sizin konuşmanızda da kültür yoktu, faaliyetlerinizde de yok, bütçenizde de yok. Bakın, şimdi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk Kültür Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu; bu 5 tane çok önemli güzide kurumumuzun toplam ödeneği 1 milyar lira bile değil 2025 yılında arkadaşlar; 800 milyon lira ya. Bir örnek olsun mukayese için, sadece İletişim Başkanlığının bütçesi 7 milyar lira bu ülkede. Ne yapıyor? Sayın Cumhurbaşkanı ne derse onun aynısını söylüyor. Propaganda yapıyor.

MUSTAFA KALAYCI (Konya) - İş Bankası...

ERHAN USTA (Samsun) - O ayrı bir şey, ben devletin verdiği şeyi söylüyorum. İş Bankası devlet kurumu filan değil.

Kaç katı? 8,7 katı. İletişim Başkanlığı bu 5 kurumun toplam bütçesinden fazla bütçe alıyor; böyle bir şey olmaz. Dolayısıyla, bu Bakanlığın, bir defa, kesin olarak ayrılması lazım ki bu memlekette... Hani Sayın Cumhurbaşkanı da itiraf etti ya "Kültürle ilgili bir şey yapamadık, çok başarısız olduk." filan diye; belki o zaman bu işin üzerine eğilen birileri olur.

Ha, turizm konusunda birçok arkadaş sizi başarılı buldu, muhtemelen doğrudur yani benim çok takip ettiğim bir sektör değil ama şöyle baktığımız zaman tabii, benim de orada temelde eleştirilerim olacak, o eleştirilerim de şu şekilde... Şimdi, geçen yıl yaklaşık 57 milyon misafir ağırlamışız ülkemizde, bir o kadar da neredeyse 56 milyar dolar civarında gelir elde etmişiz. Yani kişi başı harcama veya turizm gelirimiz 1.000 doların birazcık altında. Şimdi, evet, toplam gelirimiz artıyor, toplam turist sayısı da artıyor ama baktığınız zaman arada bir problem var. Nasıl bir problem var? Şöyle söyleyeyim: Bu seri 2012'den başladığı için 2012-2023 diye alıyorum Sayın Bakan, turizm gelirimiz bu on bir yıllık dönemde kümülatif yüzde 56,4 artmış, turist sayısı yüzde 51,1 artmış; nominal dolarla 56 artmış ama dolarda da enflasyon var; on bir yıllık bir döneme bakıyorsunuz, o günün 100 doları ile bugünün 100 doları aynı mı? Değil. Reele getirdiğimiz zaman, 2023 yılı fiyatlarıyla yaptığımız zaman aslında reel artış yani yüzde 51'lik... Turist sayısındaki artış reel artıştır değil mi? Miktar yani insanda enflasyon yok. Dolayısıyla, reel artış. Reel dolar olarak toplam gelirimizdeki artış yüzde 17,9. Biz dolar bazında yıllık turizm gelirimizi sadece yüzde 1,5 artırabilmişiz; bu çok düşük bir rakam yani bu, dünya standartlarının altında bir rakam.

Kişi başı harcama veya kişi başı gelir olarak baktığımızda, işte 2012 yılında 980 dolar nominal olarak, 2023'te 979 dolar, aynı; 2024, 2023'ten biraz daha -dokuz aylık verilere bakınca- düşük gelecek, öyle anlaşılıyor çünkü 2023'ün ilk dokuz ayında ortalama 985 dolar gelir veya harcama, şimdi 953 dolar; düşüyor. Ama bu 980 doları Amerikan enflasyonuyla inflate ettiğimiz zaman karşımıza 1.342 dolar geliyor.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Kişi başı gelire bakacaksınız, siz yanlış yere bakıyorsunuz.

ERHAN USTA (Samsun) - Bu kişi başı geliri üzerinden...

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Kişi/gece gelire bakın.

ERHAN USTA (Samsun) - O zaman o daha kötü bir şey. Şimdi, bakın, toplamda...

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - 150 dolara çıktı ilk dokuz aylıkta.

ERHAN USTA (Samsun) - Toplam kişi başı geliri, onu yayınlasanız ona da bakarız. Yani TÜİK rakamlarında...

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Çeyrekte...

ERHAN USTA (Samsun) - Sayın Bakanım, o zaman birazdan onun rakamlarını alalım, onun üzerinde analiz yapalım. Reele getirdiniz mi?

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Konuşmada anlattım.

ERHAN USTA (Samsun) - Hayır, hiçbir şey, reel yok sizde. Reel bir şey yok. Sanki dolar dediğiniz o dolar bugünkü dolarla aynı! 30 milyar dolardan 56 milyar dolar. Bunların, bu rakamların hiçbir anlamı yok. Hayır, şimdi, bakın....

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Dünyadaki sıralamamız niye yukarı doğru?

ERHAN USTA (Samsun) - Dünyadaki sıralamamız, aramızdaki farka bakın, arkamızdan gelenler yakın, üzerimizdekilerle aramız açık. Yani, 85 milyon nüfuslu bir ülkedeyiz, kişi başı geliri olarak bakın. Hadi bakayım, kişi başı geliri olarak bakın. Sayın Bakanım, yapmayın, etmeyin gözünüzü seveyim.

1.342 dolar kişi başı bir defa turizm gelirimiz var. Bakın, bu şimdi 960-970 dolarlara bu yıl düşecek. Yüzde 27 düşmüş 2023 itibarıyla reel olarak bizim kişi başı gelirimiz. Yani toprağımızı, suyumuzu, binamızı, sermayemizi her şeyi kullanıyoruz ama gelirimiz reel olarak düşüyor. O yüzden turizmciler ha bire destek istiyor çünkü aslında sistem kendisini döndürmüyor. Devletten işte şimdi -karşı çıktığım için filan değil- kurumlar vergisi oranını düşürelim, işte elektrik teşviğin artıralım, şu teşviği artıralım, yer tahsislerini daha ucuz yapalım, şöyle yapalım, böyle yapalım noktasına gidiyor. Bu, sürdürülebilir bir şey değil. Siz şimdi işletme olarak kâr edebilirsiniz belli bir yere kadar. Onun da bakın, istatistikleri filan var. Bunların hepsini yani öyle laf olsun diye söylemiyorum.

Bakın, şimdi turizm uydu hesabı var TÜİK'in. Bunları bilmiyorum çalıştırıyor musunuz? Yani buraya şimdi biraz esnaf mantığıyla bakalım veya tacir mantığıyla ama onun dışında bir de millî bir mesele olarak bakmak lazım. Biz buraya çok yatırım yaptık. Bu ülke turizm sektörüne çok yatırım yaptı. En kıymetli arsalarımızı, arazilerimizi, doğamızı, her şeyimizi verdik. 60 milyon insan ağırlıyoruz. Gıda enflasyonununda bunun katkısı yok mu? Yani orada sizin kazandığınız her paradan benim milletimin enflasyonu artıyor. Dolayısıyla maliyeti böyle düşünmek lazım. Yoksa siz tabii ki al teşviği, ondan sonra 3 dolar, 5 dolar kazanıyoruz, turizmci para kazanıyor diye "Turizm sektörü iyi filan" demeyin. İyi filan değil turizm sektörü, alarm veriyor. Bu turizm sektörü gitmez. Bakın, turizmin uydu hesabı: TÜİK takımlarıyla konuşuyorum, 2020-2021'i katmıyorum. 2019, doğrudan turizm gelirinin gayrisafi katma değer içerisindeki payı 4,6'dan 4,4'e düşüyor. Bu "nokta 2" çok önemli iki yıl içerisinde.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Covid'i unutuyorsunuz.

ERHAN USTA (Samsun) - Evet, Covid.

Sayın Bakanım, bakın, şimdi bana...

Covid'i çıkıyorum.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Siz istatistikçisiniz...

ERHAN USTA (Samsun) - Ben istatistikçi değilim, ben iktisatçıyım.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Tamam, iktisatçısınız.

ERHAN USTA (Samsun) - Hayır, bakın 2020'de...

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - O zaman gecelik gelirden...

ERHAN USTA (Samsun) - Ya Sayın Bakanım, bir "gecelik gelir" tutturmuşsunuz, ondan da gideriz. Ya ne fark eder gecelik gelir? Adam önceden beş gün kalıyor, şimdi bir gün kalıyorsa senin gecelik gelirin artsın isterse, ne olacak ki beş gün kalan bir güne düştüyse? Burada kişi başı gelirden bakılır.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI MEHMET NURİ ERSOY - Covid...

ERHAN USTA (Samsun) - Şimdi, bakın, hayır, ben sözümü bitireyim.

2020 yılında ben Covid'i çıkıyorum. Biz rakamlarla oynamayız. Covid'de katma değer 4,6'dan 2,7'ye düşüyor 2020'de; 2021'de 3,4'e düşüyor. Dikkat ettiniz mi? Ben size bu bu rakamları söylemiyorum ama 2022'de hâlâ Covid mi var? 2022'yi söylüyorum. Bana "Covid" filan demeyin. Covid filan yok burada. Covid olan yılı zaten söylemiyorum. Rakamı elbette düşük yani 4,4'e düşüyor. Bu problemli bir şey.

Bakın, hiç bakmamışsınızdır muhtemelen şimdi çünkü bir gecelik gelir tutturmuşuz. Bu işletmeci mantığı. Meseleye işletmeci mantığıyla bakılırsa bu işin altından kalkılamaz.

Şimdi, arz kullanım tabloları var TÜİK'in. Bunları çalıştırın arkadaşlara. Bakın, buradaki turizmin girdi-çıktı oranlarına bakın bakalım bir. "Input-output" girdi-çıktı oranları arkadaş yükseliyor. Katma değeri her geçen gün azalıyor turizmin. Meseleyi böyle görmek lazım.

Şimdi daha fazla şey yapmayacağım ama 2012'deki kişi başı geliri tutturmuş olsaydık bugün 27 milyar dolar daha fazla turizm gelirinden bahsedecektik. Ben hesabı böyle yaparım. İktisatçı hesabı böyle yapar; turizmci, işletmeci farklı yapar. Siz Bakansınız, işletmeci olarak konuşmayın benim karşımda. Benim karşımda Bakan olarak konuşun.

Şimdi gelelim Samsun'a.

Bir de şu var: Ya turizmde, arkadaş -Antalya'ya bir şey dediğimiz yok- tutturdunuz bir Antalya. Yani şimdi Antalya'dan başka bu memlekette bir şehir yok mu? Yok mu? Hayır şimdi... Ağabeyciğim, şimdi Samsun'un... Ya ChatGPT'ye sorun, başka bir yere sormanıza filan gerek yok. Samsun'un doğal güzellikleri yani Samsun'da Kızılırmak Deltası UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girmiş ama hiçbir yatırım yok. Ne yaptığınızı söyleyin bana Sayın Bakan. Şahinkaya Kanyonu var, Grand Kanyon'dan daha güzel, orada bir tane yatırım söyleyin bana ya, devlet olarak veya belediye olarak. Belediye de yirmi yıldır sizde "Ya, şunu yaptık arkadaş." deyin burada. Ladik Gölü var, Ayvacık var, Akdağ var, Kunduz Dağları var veya efendim, tarihî, kültürel değerler var. Ya, 19 Mayıs kenti Samsun "Atatürk buraya geldi, burası kurtaran şehir." deyip hangi propagandayı yaptınız arkadaş ya? Öyle bir şey yok, hiçbir şey yapıldığı filan yok, ideolojik yaklaşımlar var yani bir de tamam, Antalya da bizim varlığımız, bir şey dediğimiz yok ama yaymamız lazım. Yani siz Bakan olarak bunu yayacaksınız ülkenin her tarafına. Bu ülkenin çünkü her tarafında kültür var, her tarafında tarih var, her tarafında doğa var. Allah korusun, Antalya'da yarın bir problem olsa ülkenin 50 milyar doları gidiyor, böyle bir risk alınabilir mi, bütün yumurtalar aynı sepete konulur mu? Bunu bana hiç kimse politika falan demesin. Hani, kültür yok da turizmin de politikası yok sizin yaptığınız işlerde.

Bakın, şimdi, kültür şeylerine, Bandırma Vapuru var, ya, oraya kaç tane ziyaretçi geliyor? Amazon köyü var, Amisos Tepesi var, Tekkeköy Mağaraları, Atatürk Anıtı, Atatürk Evi var. Atatürk Evi var ya, başka bir yerde var mı Atatürk Evi?

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Var, her yerde var.

ERHAN USTA (Samsun) - Gerçi Trabzon'da da var kaldığı yerler ama burası farklı, burası kurtaran şehir. Bakın, burası bütün istiklal mücadelesinin yazıldığı ev arkadaşlar orası, hiç kimse hafife almasın. İstiklal mücadelesinin yazıldığı yer, başladığı yer. Bunların tanıtılması lazım. Bu sadece Samsun'a gelir getirsin anlamında falan da değil çocuklarımızın tarih bilinci açısından da bunlar önemli.

Nasıl geliştirilir? Efendim, Samsun'da uluslararası uçuş yok, havalimanımız var, liman altyapısının iyileştirilmesi lazım, turistik bölgelere giden yollarda yol yok. Yani, şimdi bunu şunun için söylüyorum: Tabii, bu hepsi Turizm Bakanlığının, merkezin yapacağı işler değil ama zorlamanız da lazım.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, burada Samsun'la alakalı tanıtım yapıyoruz lütfen, Antalya'yı konuşuyorken dinliyorsunuz yani Samsun...

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Antalya'ya sataşma var.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Güneyin Antalya'sı varsa kuzeyin de Samsun'u var yani.

Sayın Usta, şöyle bir şey rica edeyim.

ERHAN USTA (Samsun) - On dakika ilave edin.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, bir saniye.

Uçağı olan milletvekillerimiz var, rica ettiler benden. Ben mikrofonunuzu açıyorum, lütfen siz de toparlayın. Samsun'la alakalı bayağı bir tanıtım faaliyetlerinde bulunuyorlar.

ERHAN USTA (Samsun) - Bir de yapılacakları da söyleyeyim de.

YAVUZ AYDIN (Trabzon) - Başkanım, Turizm Bakanlığı yapmayınca ne yapalım.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Yok, yapıyor, üç kere geldi Samsun'a bir senede, çalışıyorlar.

Sayın Usta, buyurun lütfen.

ERHAN USTA (Samsun) - Evet, çok teşekkür ediyorum.

Ha, geldi, derken onu sormuştum soru önergesiyle; geldi, AK PARTİ'li ve Cumhur İttifakı’nın siyasetçileri davet edildi, biz davet edilmedik. Yani neyse kendimizi övmeyelim yani bizim kadar bu işe kafa yoran kim var da davet ettiniz, ondan faydalandınız da bizden faydalanmadınız, ben bunu anlamıyorum. Niye biz davet edilmiyoruz? Soru önergesiyle de soruyorum, ne yaptınız, ne ettiniz diye. Tamam, bir şeyler yapılıyor. Tanıtım için dünya kadar şey yazmışsınız. Ya, arkadaş, niye turist gelmiyor o zaman, daha kötü, tanıttığınız hâlde gelmiyorsa daha kötü çünkü tanıtmayı da beceremiyoruz demek ki, böyle bir problem var. Samsun ihmal edilecek bir yer değil.

Şimdi, dolayısıyla, bu tanıtım, pazarlama konusu bir defa çok önemli. Uluslararası sporları tanıtmamız lazım, doğal tarihî güzellikleri, dijital platformlarda film, dizi sektöründe tanıtmamız lazım.

Sayın Bakanım, sağlık açısından ciddi bir sağlık turizm potansiyeli oluştu Samsun'da, bu da yeteri kadar kullanılmıyor, var bir şeyler ama bu daha fazla kullanılabilir. Bunun için de işte, kongre iş merkezi... Otel yok ya, Samsun'da 5 yıldızlı otel yok ya, bir tane iki tane otel var.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Usta, toparlayın, arkadaşlar bekliyor.

ERHAN USTA (Samsun) - Tamam son.

O zaman, mesela, tur operatörleri, bunlara merkezin bakması lazım. Yani tur operatörleri tabii işin biraz daha kolayına kaçıyor olabilir veya başka, motivasyonları farklı olabilir ama bunların güzergâhlarına Samsun'un da konulması lazım.

Dolayısıyla, eğer böyle yaparsak hakikaten ülke turizmi açısından hem turizmi çeşitlendirmiş oluruz yani turizm türleri itibarıyla hem de coğrafya olarak turizm çeşitlendirilmiş olur. Burada sadece Samsun'un elbette gelir elde etmesi değil, bütün ülkenin gelir elde etmesi ancak bu şekilde sağlanabilir diyorum.

Bütün bunlara rağmen, tabii, bütçenizin hayırlı uğurlu olmasını temenni ediyorum ancak Samsun için biraz daha Bakanlığınızdan ilgi bekliyoruz Sayın Bakan.

Teşekkür ederim.