UTKU ÇAKIRÖZER (Eskişehir) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Aslında keşke 8'deki çerçeve anlaşmayı önce ele alıp sonra bunu alsaydık belki daha da faydalı olurdu ama biz burada -belki kaçırmış olabilirim, kaçırdıysam kusura bakmayın- Sayın Bakan Yardımcısından, kurumlardan rakamsal bilgi rica ediyoruz. Yani nedir bizim yatırımımız, kaçtı, kaç olmasını hedefliyorsunuz? Az önce Afrika'yı sordum, yine yanıt alamadım farkındaysanız. Yani güzel laflar falan ama rakam kaçtı, kaç yılda nereye geldik, önümüzdeki beş yıl hedefimiz şu, on yıl hedefimiz şu... Yani soyut şeyler üzerinden konuşmayalım. Sağ olsun, Sayın Derya Bakbak'tan daha fazla faydalandım yani onun kendi ili bağlamında anlattığı verilerden ama biz Bakanlığımızdan da daha net figürler duymak istiyoruz yani bu ülkeyle durumumuz ne, ne hedefliyoruz gibi. O yüzden, Afrika konusundaki sorum da baki yani ileride de olsa yanıtını vereceğinize inanıyorum.

BAŞKAN FUAT OKTAY - Aslında bu konular net. Genelde ticaret hacminin, yatırımların ne olduğu çok yakından takip edilir, bir de gelecek hedefleri sürekli belirlenir. İlgili arkadaşlarda bu bilgilerin olması lazım, Ticaret Bakanlığı belki burada olmayabilir ama.

Buyurun.

SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRÜ AHMET HALİT HATİP - Sayın Başkanım, Komisyonun kıymetli üyeleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum efendim.

Türkiye ile Irak arasındaki ikili ticaret hacmimiz 2023 yılında 20 milyar dolar olup ihracatımız bunun 12,8 milyar dolarını oluşturmaktadır. Irak'tan ithalatımız ise 7,2 milyar dolar seviyesindedir. İhracatımızdaki başlıca ürünler altın, gümüş ürünleri, metaller, tahıl ürünleri ve elektrikli makinelerdir. İthalatımızda ise petrol ürünleri, altın, demirli metal ürünlerini öncelikli görüyoruz ve yatırımlar çerçevesinde baktığımız zaman efendim, 2002-2024 döneminde Irak'ın Türkiye'deki toplam yatırımı 13 milyon dolar olmuş olup bizim ise aynı dönemde Irak'taki yatırımımız 500 milyon dolar seviyesindedir. Ülkemizde şu an 3.462 adet Irak sermayeli şirket bulunmaktadır ve şu ana kadar da biz 96 adet teşvik belgesini Irak sermayeli şirketlerle imzalamış bulunuyoruz. Efendim, bizim bu anlaşmalarla hedeflediğimiz temel şey, ülkelerimiz arasındaki sanayi konularında iş birliklerinin arttırılması ve böylelikle her iki ülkenin de gelişimini desteklemesi yönündedir.

Öbür taraftan da arz etmek istediğim bir diğer husus ise şu: Uluslararası finans kuruluşları nezdinde bu anlaşmaların kolaylaştırıcı etkisi çok yüksektir. Özellikle İslam Kalkınma Bankası, Dünya Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarının, çok taraflı kalkınma bankalarının bir ülkenin şirketine finansman sağlarken çıkabilecek herhangi bir durumda, oluşabilecek sorunlarda gidilebilecek bir üst mahkemenin olması veya bir çözüm mekanizmasının oluşturulmuş olması bu finans kuruluşlarının şirketlere finansmanını kolaylaştırıcı bir etki hâlindedir. Biz bu anlaşmanın bu yönden de çok kıymetli olduğunu düşünüyoruz.

Hepinizi saygıyla selamlıyorum.

BAŞKAN FUAT OKTAY - Teşekkür ediyorum.

Bu Kalkınma Yolu Projesi'yle ilgili Sayın Ulaştırma Bakanının bir açıklaması vardı sanki 2025 sonu itibarıyla projenin tamamlanacağı, belki daha somut olarak ilerleyebileceği bir aşamaya geleceğiyle ilgili; sizde bilgi var mı onunla ilgili?

DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI NUH YILMAZ - Sayın Başkanım, bu konuda İstanbul'da önce Ulaştırma Bakanları arasında bir toplantı yapıldı, oraya iki ülke, Irak ve Türkiye bakanları katıldı, diğer ülkelerden de özellikle Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar'dan da dolaylı olarak katıldılar. Daha sonra ikincisi yapıldı bu toplantının, orada da somut yatırım imkânları konuşuldu. Şu anda net bir tarih söylemek zor ama daha fazla somutlaşmış durumda yani dört ülkenin yatırımıyla bu işin yürümesi için şu anda çalışmalar sürdürülüyor. Net bir tarih söylemek şu an için zor olabilir ama bahsettiğiniz gibi, 2025 sonu düşünülen tarihlerden bir tanesi ilk aşama için.

BAŞKAN FUAT OKTAY - Bunu şu açıdan da sordum aslında: Kalkınma Yolu Projesi aslında bizim bölgeye bir alternatif olarak da sunduğumuz, bölgenin barışı, refahı ve kalkınmasına ilgili bir proje. Dolayısıyla bu projenin de tam tersi, alternatifi olarak sunulan şeyler sanki, Kalkınma Yolu Projesi'nin engellenmesiyle ilgili bazı ülkelerin sıcak bakmayabileceği gibi. Dışişleri Komisyonu olarak bu konuda katkı vermemiz gereken ülkeler veya parlamentolar varsa, özellikle bu konuda negatif düşünen ülkeler varsa, bilgimiz olursa biz de o çerçevede faaliyetlerimizi artırırız.

DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI NUH YILMAZ - Sayın Başkanım, tabii ki bu anlaşma Türkiye'nin ve Irak'ın öncelikle kârına olacak, faydasına olacak bir anlaşma olduğu için alternatif ticaret yollarını gündeme getiren diğer bazı ülkeler bu konudan çok da memnun olmayabilir. Mesela, bunun bir alternatifi "IMEC" diye tabir edilen ve Hindistan üzerinden, Suudi Arabistan ve İsrail üzerinden yürümesi planlanan bir yoldu. Ancak bu yol, son dönemdeki Gazze'de devam eden savaştan sonra büyük oranda gerçekçiliğini -en azından şu an için- yitirmiş durumda. Bir başka alternatif de yine benzer bir yolun...

BAŞKAN FUAT OKTAY - Tersinden okunursa, Gazze'de devam eden savaş aslında bunun bir gerekçesi olarak da okunabilir mi?

DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI NUH YILMAZ - Bunu benim söylemem biraz zor olur ama bu ticaret yolları, özellikle orta koridor ve Orta Asya üzerinden Çin'i Batı'ya bağlayan yollar bağlamında baktığımızda tabii ki şu andaki gerilimlerin ve savaşların önemli gerekçelerinden biri. Ancak bunun yanı sıra Kuzey Yolu da alternatif olarak masada bulunuyor. O da şu anda Kalkınma Yolu kadar gerçekçi bir alternatif değil ama İran üzerinden Rusya'ya devam edecek bir alternatif de şu anda destekleniyor ama bunlar içerisinde en rasyonel, en ucuz, en yapılabilir olanı Kalkınma Yolu olarak görülüyor, o yüzden de biz bu yolu destekliyoruz çünkü Türkiye'ye ulaştığında Kalkınma Yolu, Türkiye'deki ulaşım hatlarına bağlanması çok kısa zamanda çözülecek bir sorun ama diğer yolların başka yatırımlara ihtiyacı var; o yüzden en gerçekçisi şu anda Kalkınma Yolu gibi görünüyor.