MEHMET TAHTASIZ (Çorum) - Sayın Başkan, değerli arkadaşlar, Kıymetli Sayıştay denetçileri, Sayın Genel Müdür; hara ve inekhaneler ile devlet üretme çiftliklerine ait varlıkların 1984 yılında bir çatı altında toplanmasıyla kurulan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünü ülkemiz açısından çok önemli ve hassas bir kurum olarak görüyoruz. 17 farklı işletmede 3,3 milyon dekar arazide 8 bin personelle ülke tarımına katkıda bulunmaya çalışan TİGEM'in tüm yönetici ve personeline çalışmalarında başarılar ve bereketli bir sezon diliyorum.

AK PARTİ iktidarında çiftçimizin ne yazık ki bir gün yüzü göremedi. Çiftçiyi bazı yıllarda kuraklık, bazı yıllarda dolu, bazı yıllarda zirai don vurdu ama en çok da AKP iktidarının yanlış tarım politikası vurdu. Millî gelirin yüzde 1'i kanunen her yıl çiftçimize verilmesi gerekirken maalesef bu iktidar döneminde çiftçimize hak ettiği o millî gelirden yüzde 1 pay verilmedi. Çiftçi üretime küstü, köylerden şehre göç hızlandı, köy yolları köstebek yuvası gibi bozuk, tarımsal sulama yok, okul yok, sağlık ocağı yok, internet yok, çoban yok yani köyde yaşam maalesef çok azaldı. Köydeki çiftçilerin yaş ortalaması 58'e kadar çıktı. Bizim ülkemizde ekilmeyen arazi varlığı 776 bin hektar oldu ve her geçen yıl bu rakam artarak devam ediyor yani köylü, köylüye kız vermeyecek duruma geldi, bunun tek ve baş sorumlusu şu anki AKP iktidarıdır.

Çok değil, daha üç yıl önce ekmek 2 lira, buğday ise 6 liraydı yani ekmek fiyatının 3 katıydı buğday. Bugün gelinen noktada ekmeğin fiyatı 12,5 lira, buğdayın fiyatı da 12-13 lira civarında. Şeker fabrikalarını özelleştirdiniz. Çiftçiden şeker pancarını 2.450 liraya alıyorsunuz, onun küspesini çiftçiye yani damızlık üreticisine 2 bin liradan satıyorsunuz ve bu sayede de pancar ekimi maalesef kendi ilim Çorum dâhil Türkiye'nin hemen hemen her yerinde azaldı. Son birkaç yılda mazot, gübre, zirai ilaç fiyatları en az 3-4 kat arttı, buna karşın buğday fiyatları yerinde saydı. Soruyorum: Siz çiftçi olsanız ne yaparsınız, para kazanamadığınız ortamda üretime devam eder misiniz? Çiftçi hak ettiği desteğin sadece dörtte 1'ini alabiliyor, ürettiği ürüne enflasyonun altında fiyat açıklanıyor ve sonuçta üretime küsüyor. Gerçi çiftçinin üretime küsmesi iktidarın pek de umurunda değil, nasılsa Ukrayna'dan buğday, Rusya'dan mısır, çeltik, Kanada'dan mercimek, Meksika'dan nohut, İsrail'den tohum gibi çok sayıda ülkeden binlerce ton ithalat yapıyor. Uruguay'dan, Güney Afrika'dan ithal ettiğiniz angus etlerini yiyoruz. Bu saydıklarım elbette TİGEM'in sorunu değil. Raporlara baktığımızda TİGEM'in yıllık ortalama verimini ve kârlılığını artırdığını görüyoruz. TİGEM bir devlet kurumu olduğu için ayakta durabiliyor ama çiftçimizin sırtını dayayabileceği şu anda kimsesi yok. Çiftçimizin yüzünün güleceği, cebinin dolacağı günlerin bir an önce gelmesini temenni ediyorum.

Sayın Genel Müdür, yıllık ortalama 300 bin ton hububat üretimi, ortalama 120 bin ton sertifikalı tohum üretimiyle tarım sektöründe önemli bir aktörsünüz. TİGEM'in safkan Arap atı yetiştiriciliğinde sağladığı başarıyı ata tohumlarımızın geliştirilmesi, yerli ırk sığır yetiştiriciliğinde de sağlamasını temenni ediyoruz. TİGEM etkin ve verimli bir şekilde yönetildiği takdirde bu başarının da gerçekleşeceğine inanıyoruz. TİGEM yıllık ortalama 300 bin ton hububat üretiyor ancak bu hububatları nasıl muhafaza ediyor, onu da merak ediyoruz çünkü çiftçimizin sertifikalı depolama alanları olmadığı için önceki yıllarda maalesef açık alanlarda depolama yaptı ama bunu da hızlıca ve önceden planlamadığı için hububatların yüzde 80'i kurtlandı. TİGEM bu miktardaki hububatı kendi depolarında mı muhafaza ediyor, açık yığın olarak mı muhafaza ediyor, yoksa lisanslı depo mu kiralıyorsunuz ya da TİGEM depolamaya gitmeden hasattan hemen sonra ürünlerini satıyor mu; bunu söylerseniz mutlu oluruz. Hububat satışlarının zamanı neye göre belirleniyor? Satışlar Toprak Mahsulleri Ofisine mi yapılıyor yoksa tüccara ihaleyle mi satılıyor? Meyve ve tarımsal ürünleri depoluyor musunuz? Yıllık depolama giderlerinizi ve buna ödediğiniz ücretleri açıklarsanız seviniriz.

Sayın Genel Müdür, konuşmamı çok uzatmadan bazı sorularımız olacak: Hasat dönemine yaklaştık, tarlada gübre atımı, ilaç atımı gibi işler bitti yani tüm masraflar neredeyse yapıldı. Dolayısıyla TİGEM arazilerinde üretilen 1 kilo buğdayın maliyeti ne kadardır? TİGEM'in ve çiftçinin kâr edebilmesi için bu yıl buğday taban fiyatında yüzde kaç artış olmalı ve hububatın fiyatı ne kadar olmalı sizce? TİGEM olarak 2025 yılından ortalama verim ve toplam üretim beklentiniz ne kadar? Nisan ayında yaşanan kar yağışı ve zirai dondan özellikle ceviz, Antep fıstığı, badem, zeytin ve narenciye üretiminiz ve diğer ürünleriniz etkilendi mi, etkilendiyse ne kadar bir zarar var, bu zararlar sigorta tarafından karşılanacak mı? Kuraklık tehlikesi altında olan araziniz var mı?

Sayıştayın tespitlerine göre TİGEM tarafından 2023 yılı sonu itibarıyla toplam 5 milyar 543 milyon TL kredi kullanılmış, bunun karşılığında 317 milyon TL faiz ödemişsiniz. 2024 yılında kullanılan kredi tutarı ve finansman giderleriniz ne kadardır? Çiftçimiz gibi TİGEM de üretimden para kazanamayıp krediye mi başvuruyor? Yine Sayıştayın tespitlerinde "Kurumun 2023 yılı Ocak ayında 169 milyon TL nakit açığı bulunmakta iken kira bedellerinin peşin tahsil edilememesi nakit akışını da bozmuş ve kira alacakları kadar ilave kredi kullanma ihtiyacı doğmuş." deniliyor yani nakit sıkıntısı çekiyorsunuz, buna karşın kiralarınızı tahsil edemediğiniz için kredi çekiyorsunuz ve milyonlarca lira faiz ödüyorsunuz. Günümüz itibarıyla kurumun kaç kiracısı var, kira alacaklarınızın güncel tutarı ne kadar?

Yine Et ve Süt Kurumuyla birlikte yürüteceğiniz Kırsalda Bereket, Hayvancılığa Destek Projesi'nin duyuruları yapıldı, başvuruları alındı. Bu konuyla ilgili bazı sorularımız var: TİGEM aracılığıyla üreticilere uygun şartlarda verilmesi planlanan besilik düvelerin cinsi ve sayısı nedir? Bu soruma burada sözlü olarak cevap verebilirseniz sevinirim. Başvuru sonuçlarını ne zaman açıklayacaksınız. Bu proje kapsamında üreticilere en az 5, en fazla 15 büyükbaş hayvan verileceği söyleniyor. Bu anlamda ortalama kaç çiftçimizin bu proje kapsamında hayvan sahibi olması planlanmaktadır? Bu projenin ülke ekonomisine dönüşü kaç yıl sürecek?

Son olarak, TİGEM tarafından Yönetim Kurulu üyeleri de dâhil hangi görevlere makam aracı tahsisi yapılmakta? Bugün itibarıyla TİGEM'de kullanılan makam aracı sayısı kaçtır? Bu araçların markaları, modelleri nedir ve yıllık maliyeti TİGEM'e ne kadardır?

Çalışmalarınızda başarılar diliyor, afetsiz, bol, bereketli hasat sezonu olmasını temenni ediyorum.

Başarılar dileriz.