KOMİSYON KONUŞMASI

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; teşekkür ediyorum.

Önce bir konuda açıklığa ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Sayın vekilimiz Türkiye'de 1.403 tane belediye olduğunu söyledi ama benim bildiğim, Türkiye'de belediye başkanı seçilmiş belediye sayısı 1.393. 10 tane belediyeye de kayyum belediye başkan vekilleri atanmış durumda ancak hâlâ bu belediyelerin seçimleri yapılabilmiş değil. Yasamız diyor ki belediyesi oluşmuş olan, kurulmuş olan yerleşim yerlerinde, belediye olmaya hak kazanmış yerleşim yerlerinde haziran ayının ilk pazar günü bu seçimler yapılır. Şunu açıklarsanız mutlu olurum: Niye bu 10 belediyenin seçimleri yapılamıyor? Yani buralarda kayyum kaymakamlar görev yapıyor. Muhtelif illerde geçmişte belediye olup kapatılmış ya da nüfus özellikleriyle belediye olmaya hak kazanmış olan yerlerin neden hâlâ seçimleri yapılıp seçimle gelmiş belediye başkanları yönetmiyorlar?

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Davaları devam ediyor.

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Mesele bu işte arkadaşlar. Yani kanunla kurulma hakkı olan belediyelerin idari mahkemelerdeki görülen yasalarla da bir türlü belediyeye dönüşmemesiyle ilgili bir sıkıntı var. Yani bir yer ya belediyeye dönüşür ya da dönüşmez. Eğer bu yargı yoluyla olacaksa o zaman yargı süreci tamamlandıktan sonra kayyum belediye başkanı atansın. Şimdi, A belediyesinde kaymakam ya da vali yardımcısı kayyum belediye başkanı ve siz de 1.403 tane belediye olduğunu söylüyorsunuz, ben de yok olduğunu söylüyorum. Buralarda ne belediye binası var ne de belediye çalışanları var. Vilayette bir memura ya da bir yetkiliye kayyum olarak belediye başkanlığı verilmiş, bir görev tevdi ediliyor ama gerçekte bu yok.

Şimdi, ikincisi, burada 3 tane madde var yerel yönetimlerle ilgili. Şimdi, kamuoyuna Sayın Cumhurbaşkanı bir açıklama yaptı "Yerel yönetimlerle ilgili bir çalışma yapıyoruz." diye. Bu, Haziran 2024'ten beri Anayasa Mahkemesinin iptal ettiği bir karar. Mademki bir çalışma yapıyor Cumhur İttifakı ya da Hükûmet ve AK PARTİ Grubu, bayramdan sonra da bunun kamuoyunda konuşulacağını öğreniyoruz, niye o zaman bu 3 madde hızlı bir biçimiyle buraya geldi? İvediliğin gerekçesi nedir? Onu anlamakta zorluk çekiyorum.

Bir başka nokta -tek tek maddeyle ilgili değil tümüyle ilgili konuştu teklif sahibi- Türkiye'de 50 bin nüfusun üzerinde, 5 kilometre yarıçap içinde kapanması gereken kaç tane belediye var?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun lütfen.

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Su havzaları, dere yatakları gibi yerlerde -5 kilometreyle ilgili- yerleşim yerlerinde, nüfusu ne olursa olsun, buralarda belediye kurulamayacağına ilişkin bir yasamız var. Şimdi, tam da bu noktada sormak istiyorum: Sazlıdere Barajı'nın hemen yan tarafındaki Sazlıbosna köyüne, Hacımaşlı köyüne yapılacak olan 24 bin konut başlı başına bir yerleşim yeri oluşturacak. O zaman bunu nasıl yapacağız? Mademki su havzasının içinde oluşan 5 binin üzerindeki yerleşim yeri olsa dahi belediyeye dönüşemeyecek, o zaman bir mücavir alan içinde imar planı olmadan, plansız bir biçimiyle başlamış olan bu yapılarla ilgili nasıl bir düzenleme olacak? Yani bu yasa teklifinin içindeki, arkasındaki ana fikir ne? Onu bize sayın teklif sahibi ifade ederse biz de bundan mutlu oluruz yani buradaki amaç nedir?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Bu soruları not alıyorsunuz değil mi arkadaşlar?

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Onun ötesinde, şu konuyla ilgili de tabii Meclisimizin dikkatini çekmek istiyorum: Değerli arkadaşlar, bugün hâlihazırda Türkiye'de çok sayıda belediyenin nüfusu 2 binin altına düşmüş durumda. Yani Meclisimizin üzerinde düşünmesi gereken temel konu şu: Nasıl oluyor da bizim, özellikle Doğu Anadolu'nun iç kesimlerinde, Karadeniz'in iç kesimlerinde, İç Anadolu'nun pek çok yerleşim yerinde ilçe merkezlerimizin nüfusları artık 2 binin altına düşmeye başladı, ciddi biçimiyle bir göç baskısının altında belediyeler. Demek ki burada belediyenin sadece var olması değil, aynı zamanda bu belediyelerin o bölgedeki istihdamı sağlaması, iskân problemlerinin çözülmesiyle ilgili de bu yasa teklifinin içine yapılır, edilirin dışında başka önleyici ve düzenleyici tedbirlerin alınmasına ihtiyaç var.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Zeybek, buyurun.

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Sayın Başkanım, 2024 yılı içinde Türkiye'de 38 ilin nüfusu azaldı. Bu illerin nüfusu toptan azalıyor, bu illerin 300'den fazla ilçesinin nüfus azalıyor yani Türkiye geri dönülmez bir biçimiyle... Yani hem su fakiri bir ülkeyiz, merkezler daha da büyüyor, küçük beldeler ilçelere, ilçeler büyük merkezlere, iller daha büyük illere bir göç tehdidi altında. Bunun yönetilebilmesi çok mümkün değil yani -bu yasa teklifi sizin açınızdan da AK PARTİ'ye söylüyorum- en çok oy aldığınız illerin milletvekili sayıları patır patır azalıyor. Yani en çok nerede oy alıyorsanız gidin oralara, işte mesela Kütahya, 1 milletvekili düştü -böyle sırada çok il var- Erzurum, 1 milletvekili düştü yani nüfusun azalması... Aynı zamanda yerel yönetimlerin güçlendirilmesi, yerel yönetimin ekonomik anlamda güçlenmesi ve bu bölgelerle ilgili yeni açılımların, katılımların, projelerin, endüstriyel projelerin, teknolojik projelerin yapılmasına olanak sağlayacak bir düzenleme getirilir. O nedenle, belediye açmak ya da açmamak... Bu sizin söylediğinizle birlikte nüfusu 5 binin üzerinde açılacak olan belediyelerin tamamının büyükşehir olması dolayısıyla büyükşehirlerde oluşamaz ama ağırlıklı olarak batı illerinde meydana gelecektir. Zaten göç baskısının altında olan illerimiz daha da göç almaya devam edecektir. Kapanmakta olan belediyelerin dışında belli bir nüfusun altında yeteri teknik personeli olmayan belediyelerin imar planları ve imar uygulamaları da Türkiye'nin kaçak yapısının artmasında, riskli yapı stokunun artmasında, tarım topraklarının imara açılmasında çok ciddi riskler oluşturmaktadır. Bu, 23 milyon hektarlık tarım toprağımızın 19 milyon hektara düşüyor olması aslında Türkiye açısından üzerine düşünmemiz gereken bir noktadır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun.

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Tarım toprakları hızlı bir biçimiyle "hobi bahçeleri" adı altında küçük küçük parsellere bölünerek kaçak yapılaşma yoluyla imara açılmaktadır. Yani imar hareketleriyle yaşamında bir birikim elde edemeyen insanlar, özellikle de batı illerimizin kırsal kesimlerinde bu tür küçük araziler üzerinde birikimlerini değerlendirerek bir gayrimenkul üzerinden gelecekte gelir elde etmenin hesabını yapıyorlar. Bu, millî ekonomimiz açısından, Türkiye'nin geleceği açısından, yüz, iki yüz, üç yüz, beş yüz yıllık tarihsel geleceğimiz açısından büyük riskler oluşturmaktadır. O nedenle, imar plan yapma yetkilerinin belli nüfus altındaki belediyeler açısından yeniden gözden geçirilmesinin ben doğru bir fikir olduğunu düşünüyorum. Sadece kapanmış olan belediyenin kapanma süresiyle ilgili değil, aynı zamanda mimarı, mühendisi olmayan belediyelerin bu plan yapma, planı uygulama, denetim yetkileriyle ilgili de artık şapkayı önümüze koyup iyice düşünmemiz gerekiyor.

Teşekkür ediyorum.