MAHİR POLAT (İzmir) - Sayın Başkanım, Millî Piyangonun değerli yöneticileri, değerli milletvekili arkadaşlarım; öncelikle Komisyonumuza hoş geldiniz, hepinizi selamlıyorum.

Bir zamanlar Türkiye'nin en saygın şans oyunu kurumu olan Millî Piyangoyla ilgili konuşmak üzere söz almış bulunmaktayım.

İnsanların her hafta bilet aldığı, Sayısal Loto oynandığı, zengin olmak için hayallerin kurulduğu Millî Piyango İdaresi... Eskiden yılbaşı yaklaşırken insanlar Millî Piyango bileti almak ve Sayısal Loto oynamak için birbirleriyle yarışır, bilet gişelerinin önünde uzun kuyruklar oluştururlardı; büyük ikramiyeyle neler alınacağı hesaplanır, sıcak hayaller kurulurdu. Yılbaşı akşamları aileler TRT karşısına geçer, çekilişi büyük bir heyecanla takip eder ve eğlenirlerdi fakat günümüzde maalesef bu güven ve heyecan yerini umutsuzluğa ve hayal kırıklığına bıraktı. Hâliyle oyunda kazanma olasılığı azalınca insanların yasa dışı bahis ve kumar oynamaya yöneldiklerini hep beraber görüyoruz bugünlerde de yaşadığımız bir sürü yasa dışı bahis operasyonlarında olduğu gibi.

Bu yasa dışı bahis ve kumar konusu ülkemizin geleceği açısından, gençlerimiz açısından, aile ve toplum yapısı açısından çok önemli. Bunu burada bir virgülle bırakacağım fakat birazdan tekrar değineceğim.

Türkiye Varlık Fonu 1/6/2020 tarihinde Millî Piyango İdaresinin yürüttüğü işlemleri artık yeni yüklenici firmanın yapacağını Millî Piyango İdaresine bildirdi fakat pandemi gerekçesiyle bu tarih 1/8/2020 tarihine ertelendi ve ağustos ayı başında lisans kapsamındaki şans oyunları yüklenici şirketler tarafından düzenlenmeye başladı. 2020 yılının Temmuz ayına kadar 297 milyon TL kâr elde eden kurum çok ciddi bir gelir kaybına uğradı ve 2021 yılında dönem kârı 4 milyon 625 bin TL'ye geriledi. Kurumun 2021 yılı sonu için hedeflediği 124 milyon dönem kârının 120 milyonu elinden alındı. İdare lisans devrini yaptıktan sonra asli faaliyetlerini görev ve hizmetler için gerekli mali kaynağı elde etmek için eşya piyangosu ve dijital şans oyunlarını tertip etmeye başladı. Elindeki mevcut işi bırakıp faaliyetlerini sürdürebilmek adına yeni alanlar yaratmaya çalışıyorsunuz. 2022 yılında 36 milyon kâr eden kurum 2023 yılında 51 milyon kâr açıkladı. 2021, 2022, 2023 yıllarının kârlarını toplasak 2020 yılının kârının üçte 1'i etmiyor, personel sayınızın azalmış olmasına rağmen. Bu bağlamda 2021 yılındaki kâr oranının azalmasındaki temel nedenler nelerdir? Lisans devri işlemlerinin kamu yararı açısından avantajları ve dezavantajları nelerdir? Millî Piyango İdaresinin kâr-zarar durumunda nasıl bir değişim yaratmışlardır? Millî Piyango İdaresinin 2020 yılında önceki gelir kalemleri nelerdi, 2020 yılından sonraki gelir kalemleri nelerdir?

Diğer bir konu, Millî Piyango çekilişinin, özelleşme sonucunda satılan biletlerin sayısındaki azalma. Aslında bu düşüşün iki nedeni var: Birincisi, özelleştikten sonraki süreçte bu işin verildiği firmaya duyulan güvenin azalması veya yok olmuş olması. Sizin de sunumda, konuşmanızda bahsettiğiniz gibi sonlandırılan bayilikler sonucunda bayi sayısının azalması, bu iki durum bir araya gelince de doğal olarak satışlara olumsuz şekilde yansıyor. 2021 yılı Raporu'nda basılan bilet sayısı 129.735 iken, dikkatinizi çekiyorum, 129.735 iken satılan bilet sayısı 40 milyon 514 bine düşüyor. Yani nereden baksanız üçte 1'e ile dörtte 1 arasında değişen rakamlara düşüyor. Bugün de aslında en büyük sorun bu çünkü insanlarda ikramiyelerin gerçek kişilere çıkmadığını hatta önceden belirlenen numaralara düştüğüne dair toplum içerisinde genel bir kanaat oluştu. Bu bağlamda, bu güven kaybıyla ilgili kurumumuzun yaptığı bir araştırma var mıdır, var ise sonuçları nelerdir? Vatandaşların güveninin kazanılması adına hangi adımlar atılmaktadır? Lisans devrinin önceki ikramiye isabet etme oranı neydi, lisans devrinden sonraki oran ne oldu?

Diğer bir konu, kurumun hazır değerler hesabındaki mevduat, altın ve dövizleri. 2020 yılında 230 milyon Türk lirası olan hazır değerleri hesabı, 2021 yılında 31 milyon Türk lirasına düşüyor. Tam lisans devri sonrası idarenin kâr azalışıyla paralel olarak o zamanki kur karşılığı olan 17,3 milyon Türk lirası karşılığı vadeli döviz tevdiatı; 3,5 milyon Türk Lirası vadesiz mevduatı; 10,1 milyon Türk lirası vadesiz döviz tevdiatı; 3,7 milyon Türk lirası ise vadesiz altın ve 2,5 bin Türk lirası ise pul hesaplarından oluşmaktaydı. Şimdi, bu lisans devri sürecinde 2020-2021 yıllarında hazır değerler tutarında 200 milyon Türk lirası bir kayıp oluşuyor. Bu bağlamda 200 milyon Türk liralık azalış kurumun faaliyet giderlerinden mi kaynaklanmıştır, yoksa lisans devri sürecinde yeni şirkete mi devredilmiştir? Kurumun bankalarda bu kadar döviz ve altın mevduatının olmasının nedeni nedir? Kurum hazır değerler hesabındaki bu azalış sonrasında kur farkı veya faiz getirisi gibi bir zarara uğramış mıdır, uğradıysa bu zarar ne kadardır?

Son olarak değinmek istediğim konu, az önce virgülle bıraktığım yasa dışı bahis. Talih oyunları ve kumar, Türkiye'de kumar ve yasa dışı bahis alışkanlığı gençler arasında hızla yayılıyor. Kumar bağımlılığı ortaokul seviyesine kadar düşmüş durumda hatta gidip okul aile birliklerine sorarsanız elinde akıllı telefonu olan her çocuğu, yasa dışı bahis sitelerini indirmiş olarak görürsünüz. Bu, toplum açısından çok ciddi bir sorun, bir baba olarak benim de evlatlarımda gördüğüm bir problem ve devletin buna hızlı bir şekilde müdahale etmesini bu toplumun bir parçası olarak buradan dile getirmiş olayım.

İnsanlar ciddi borçlar altına girdiği, kredi kart limitlerinin sıfırlandığı, kredi batağına saplandığı, tefecilerden borç alındığı ve yuvaların yıkıldığı, insanların intihar eşiğine geldiği haberlerine gece gündüz bir yenisi daha eklenirken Millî Piyangonun da maalesef internet sitesinde sanal kumar oynatıldığı, "üye ol, bonus kazan" kampanyasıyla insanların kumara teşvik edildiği, yasa dışı kumar sitelerindeki benzer oyunların Millî Piyango İdaresinin sitesinde oynatıldığı kamuoyuna yansımakta ve bu durum çok tartışılmaktadır. Millî Piyango İdaresinin sayfasına girdiğinizde "kazı kazan" başlığı altında oyunlar yasa dışı kumar sitelerindeki oyunlarla neredeyse aynı. İçişleri Bakanlığı MASAK'la birlikte pek çok operasyon gerçekleştirirken, yasa dışı kumara savaş açmışken Millî Piyango İdaresinin kendi sitesinde insanları bu oyunlara teşvik etmesi anlaşılır bir şey değildir. Devlet bir taraftan bu olaylarla savaşıyor, diğer taraftan da başka kurum eliyle yasal şekilde oynatılıyor. Kumar ve yasa dışı bahis konusunda kurumları, bizleri, vatandaşlarımızı bu bataklıktan kurtarmak için her türlü tedbiri alıp onları korumamız gerekirken sunuş konuşmanızda "İdaremizden izin alınmaksızın fiziksel veya sanal ortamda düzenlenen yasa dışı uygulamalar takip edilmekte ve gerekli idari ve adli tedbirler alınmaktadır." diyorsunuz. Yani sizden izin alınınca bu oyunlar zararsız hâle mi geliyor? Bunu anlamakta güçlük çekiyorum. Bu bağlamda, fiziki olarak müsaade edilmeyen oyunların sanal ortamda da yasaklanması gerekmez mi? Ayrıca, Türk Ceza Kanunu'na göre kumar oynatılması için yer ve imkân sağlama suç unsuru ise Millî Piyangonun şu an internet sitesinde yaptığı suç değil midir? Kurumun sanal kumar yazılımlarına lisans, ruhsat sağlamasını uygun buluyor musunuz? Bu sitelerde oynatılan oyunlarla Millî Piyango İdaresinin sitesindeki "kazı kazan" oyunları başlığı altında oyunların yasa dışı kumar sitelerindeki oyunlarla benzer olanları var mıdır, var ise bu oyunlar neden yasaklanmamaktadır? Sorularıma cevap verirseniz yazılı ya da sözlü sevinirim.

Teşekkür ederim.