BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Şimdi, hâkime hanımlar burada bahsederken sıkıntılardan, bir an, on üç yıl avukatlık hayatımda aile mahkemesi davalarında baktım ve benzer sıkıntıları, ortak sıkıntıları yeniden anımsadım o günleri.

Boşanma davalarıyla ilgili olarak, biraz önce hâkime hanımın söylediği gibi bazen sudan sebeplerle ne yazık ki boşanma davası açılabiliyor ve yargılamanın belli bir safhasında geliyorsunuz, hem hâkim hem oradaki kalem personeli hem avukatlar uğraşıyor ve bir bakmışsınız çiftler barışmış. Tamam, çok güzel, yuva yıkılmamış ama biz de sonuçta hukukçular olarak, işte hâkimler, oradaki personel... Zaten iş yükü çok ağır aile mahkemelerinin, çok uzun sürüyor yargılama, boşu boşuna mahkeme işgal olmuş oluyor. Evlilik kurtuluyor ama bir yanda da sizin emeğiniz, yargılama safahatını düşündüğünüzde, iş yükünüz artıyor.

Bir de tersini düşünelim, diğer hâkime hanımımızın söylediği şey. Bazen gerçekten barışma gerçekleşebilecek ama işte biz avukatların ne yazık ki ilk yazdığımız dilekçelerde işte savunmanın genişletilmesi yasağına takılmamak adına detaylı olarak birtakım şeyleri yazmamız gerekiyor davayı kazanmak adına. İşte, o yazdıklarımızdan dolayı da barışabilecek çiftler ne yazık ki barışamıyor. Şimdi, bunun önüne geçebilmek için benim şahsi bir kanaatim var. Hâkime hanım biraz önce bir dosyasından örnek verdi, dedi ki: "Psikolojik tedavi görmeyi bizim toplumumuzda genellikle çiftler kabul etmiyor." Çok doğru. Bence, şimdi aile danışmanlığı kavramı var, aile danışmanları, Deniz Hanım'ın alanı, çok daha iyi bilir bu konudaki bilimsel çalışmaları. Bence, bizim toplumumuzda aile mahkemesine müracaat eden çiftlere dava günü verilmeden önce, mutlaka aile danışmanına yönlendirilmesi gerektiği kanaatindeyim. Bu yasal bir zorunluluk olursa yani önce aile danışmanıyla görüşeceksiniz, aile danışmanı eğer sıkıntıyı çözebilecekse barışıp ne güzel evlilik kurtulsun.

BAŞKAN - Belki de birkaç seans, tek seans da değil.

BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Evet ama çözülemeyecekse de o zaman aile mahkemesine dava günü verilir, ön inceleme vesaire safahat devam eder. Bence bu yapılırsa hem evliliklerin kurtulması açısından bir adım ilerlemiş oluruz hem de mahkemelerin iş yükünü azaltırız. Yani böyle bir uygulamanın getirilmesi gerektiği kanaatindeyim.

Bir de, 18 yaş olayıyla ilgili olarak, şimdi bizde uluslararası hukuk normları iç hukuk normlarıyla çatıştığı zaman, her zaman uluslararası hukuk normları kabul edilir. Burada İstanbul Sözleşmesi... Ki uluslararası sözleşmeler en üst hukuk normudur, Anayasa'yla dahi, bakın, çatıştığı zaman uluslararası sözleşmedeki normlar tercih edilir. Onun için İstanbul Sözleşmesi 18 yaş diyor, uluslararası hukuk 18 yaşın altındaki evlilikleri, çocuk evlilikleri olarak kabul ediyor. Dolayısıyla, ben de evlilik yaşının 18 yaşa -hukuken yani uluslararası hukuk normu da bunu öngördüğü için- yükseltilmesi gerektiği kanaatindeyim. Ha, bu konuda işte belki toplum hazır değil, şu bu, birtakım itirazlar gelebilir ama 1934 yılında Mustafa Kemal Atatürk, bize, Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı verirken de bu toplum belki buna hazır değildi ama ne oldu? Birçok Batılı devlete dahi Türk kadınına verilen bu hak bir örnek teşkil etti. Onun için bence 18 yaşa yükseltilmesi çok önemli; sadece Türkiye açısından değil, bu coğrafyadaki diğer ülkeler açısından. Örneğin bir İran'a, Suudi Arabistan'a yani bize komşu olan diğer ülkelere de mutlaka bu etkileşim gidecek, ben buna inanıyorum. Onun için, 18 yaş konusunda da hâkime hanımları destekliyorum.

BAŞKAN - O zaman, tabii, şöyle de başka bir sorun çıkabilir: 18 yaş öncesi birliktelikler yani rızaen denilen, karşılıklı, yaşları yakın olan birlikteliklerde...

BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Belki orada suç kapsamı, Ali Bey'in söylediği gibi, bizim biraz önce ifade ettiğimiz gibi evliliklerin düzgün gidip gitmediği çok iyi, detaylı araştırma...

BAŞKAN - Evlilik dışı ilişkileri kastettim ben. Onlar da sıkıntılı.

BURCU KÖKSAL (Afyonkarahisar) - Ama, şimdi, orada bir olağanüstü hâl şartı vardır yasada evlenmeye izinde. Belki olağanüstü hâl şartında bir düzenleme yapılabilir ama bence mutlaka bizim bu 18 yaşı getirmemiz ve topluma bunu kabul ettirmemiz gerekiyor. Yoksa çocuk evliliklerine biz engel olamayız. Bakın, benim kendi ilimde, Ege Bölgesi'nde Afyonkarahisar 1'inci çocuk evliliklerinde, Türkiye'de 14'üncü ve bu, tüm yolların kavşak noktası olan bir yer. Orada bile biz bunu bu kadar azaltamıyorsak, bunun önüne geçemiyorsak ben doğudaki illeri düşünemiyorum ki istatistikler ortada. Onun için, mutlaka burada bir önderlik etmemiz gerekiyor. Bu 26'ncı Dönemin özellikle kadın vekillerinin, 26'ncı Dönemde çalışan tüm arkadaşlarımızın buna önderlik etmesi gerektiği kanaatindeyim.