BAŞKAN FUAT OKTAY - Müsaade ederseniz gündeme geçmeden önce sizlerle birkaç hususu yine hızla paylaşmak isterim.

17 Haziran 2025 tarihinde düzenlediğimiz Komisyon Başkanlık Divanı seçimleri sonrasında 28'inci Dönem ikinci devre ilk toplantımızı gerçekleştiriyoruz. Yeni devrenin verimli çalışmalara ve hayırlara vesile olmasını diliyorum. Bu vesileyle Komisyonumuza yeni seçilen üyelerimizi bir kez daha tebrik ediyor ve çalışmalarında başarılar diliyorum.

İkinci devrede, Komisyonumuzda parlamenter diplomasi kapsamında gerçekleştirdiğimiz temaslara ve kanun tekliflerinin görüşülerek geçirilmesine ilaveten ülkemizi ve bölgemizi ilgilendiren önemli dış politika konularında detaylı değerlendirmeler, incelemeler ve çalışmalar yapmayı artırarak devam ettireceğiz. Bu kapsamda bugün 5 adet kanun teklifini görüştükten sonra yine Dışişleri Bakan Yardımcımız Sayın Nuh Yılmaz'ın "Terörsüz Türkiye" konusunda özellikle dış ilişkileri ilgilendiren çerçevede bir sunum yapacağını ve aynı çerçevede yine Suriye'deki son gelişmelerle ilgili de Komisyonumuzu bilgilendireceğini buradan ifade etmek isterim.

Yine, bir önceki toplantımızda hatırlarsınız, bugün de aynı çerçevede gündemde tutmuştuk, Kıbrıs'taki son gelişmeler konusunda yine ilgili Dışişleri Bakan Yardımcımızın bir sunum yapmasını, kendisinden bir sunum almayı öngörmüştük ancak Sayın Dışişleri Bakanı ile ilgili kadrolar 5'li müzakereler için New York'a gittiklerinden, yine bu çerçevede konuyla ilgili Dışişleri Bakan Yardımcısı da Sayın Bakanla birlikte olduğundan bu sunumu New York'taki görüşmeler sonrasında yapmanın daha uygun olacağını düşünüyoruz. Bakanlığımızın da bize önerisi bu çerçevede oldu. Bu kapsamda gündemimize ilişkin bir değişiklik önerisini de Komisyonumuzun oyuna bilahare sunacağız. Komisyonumuzun da uygun görmesi durumunda bunu bugün gündemimizden çıkarmayı düşünüyoruz.

Değerli Komisyon üyelerimiz, değerli arkadaşlar; yakın bölgemizde savaşların, gerginliklerin ve endişelerin maalesef devam ettiğini izliyoruz. 13 Haziran 2025 tarihinde İsrail'in İran'a yönelik saldırılarıyla başlayan ve on iki gün boyunca devam eden karşılıklı hava ve füze saldırıları fiilî bir ateşkesle sonuçlanmış olmakla birlikte, İsrail'in tüm bölge ülkelerine yönelik yayılmacı ve tehditkâr politikaları ne yazık ki devam ediyor. Keza İsrail'in Gazze'deki insanlık dışı eylemlerine ara vermediğini görüyoruz. Birleşmiş Milletler Filistin Özel Raportörü Francesca Albanese'in İsrail'in Gazze'de yürüttüğü eylemleri açık bir şekilde bir soykırım kampanyası olarak ilan ettiğini de müşahede ettik. Açlığı ve susuzluğu bir silah olarak kullanan Netanyahu Hükûmeti Gazze'de "İnsani Yardım Vakfı" adı altında geliştirdiği sözde insani yardım dağıtım mekanizmasıyla aslında yaptığı etnik temizlik planını daha da güçlendirmekte.

İsrail gerek Orta Doğu gerek küresel barış için önde gelen bir tehdit kaynağı olmaya devam ediyor. Bu çerçevede, Suriye'deki gelişmeleri de yakından takip ediyoruz. İsrail'in Suriye'nin başkenti Şam'ı hedef alması, İsrail yönetiminin bölgesel barışı topyekûn tehdit eden bir çatışma stratejisi yürüttüğünü açıkça ortaya koymaktadır. İsrail bu saldırılarıyla tüm bölgeyi istikrarsızlığa sürüklemekte, bir yandan Suriye'nin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini hedef almakta diğer yandan Filistin halkına yönelik sürdürdüğü soykırım faaliyetlerinden dikkatleri uzaklaştırmaktadır. Ülkemiz dün olduğu gibi bugün de Suriye halkının yanında yer almakta, Suriye'nin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini desteklemekte, dost ve kardeş Suriye'nin huzuruna kasteden tüm eylemlerin karşısında durmaktadır. Bölgemizdeki huzur, istikrar, güven ve barış ortamı için her türlü çabayı göstermeye devam edeceğiz ama artık birilerinin bu şımarık çocuğa "Dur." demesi gerekiyor çünkü bütün bölgeyi ateş çemberine dönüştürmesi -ne yazık ki- sadece kendisi değil kendisinin yanında, arkasında, çevresinde olanların da sorumluluğudur diye düşünüyorum.

Kuzeyimizde, Ukrayna ve Rusya arasında yaşanan savaşta da aralıklarla yapılan ateşkes görüşmelerine rağmen çatışmaların devam ettiğini görüyoruz. Ülkemiz savaşın başından beri samimi ve ilkeli bir tutum takınarak, savaşın taraflarını bir araya getirmek ve kabul edilebilir, kalıcı bir ateşkes ve barışın sağlanması için yoğun faaliyetler sürdürmektedir. Bu ilkeli tutumumuzun oluşturduğu güven sayesinde Türkiye'nin de katılımıyla Rusya ve Ukrayna arasında Mayıs ve Haziran aylarında İstanbul'da ikinci tur müzakerelerin yapılabilmesi ve bazı konularda ilerleme kaydedilmesi mümkün olmuştur, bu yöndeki çabalarımızı sürdüreceğiz.

Yakın coğrafyamızda, Mayıs ayında yaşadığımız diğer bir önemli olay da Pakistan ile Hindistan arasında yaşanan çatışmalardı. Hindistan'ın saldırılarıyla başlayan çatışmalar ateşkesle sonuçlanmış olmakla birlikte, nükleer silahlara sahip iki ülke arasında gerginlik tam olarak son bulmamıştır. Pakistan ile Hindistan arasında yaşanmakta olan gerginliği endişeyle takip ediyor, bu gerginliğin bir an önce düşürülmesini arzuluyoruz, yine, Türkiye olarak da üzerimize düşeni yapıyoruz ve sonuna kadar da yapmaya devam edeceğiz.

Değerli arkadaşlar, değerli katılımcılar; yeniden düzenlenmekte olan Avrupa güvenlik mimarisinde ülkemizin oynayacağı rol önemli bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Haziran ayında gerçekleştirilen NATO Zirvesinde alınan kararlar ülkemizin ve millî savunma sanayimizin giderek daha da artan bir öneme kavuşacağına işaret etmektedir.

Çevresi bir ateş çemberiyle sarılmış olan ülkemizin dış politikasına Komisyon olarak en etkin şekilde destek vermeye ve katkıda bulunmaya devam edeceğiz. Başta Orta Doğu'da olmak üzere, bölgemizde yaşanan çatışma ortamının getirdiği tehditlerin "Terörsüz Türkiye" kavramının değerini daha da artırdığını bir kez daha vurgulamak isterim.

Bu vesileyle, bir önceki toplantımızdan bu yana gerçekleştirdiğimiz temaslar hakkında da siz değerli Komisyon üyelerimize ve değerli katılımcılara bilgi vermek istiyorum: Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komisyonu heyeti olarak 5-7 Mayıs 2025 tarihlerinde İspanya'ya resmî bir ziyaret gerçekleştirerek Jose İgnacio Calleja başkanlığındaki İspanya Parlamentosu Senato Dışişleri Komisyonuyla ve İspanya Parlamentosu Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Juan Carlos Boix ve ekipleriyle ayrı ayrı Komisyon olarak görüşmeler gerçekleştirdik.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komisyonu olarak 8-10 Haziran 2025 tarihlerinde Londra'da düzenlenen 2025 Concordia Avrupa Zirvesi'nin davetine icabetle Komisyon Başkanı olarak "Avrupa'nın Siyasi İradesi ve Savunma: Hedeflere Ulaşmak ve Güvenlik Baskılarına Yanıt Vermek" temalı oturuma konuşmacı olarak katıldım. Konuşmamda ülkemizin Avrupa'nın güvenlik mimarisinde oynadığı rolün artarak devam edeceğini, Türkiyesiz Avrupa'nın güvenlik mimarisinin de olamayacağını ifade ettim Türkiye barışı ve istikrarı açısından Batı ülkelerinde bir paradigma değişikliğine ihtiyaç olduğunu da vurgulayarak, Avrupa ülkelerinin kendilerini dünyanın merkezi değil dünyanın bir parçası olduğunu kabul etmeleriyle başlayacak sürecin daha istikrarlı ve adil bir dünyanın kurulması için bir başlangıç olacağını ifade ettim. Aslında, bu paradigma değişikliği dünyanın kendilerine değil... Kendilerine de doğrudan ifade ettim "Dünyanın size değil, sizin dünyaya uyum sağlamanız anlamına geleceğidir." şeklinde; bunun da önemli olduğunu düşünüyorum. Söz konusu program kapsamında ayrıca Birleşik Krallık Parlamentosu Dış ilişkiler Komisyonu Başkanı Emily Thornberry, Birleşik Krallık Parlamentosu Avam Kamarası İşçi Partisi Milletvekili ve Birleşik Krallık Türkiye Ticaret Temsilcisi Afzal Khan ve Birleşik Krallık Parlamentosu Lordlar Kamarası üyesi Lord Tariq Ahmad'la ayrı ayrı görüşmeler gerçekleştirdik.

Komisyonumuzun yurt dışı temasları kapsamında daha önce birkaç kez planlamamıza rağmen yoğun Meclis gündeminin elvermemesi nedeniyle ertelemek zorunda kaldığımız Arnavutluk ziyaretini de yine 29 Haziran-1 Temmuz 2025 tarihlerinde gerçekleştirdik. Arnavutluk ziyareti kapsamında Arnavutluk Meclisi Dış Politika Komisyonu Başkanı Sayın Mimi Kodheli, Meclis Başkanı Sayın Elisa Spiropali ve Avrupa ve Dışişleri Bakanı Sayın Igli Hasani'yle heyetler arası detaylı ve son derece verimli görüşmeler yaptık. Ziyaret programı kapsamında ayrıca Türkiye Maarif Vakfı Tiran New York Üniversitesi'nde Türk eğitim camiasıyla ve Arnavutluk'taki iş insanlarımızla da toplantılar gerçekleştirdik. Yine, Arnavutluk'la ekonomik ilişkilerimiz hakkında birinci elden bilgi alarak, ilişkilerimizin daha da ilerletilebilmesi için neler yapılabileceği hususlarını da değerlendirdik. Bugün de zaten Sayın Meclis Başkanı Türkiye'yi ve Meclisimizi ziyaret ediyorlar; buradan bunu da bir kez daha ifade etmek isterim. Ziyaret programı kapsamında yine TİKA tarafından restore edilen önemli Osmanlı eserlerini ve Türkiye'nin destekleriyle inşa edilen Balkanların en büyük ibadethanesi olma özelliğine sahip Namazgâh Camisi'ni ziyaret ettik. Yine, pek çok Osmanlı eserinin bulunduğu Berat şehrini ziyaretimiz sırasında yerel Belediye Başkanı ve Köprülü ailesinin torunlarıyla da tanışma fırsatı bulduk. Köprülü ailesinin torunlarının özellikle Roşnik'ten bizi karşılamak ve birlikte olmak için gelmeleri ve aynı şekilde samimiyetleri bizi derinden etkiledi.

Değerli katılımcılar, değerli arkadaşlar; son toplantımızdan bu yana Komisyonumuzu ziyaret eden konuk heyetlerle de görüşmeler gerçekleştirdik. Bu çerçevede de yine davetimize icabetle ülkemize resmî ziyarette bulunan Mısır Arap Cumhuriyeti Senatosu Dışişleri, Arap ve Afrika İşleri Komisyonu Başkanı Sayın Hazem Mohamed Suleiman Omar'la 20 Mayıs 2025 tarihinde ikili ilişkilerimiz ve bölgeyi ilgilendiren konularda çok kapsamlı bir görüşme gerçekleştirdik.

Yine, 17 Haziranda ikinci devre çalışmalarımızın ilk faaliyeti olarak Gürcistan Parlamentosu Dışişleri Komisyonu Başkanı Sayın Nikoloz Samkharadze'yle yine Gazi Meclisimizde bir görüşme yaptık. Suriye'yle ilişkileri geliştirme konusunda da diğer konulara ilaveten Komisyonumuzdan destek talebinde bulunduklarını buradan sizlerle de paylaşmak isterim.

Yine, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı tarafından düzenlenen toplantı kapsamında ülkemizi ziyaret eden Balkan ülkelerinin think-tank kuruluşları, düşünce kuruluşları temsilcileriyle 20 Haziran 2025 tarihinde bir araya gelerek Balkanlar ve bölgemizdeki gelişmeler hakkında görüş alışverişinde bulunduk.

2 Temmuz tarihinde de ülkemizi ziyaret eden KKTC Hukuk, Siyasi İşler, Dış İlişkiler ve Savunma Komitesi Başkanı Sayın Yasemin Öztürk ve beraberindeki heyetle, yine, komisyonlar arası, heyetler arası bir görüşme yaptık. Son derece verimli geçen görüşmede Kıbrıs adasında yaşanmakta olan son gelişmeleri değerlendirme fırsatı bulduk. Daha önce de belirttiğim üzere, önümüzdeki dönemde bu konuda Dışişleri Bakanlığı yetkililerimizden de son gelişmelere ilişkin bir brifing alacağız, kendi içimizde de kapsamlı, detaylı bir değerlendirme fırsatı bulacağız.

Yine, geçen hafta, 2 Temmuz 2025 tarihinde Ukrayna-Türkiye Parlamentolar Arası Dostluk Grubu Eş Başkanı Sayın Ahtem ve yeni Ukrayna Büyükelçisi Sayın Celal'le bir görüşme gerçekleştirdik.

Son olarak, Rusya Federal Meclisi Devlet Duması Dışişleri Komisyonu Başkanı Sayın Leonid Slutsky ve beraberindeki heyetiyle 10 Temmuz 2025 Perşembe günü Gazi Meclisimizde bir toplantı gerçekleştirdik. Bundan sonra da Rus muhataplarımızla periyodik olarak toplantılar yapmaya devam edeceğiz yani gündemli toplantılar yapmaya devam ediyoruz, edeceğiz.

Değerli arkadaşlar, hâlen Komisyonumuzda 47 adet kanun teklifi beklemekte olup bugün bunlardan 5 teklifi görüşeceğiz. Öte yandan, Komisyonumuzdan geçmiş olmasına rağmen, hâlen 98 teklif Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda beklemekte olup bu yasama döneminde geçmemesi hâlinde bu teklifler kadük duruma düşecek ve Komisyonumuzun emekleri ne yazık ki boşa çıkacaktır. Bu vesileyle, tüm grupların söz konusu tekliflerin Genel Kuruldan geçirilmesi için iş birliği yapmasını bir kez daha rica ediyorum. Bununla ilgili aslında güzel bir gelişme de yaşamıştık, gruplar arasında bir mutabakata doğru bayağı da bir yol almıştık ama son anda yine bir kırılma yaşadık. Ümit ediyorum bunu yaparız çünkü bu, Komisyon olarak bizim kendi emeklerimize saygı olacaktır ve buradan geçen anlaşmalar da her bir Türk vatandaşımızın çıkarına olacak anlaşmalar. Dolayısıyla bu konudaki yine değerli katkılarınızı bir kez daha rica ediyorum, istirham ediyorum.

Ben tekrar teşekkür ediyorum.

Şimdi, basınımızı dışarıya davet ediyorum ve gündemimize geçiyorum.

Yine, gündem öncesi, Komisyonumuzla ilgili olarak bir hususta sizleri bilgilendirmek istiyorum:

17/6/2025 tarihli Başkanlık Divanı seçiminin yapıldığı toplantıda İç Tüzük'ün 35'inci maddesi uyarınca aldığımız karar gereğince Komisyonumuzun Genel Kurul çalışma saatleri içinde toplanıp çalışabilmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanından izin talebinde bulunmuştuk, hatırlarsanız bir önceki toplantıda bunu ifade etmiştik.

Şimdi de Komisyonumuzun Genel Kurulun çalışma saatleri içerisinde toplanıp görüşme yapabilmesine ilişkin izin talebinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanının 18/6/2025 tarihli ve 70 no.lu kararıyla uygun görüldüğünü sizlerle paylaşmak isterim. Genel Kurulun çalışma saatlerinde görüşme yapılabilmesine ilişkin izin hususunun bir sonraki toplantıda Komisyon üyelerinin bilgisine sunulacağı bilgisi verilmiştir. Böylece, Dışişleri Komisyonu toplantılarında bulunacak sayın üyelerimiz Genel Kurul çalışmaları için yok yazılmayacaklardır.

Şimdi, müsaadenizle gündeme geçiyorum.