| Komisyon Adı | : | PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU |
| Konu | : | |
| Dönemi | : | 28 |
| Yasama Yılı | : | 4 |
| Tarih | : | 13 .11.2025 |
VELİ AĞBABA (Malatya) - Sayın Bakan, tekrar bütçenizin hayırlı olmasını diliyorum.
Bugün, burada, gençlikle ilgili tabii çok güzel şeyler söylemek isterdik ama maalesef olumsuzlukları da sizlerle paylaşmak istiyorum. Bakın, ne eğitimde ne istihdamda olan 15-35 yaş arasında 36 milyon gencimiz var. Avrupa ülkelerinde 15-29 yaş arasında ne eğitimde ne evde kıyaslaması yapılmış, onlar tek haneli en düşük rakamlarda iken bizim 2024 sonu itibarıyla yüzde 25,9; Hollanda'da yüzde 4,9; İzlanda'da yüzde 5; İsveç'te yüzde 6; Almanya'da yüzde 8,7; Avrupa Birliği ortalaması yüzde 11,1; bizde ise maalesef 2,5 katı yüzde 25,9; bunu dikkatlere sunmak istiyorum. Türkiye'nin en büyük meselelerinden biri genç işsizliği.
Şimdi, öğrenci kredi ve burslarıyla ilgili de birkaç rakamı sizlerle paylaşmak istiyorum. Bu yıl öğrencilere verilen kredi ve burs miktarı aylık 3 bin TL yani günlük 100 TL. 100 liraya bir yerde kahve bile içilmez. Bir simit 20 lira, bir çay 30 lira, günde 2 öğün sadece simit ve çay yese anca yetişiyor. Her yerdeki kahve zincirlerindeki -ki son dönemde çok arttı- bir kahve en az 200 TL. Sosyalleşme ihtiyacı olan öğrenci bir kahve bile içemiyor maalesef. 100 liraya tavuk döner bile yiyemiyor. 100 liraya ne yiyor? İcadını sizin yaptığınız, daha doğrusu... Biliyorsunuz, çiğköfte eskiden keyifti, eve ağır misafir geldiğinde çiğköfte yapılırdı, şimdi her sokak başında etsiz çiğköfte var, çiğköftenin dürümü 110 lira. Kitap mı alsın, yol parasını mı versin, karnını mı doyursun; böyle bir gerçekle karşı karşıyayız. Sinema bileti 120 TL, sevdiği bir sanatçının konserine gitmesi mümkün değil, hele babası emekliyse 16.880 lira emekli maaşıyla çocuğunun okuması mümkün bile değil.
Yine, birkaç rakamı sizlerle paylaşmak istiyorum, bakın, bu tabloda var. 2013'te burs miktarı 157 dolara denk gelirken şu anda, 2025'te 78 dolara gerilemiş durumda burs miktarımız. Siz altın hesabını çok sevmiyorsunuz Yaşar Bey ancak altın hesabına baktığımız zaman, 2005'te 5,67 gram alabilirken şu anda 0,61 gram alabiliyor. 2025'te KYK bursları yüzde 84 değer kaybetmiş önceki yıllara göre. 2005 yılında... Altın hesabını sevmiyorsunuz, size bir çay ve simit hesabı yapalım, bunu seviyorsunuz; 2005 yılında KYK bursuyla 275 adet simit ve çay alınırken 2025'te 43 tane alınabiliyor. 2004 yılında -ilginç bir rakam- asgari ücretin yüzde 30'una denk gelen KYK bursu 2025 yılında asgari ücretin sadece yüzde 13'üne tekabül ediyor. Asgari ücrete göre yüzde 60 değer kaybetmiş durumda. 2021 yılında 650 TL olan KYK bursuyla 198 tabildot öğle yemeği alabiliyorken 2025 yılında 85'e düşmüş; sadece üç yılda öğrencinin 113 öğle yemeği gitmiş durumda. 2006 yılında bir öğrenci KYK bursunun tamamıyla 33 tiyatro bileti alabilirken 2025 yılında sadece 9 tiyatro bileti alabiliyor. Öğrencilerin maalesef hiçbirinin bu paralarla sosyal etkinliğe katılma imkânı yok.
Bir başka mesele, tüm toplumun, tüm Türkiye'mizin meselesi Sayın Bakan, uyuşturucu meselesi. Bu da en çok aslında sizin bakanlığınızı ilgilendiriyor. Maalesef, bağımlılıkla mücadele için ayırdığınız para 60 milyon bile değil, 59,4 milyon lira bütçe ayırmışsınız, 300 milyar bütçenin on binde 2'si. Milyonlarca genci ilgilendiren bağımlılıkla mücadele konusunda Bakanlığınız sadece 59 milyon lira ayırırken Sayın Bakan, bu amaçla Emniyet Genel Müdürlüğünün bütçesi 9,4 milyar, Sağlık Bakanlığının bütçesi 5,5 milyar. Emniyet ne yapıyor? Emniyet yakalıyor. Sağlık Bakanlığı ne yapıyor? Tedavi ediyor. Ama bunların başlamaması lazım. Burada aslında en büyük bütçenin size verilmesi lazım. Bu konuda, bakın, inanmayacaksınız ama sizi destekliyoruz.
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Ama bakın, bizim bütçemizin hepsi bağımlılıkla mücadele için var.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Az ama az yani çok az.
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Yok, bu 59 değil, hepsi içinde. Spor var, aktivite var, faaliyet var, her şey var.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Bağımlılıkla mücadeleyi söylüyorum.
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Hepsinde var.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Hepsinde var yani burada çocuklarımızın başlamaması lazım. Bu çocuklar hepimizin geleceği, memleketin geleceği; bu çok önemli.
Emniyet Genel Müdürlüğü NARKOLOG raporuna göre, Türkiye'de uyuşturucu madde kullanımına başlama yaşı bakımdan en riskli yaş 15-24 yaş olduğu söyleniyor. Basında görüyoruz, bazen 12 yaşında, 13 yaşında evlatlarımız uyuşturucuya başlıyor. 2024 yılında uyuşturucuyla bağlantılı olay sayısı bir önceki yıla göre yüzde 23 artmış, 309 bini geçmiş. Bu nedenle yakalanan şüpheli sayısı yüzde 20 artmış, 345 bin kişiye ulaşmış durumda. Onun da tabloları var burada. Yakalanan metamfetaminin miktarı yüzde 54, eroin miktarı yüzde 31, kokain miktarı yüzde 23, sentetik kannabinoid miktarı yüzde 25, sentetik ecza miktarı yüzde 227, captagon yüzde 16 artmış durumda. Bu maddelerin kaçakçılığı ile kullanımı yaygınlaştığı için yakalanan miktarlar da artıyor. Gençlik ve Spor Bakanlığımız bu gelişmeyi sadece izliyor. Bu konuda çok daha ciddi işlerin yapılması lazım. Hatta dün Aile Bakanına önerdim; bu konuda belki bizim ilgili milletvekillerimizle, ilgili genel başkan yardımcılarımızla beraber, DEM PARTİ, İYİ Parti, YENİ YOL Grubu, MHP'yle beraber bir komisyon bile konuşulabilir, belki farklı öneriler de olur bu konuyla ilgili çünkü bu konu millî bir mesele, ulusal bir mesele. Bu konuda sizin dikkatlerinizi çekmek istiyorum.
Bir başka mesele, "Recep Tayyip Erdoğan" derseniz... Siz çok kullanıyorsunuz, çok da seviyorsunuz. "Recep Tayyip Erdoğan" deyince akla ne gelir?
YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Hizmet ve eser.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Bir, Rabia gelir; bir de ne gelir? 3 çocuk meselesi. Rabia'ya rahmet okudunuz, biliyorsunuz. Rabia'nın ruhuna el Fatiha, artık onu kullanmıyoruz. Döneme göre... Bir de 3 çocuk gelir. Allah aşkına, bakın, bu da ulusal bir mesele, millî bir mesele. Çocuk doğum oranı 1,4'e kadar düşmüş durumda. Nüfusumuz hızla yaşlanıyor. Birazdan rakamları ortaya koyacağım. Gençlerimizin çocuk yapmasını bırakın, evlenmesi mümkün değil. Bir genç evlenirken yapacağı masraf 3 milyon civarında; düğün salonu, pastası, böreği, organizasyonu, fotoğrafı, beyaz eşyası 3 milyon civarında. Evlenmenin maliyeti de maalesef yüzde 90 artmış durumda. 2025 yılında bir düğün yapmanın maliyeti 3 milyon lira. Bu asgari ücretle evlenebilmesi için yüz otuz beş ay çalışması lazım. Bir gencin on bir yılı demek bu da. Bu konuda da gençlerimizin, biraz önce anlattığım ev gençlerinin durumunu anlattım. Maalesef, -biraz sonra geleceğiz- gençler evlenmek için ya da para kazanmak için başka işlere yönelmek durumunda kalıyor.
Yine, 5 Kasım 2024 tarihinde siz "KYK'ye bağlı 862 yurt ve 993 bin yatak kapasitesi var." diye açıklama yaptınız. Devlet yurt ihtiyacı olan 4 milyon 63 bin öğrencinin sadece yüzde 24,45'ine yurt sağlayabiliyor. Vakıf ve derneklerin yurt sayısı 2006 yılında 1.723 iken 2024 yılında 3.522'ye yükselmiş. Vergi muafiyeti tanınan vakıf ve derneklerin yurtlarına öğrenci başına destek de veriliyor. Özellikle maddi yoksulluk çeken çocuklarımız yine tarikat ve cemaatlerin yurtlarına mecbur bırakılıyor. Özel öğrenci yurtlarının fiyatları ise çok yüksek; aileler mecburen çocuklarını bu vakıflara, yurtlara yerleştiriyor. Devletin binaları kırk dokuz yıllığına bu vakıf ve derneklere tahsis ediliyor, hem de bedelsiz; karşılığında kira alınmadığına göre neden devlet yurdu olarak açılmıyor? Kamunun kaç taşınmazını, binasını vakıflara bedelsiz verdiniz? Bunların da sayılarını lütfen açıklayın, bilmek istiyoruz. Bir de üstüne, bu vakıflara ait yurtlarda kalan öğrencilere barınma ve beslenme yardımı yapılıyor. Bakın arkadaşlar, bu yurtlar, tarikat ve cemaat yurtları Türkiye için bir tehlike. Niye tehlike diyorum? Çünkü yaşanmış bir tecrübemiz var. Bakın, FETÖ yurtları vardı eskiden, biliyorsunuz, bu çocuklar, fakir fukara çocukları o yurtlarda kalıyordu; kimisi belki ona, FETÖ'ye sempati duymuyorsa bile mecburen kalıyordu; çoğunu ihraç ettiniz. Aynı şeyi tekrar yaşayacağız. Bakın, o yurtlarda yetişen insanlar ne yaptı Yaşar Bey? Meclisi bombaladı. Ne yaptı? Boğaz Köprüsü'nde masum insanları katletti. Ne yaptı? Burada, hemen karşımızdaki Genel Kurmayın önünde birçok insan katledildi. Dolayısıyla, devletin bu tarikatlardan uzak durması lazım. Biraz akıllandınız 15 Temmuz sonrasında binanıza ilk kez Atatürk resmini asarak ama şimdi tekrar geçmişe dönmüş durumdasınız; bunu büyük bir tehlike olduğunu da ifade etmek istiyorum.
Şimdi, yasa dışı bahis meselesi ülkede veba gibi yayılmış durumda. Yirmi üç senedir, maalesef, kumar âdeta ülkeye yataklık yaptı. Maalesef, eskiden yılbaşı gecelerinde tombala çekmek günah sayılırken şimdi ortalık, her taraf kumarhaneye dönmüş durumda. Açıklanan rakamlara baktığımız zaman rakamlar korkunç. Bu kabine döneminde 62.749 yasa dışı bahis sitesine erişim engeli getirilmiş, 1.164 operasyon yapılmış. 2.400 şahsın tutuklandığı, 1.911 şahsın adli kontrolle serbest bırakıldığı söyleniyor. Ali Babacan'ın dediği gibi, cep telefonlarımız âdeta kumarhaneye dönüşmüş durumda. Cebinde 100 lirası olan da oynuyor, olmayan da oynuyor; gençlerin hayatı kararıyor.
Bir gerçek daha var; belki biliniyor, belki bilinmiyor: Gençler kendi hesaplarını, bu yasa dışı bahislerini kiraya vererek gelir elde etmeye çalışıyor ve başları çok büyük belalara giriyor.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
VELİ AĞBABA (Malatya) - Başkanım...
OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - İki dakika süre veriyorum.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Şimdi, burada, bakın, bir de Papara gerçeği var. Papara Türkiye'nin en büyük para gönderme aracı, ondan daha büyük olan yok, bir bankadan daha büyük. Fiilî bankacılık yapmaya karar vermişti ki operasyon yapıldı. Papara, sağdan soldan, yukarıdan aşağıdan, oynanan tüm bahislerin yüzde 96'sının aktarıldığı bir platform. Beşiktaş-Fenerbahçe maçından 3. Lig'teki maça, UEFA'da ne olduğu, bahislerin para trafiği Papara'dan geçiyor. 36 yaşında bir genç avukat tarafından kurulmuş. İddianamede bir tanık var, diyor ki: "İstanbul'da Baraka Cafe'ye gider, bahis oynardık. Her hafta oynadığım bahsin, kasaya gelen paranın yüzde 45'i bahis oynanan şirkete, yüzde 45'i yasa dışı bahis oynatanlara gidiyor." Yasa dışı bahisten Türkiye'de sıkıntı yaşayınca yurt dışına açılıyor; Arnavutluk, Sırp mafyasının koruması altına giriyor. Türkiye'de büyüdükten sonra yurt dışında şirket kuruyorlar; devlet tespit ederse Kuzey Kıbrıs'a gidiyorlar. Biliyorsunuz, Halil Falyalı diye birisi vardı; o öldükten sonra onun paralarının da İstanbul'a kaçırıldığı söyleniyor. Yıllık 50 milyar dolar cirosu olan büyük bir para aklama sistemi Papara, bunu da dikkatlerinize sunmak istiyorum. Yine bir örnek vereyim ciddiyetini anlamanız için: Uber'in 280 bin taksisi var, şoförü var. Uber'in ödeme sistemleri de Papara üzerinden yapılıyordu; Papara'ya operasyon yapılınca Uber tüm araçlarını başka bir şirkete aktarmış durumda. Yine, MASAK raporunda da yazıyor; Çiftlik Bankın da buradan palazlandığı söyleniyor, 2015'ten günümüze sahibinin mal varlığı artışının Papara üzerinden olduğu söyleniyor.
Devletin gözetimi altında lisans olarak faaliyete başlayan bu kurumların şimdilik yüzde 20'si hakkında kapatma kararı var, kapatma kararı alınmış; bunun da sorumlusu, Sayın Bakan, sizsiniz, Hükûmetiniz çünkü bu kadar elini kolunu sallaya sallaya dolandırıcılık yapılamaz.
Bakın, bu yasa dışı bahis, sanal bahis dediğimiz şey Türkiye'nin çok güzide kulüplerine bile reklam verebiliyor; yasa dışı bahis, bir bakıyoruz, forma reklamı olarak verebiliyor, çok büyük takımlara verebiliyor. Buna da dikkatlerinizi çekmek istiyorum.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Dava açın, dava açın.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Bakanım, bir şeyle bitirmek istiyorum.
Şimdi, tabii, bir de teşekkür etmek istiyorum Sayın Bakanınıza. Yirmi üç yılda Avrupa'da hiç kupa alamadınız, futbolda en son Galatasaray almıştı ama bir teşekkür etmek istiyorum. Biz hem basketbolda hem voleybolda çok önemli tarihî başarılara imza atıyoruz. Övünerek söylemek isterim ki kadın voleybol takımımızın bir oyuncusu, 44 numaralı formalı Vargas Malatyalı, biliyorsunuz Malatyalı hemşehrimiz. Yine sevgili Başkanımız Akif Üstündağ da Malatyalı, onun da başarılarıyla gurur duyuyoruz, önemli bir başarı gerçekleştiriyor. Umarım siyaset hem Akif Üstündağ hem voleybol, basketbol takımlarımıza çelme takmaz. Hepimizin göğsünü kabartıyor, o ay yıldızlı bayrak göklere çekildiğinde hepimizin gözleri doluyor, gözleri yaşarıyor. Bunu yaşatanlara da teşekkür ediyoruz, sizin de katkınız var tabii ki size de teşekkür ediyoruz ama bu başarısızlıkları da söyleyelim.
Sayın Bakan, üflediğiniz ocak su istemiyor, "Maşallah!" dediğiniz çocuk kırk gün yaşıyor...
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
VELİ AĞBABA (Malatya) - ...1 tane kupa alamadınız .
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Aldım...
VELİ AĞBABA (Malatya) - Fakat tekrar bütçenizin hayırlı olmasını diliyorum.
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Bir sürü madalya alıyorum.
OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Teşekkür ediyorum.
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Kendim Güreş Federasyonu Başkanıyken dünya şampiyonu takımın Başkanıydım.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Ha, onu unuttuk ama siz Bakan olunca bir...
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Lütfen yani Federasyon Başkanıyken 2009 Dünya Şampiyonu grekoromen takımın Başkanı benim.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Tebrik ederiz. Bakan olunca değişti.
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Dünya şampiyonu olan tekvandocularımız var, karatecilerimiz var, bunları unutmayalım, lütfen.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Olimpiyatta da biraz madalya alırsak iyi olur.
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - 2023 Avrupa Şampiyonu olan voleybol takımımız var.
VELİ AĞBABA (Malatya) - Bu altyapıya da hakikaten çok destek vermek lazım, Malatyaspora da destek vermiyorsunuz...
GENÇLİK VE SPOR BAKANI OSMAN AŞKIN BAK - Malatya'da salon açtık, salon da 5 bin kişilik oldu, voleybol maçı vardı...
VELİ AĞBABA (Malatya) - Ne yapalım? Biraz destek olun, takım gidiyor, deprem bölgesinin takımı gidiyor.