AŞKIN GENÇ (Kayseri) - Sayın Başkan, Sayın Bakan, Değerli Komisyon üyeleri, kıymetli bürokratlar; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bugün görüşmekte olduğumuz Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesi Türkiye'nin üretim yapısının geleceğini şekillendirecek en kritik başlıklardan biridir ancak elimizdeki rakamlar, Bakanlığın 2026 hedefleri ile uygulama sonuçları arasında ciddi bir tutarsızlık olduğunu bizlere gösteriyor. Bakanlığın 2024 kesin hesabına göre toplam harcaması 89 milyar TL, ödenek üstü harcama olmamasına rağmen yaklaşık 3 milyar TL kullanılmamış kaynak bulunmaktadır ancak bu kaynağın reel ekonomiye dönüşüm oranı yani her bir harcanan liranın üretime ve istihdama etkisi açıklanmamıştır. 2024 Faaliyet Raporu'na göre Bakanlık 310 milyar TL'nin üzerinde yatırım teşvik belgesi düzenlemiştir fakat bu belgelerin ne kadarının yatırıma dönüştüğü ne yazık ki bilinmemektedir yani sorun sadece bütçenin büyüklüğü değil harcamanın da etkinliğidir. Bu bütçe üretime mi gidiyor, yoksa kâğıt üzerinde teşvik edilmiş ama başlamamış projelere mi, bunu bilmiyoruz.

Sayın Bakan, bütçe teklifine dair bir diğer dikkat çekici konu da kurumlar arası dengelerdeki değişimdir. 2025 yılında Diyanet İşleri Başkanlığının bütçesi 130 milyar 119 milyon TL, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesi ise 124 milyar 498 milyon TL'ydi yani üretimi, yatırımı, sanayiciyi ilgilendiren bir Bakanlığın bütçesi Diyanetin gerisindeydi ancak bu yıl tablo değişmiş, çok şükür, Sanayi Bakanlığının bütçesi az da olsa geçmiş Diyaneti.

Bakanlığın 2026 bütçesinde, yatırım teşvik sistemi için ayrılan kaynaklar ciddi oranda artırılıyor fakat 2026 performans göstergeleri, düzenlenen teşvik belgesi sayısının azalacağını öngörüyor. 2025'te 7.300 olan sayı, 2026'da 5.900'e düşüyor yani daha az belgeyle daha çok yatırım hedefi ortaya konuyor ama bunun gerekçesi açıklanmıyor. Bu çelişki teşvik sisteminin sürdürülebilirliğini sorgulatıyor. Üstelik, 2026 hedeflerinde yüksek teknoloji yatırımlarının imalat sektörü içindeki payı yüzde 44'te sabitlenmiş durumda, yeni bir sıçrama hedefi de yok.

Bakanlık, 2024 Faaliyet Raporu'nda yeşil dönüşüm ve dijitalleşmeyi temel öncelik ilan etmiş ancak 2026 bütçesinde bu alanlara yönelik özel bir mali program bulunmuyor. Avrupa Yeşil Mutabakatı'na uyum için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde kurulan Yeşil Sanayi Programı'nın bütçesi sınırlı, performans göstergelerinde karbon azaltımı veya enerji verimi hedefi yer almıyor. Küresel rekabetin karbon nötr üretim ekseninde döndüğü bir çağda Türkiye hâlâ verimlilik yerine teşvik belgesi sayısıyla başarıyı ölçüyor.

2024 kesin hesabına göre cari transferlerin yüzde 97'si hazine yardımı ve büyük sermaye transferlerinden oluşuyor; KOBİ'lere, kooperatiflere ve OSB'lere ayrılan pay ise ne yazık ki yüzde 3'ün altında yani Bakanlık, sanayinin omurgası olan küçük işletmeleri değil zaten güçlü olan kesimleri destekliyor. Oysa ülkemizin ihtiyacı, ihracatçı ve üretici KOBİ'lerin AR-GE'ye erişimini kolaylaştırmak, OSB'lerde enerji maliyetlerini düşürmek ve yerli üretimi teknolojiye dönüştürmektir.

2026 Performans Programı'na göre, proje bazlı teşvik kapsamındaki desteklerin toplam yatırım teşvikleri içindeki payı yüzde 80'den yüzde 82'ye çıkacak ama desteklenen proje sayısı 15 civarında kalacak yani daha az proje, daha fazla kaynak. Bu tablo, verimlilik değil kaynak yoğunluğu demektir. Bu nedenle, Plan ve Bütçe Komisyonu olarak, bu programların bağımsız etki analizleri yapılmadan yeni kaynak aktarılmasına karşı çıkmamız gerekiyor. İmalat sanayisinde kapasite kullanım oranı yüzde 74,2'ye kadar düşmüş, 100 tezgâhtan 26'sı atıl durumdadır yani sanayici üretim yapamıyor çünkü finansmana erişemiyor çünkü Bakanlık bütçesinden reel sektöre akan kaynak yetersiz. 2026 bütçesinde faiz giderleri yine büyüyor ama üretim teşvikleri artmıyor.

Sayın Başkan, Değerli Komisyon üyeleri; bu tablo bize gösteriyor ki Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2026 bütçesi "yüksek teknoloji" "yeşil dönüşüm" ve "bölgesel kalkınma" gibi süslü başlıklar taşımakla birlikte, gerçekte üretim ve istihdamı güçlendirmekten uzak bir bütçedir.

Teşekkür ediyorum.