İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkan, Sayın Bakan, sayın milletvekilleri, değerli bürokratlar, basın mensupları; sizleri saygıyla selamlıyorum.

Sayın Bakanım, sunumunuz için teşekkür ediyor, çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

Sürdürülebilir ihracatı arttırmak, ithalat baskısına karşı üreticimizi korumak, gümrüklerimizin etkinliğini, iç ticarette istikrar ve rekabeti sağlamak, ürün güvenliğiyle tüketiciyi korumak, esnaf ve KOBİ'lerimizi güçlendirmek gibi görevleriyle hem hitap ettiği kitle hem de görev ve sorumlulukların ehemmiyeti itibarıyla Bakanlığınız oldukça kapsamlı bir role sahiptir. Katma değeri yüksek, bilgi ve teknoloji yoğun ürünlerin ihracını artırmayı; dünya ticaretinde önemi artan, alım gücü yüksek, genç nüfuslu ve dinamik pazarlara yönelmeyi; ulaşılmamış pazarlarla ticareti geliştirmeyi ve nihai tüketiciye ulaşmayı ihracatın sürdürülebilirliği bakımından gerekli görüyoruz. Ekonomik bağımsızlığın, yerli ve millî üretim kapasitesini yükseltirken dış bağımlılığı azaltarak güçleneceğine inanıyoruz. Bu doğrultuda, Türkiye, küresel ekonomideki yaşanan belirsizlik ve risklere rağmen üreten, istihdam yaratan, ihracatını arttıran, yerli ve millî sermayeye dayalı kalkınma anlayışıyla dünya ticaretindeki etkinliğini her geçen gün arttırmakta olan bir ülkedir.

Avrupa ekonomilerindeki zayıf talep görünümüne rağmen, ihracatımız, 2024 yılında yüzde 2,4 oranında artarak orta vadeli program hedeflerimize yakın seviyede 261,8 milyar dolara ulaşmıştır. Böylece ülkemizin küresel mal ihracatındaki payı yüzde 1,07 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2025 yılında küresel ticarette artan korumacılık eğilimlerine ve zayıf dış talep koşullarına rağmen ihracatımızda yükseliş eğilimi sürmektedir. Ekim ayı itibarıyla yıllıklandırılmış ihracatımız 270,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. 2025 yılı Ocak-Eylül döneminde imalat sanayi ihracatımız yüzde 4,3 oranında artarken orta ve yüksek teknolojili ürünlerin ihracatı yüzde 9,9 oranında artmıştır. İhracata dayalı büyüme şüphesiz uzun vadeli kalkınma vizyonunun vazgeçilmez bir unsurdur. Umuyoruz ki, önümüzdeki dönemde küresel tedarik zincirlerindeki çeşitlenme eğilimi, enerji ve emtia fiyatlarındaki istikrarlı seyir, terörsüz Türkiye girişimiyle sağlanan huzur ve bölgesel istikrar ticaretimize önemli katkılar sunacak, ihracat artışımız desteklenecektir.

2024 yılında 344 milyar dolar olarak gerçekleşen ithalat, ekimde yıllıklandırılmış olarak 361 milyar dolar olmuştur. Orta vadeli program tahminlerine göre 2025 yılı ithalatının 367 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. Geleneksel olarak büyümeyi destekleyen ham madde ve ara malı ithalatı toplam ithalat içinde önemli bir paya sahip olsa da otomotiv ve beyaz eşya gibi tüketime dayalı ithalatın artması karşısında önümüzdeki dönemde dışa bağımlılığı azaltacak tedbirlerle dış ticaret dengesinin daha da iyileşmesi sağlanmalıdır. Zira, ihracattaki artışa rağmen ithalattaki artışla birlikte ekim ayı itibarıyla yıllıklandırılmış dış ticaret açığı önceki yıla göre yüzde 16,4 oranında artarak 90,7 milyar dolara yükselmiştir.

Cari işlemler dengesindeki iyileşmeyi kalıcı hâle getirmek için yalnızca dış ticaret dengesindeki gelişmelerin değil, aynı zamanda hizmet ticaretinden elde edilecek gelirlerin artırılmasına yönelik politikaların da sürdürülmesi gerekmektedir. Dünyada hizmet ticaretinin ağırlığının arttığı bu dönemde hizmet ihracatı Türkiye ekonomisinin küresel rekabet gücünü şekillendiren temel unsurlardan biri hâline gelmiştir. Ekim ayında yıllıklandırılmış hizmet ihracatımız 6,3 milyar dolar artışla 121,2 milyar dolara ulaşmıştır. Bu sonuçlar, küresel ekonomideki zorluklara rağmen Türkiye'nin hizmet ihracatında sergilediği dayanıklılığı ve potansiyeli göstermektedir. Bu kapsamda On İkinci Kalkınma Planı'nda da belirtildiği gibi verimlilik ve rekabet gücünü esas alan döviz kazandırıcı hizmet ticaretine yönelik çalışmaların etkinleştirilmesi önem arz etmektedir. Böylece Türkiye, önümüzdeki dönemde sadece mal değil bilgi, teknoloji ve hizmet ihraç eden bir ülke olarak dünya hizmet ticaretinde de hak ettiği yeri alacaktır.

Yurt dışı müteahhitlik sektörümüz 2024 yılını 28,6 milyar dolar proje büyüklüğüyle kapatmıştır. Dünyadaki, özellikle Batılı pazarlardaki ekonomik durgunluğa, ticaretteki korumacılık eğilimlerine rağmen bu proje büyüklüğünün yakalanmasını önemli görüyoruz. Ekonomideki iyileşme eğiliminin sürdürülebilir kılınması yerli üreticiyi koruyacak ve destekleyecek etkin politikaların uygulanmaya devam edilmesiyle mümkün olabilecektir. Kuşkusuz, Türkiye, çok daha yüksek ihracat yapabilme potansiyeline, bunu harekete geçirebilecek kapasite ve yetkinliğe de sahiptir diye değerlendiriyoruz.

Bakanlığınızın görev alanlarından biri de perakende sektörüdür. Güvenli, aynı zamanda maliyet açısından istikrarlı, erişilebilir gıda temininde perakende sektörünün rolü büyüktür. Özellikle gıda enflasyonunun tüketici enflasyonunun içindeki payı dikkate alındığında perakende sektöründeki aksaklıkların ve yapısal sorunların giderilmesini kaçınılmaz öncelik olarak görüyoruz. Perakende sektörü ekonomimizin temel taşlarından biri olup milyonlarca vatandaşımıza istihdam sağlamakta, tüketici ihtiyaçlarını karşılamakta ve yerel ekonomiye canlılık katmaktadır. Bu büyüklükteki bir sektörün sağlıklı bir yapıda sürdürülebilmesi ve tüketicilerin korunması için etkin bir denetim mekanizması kilit role sahiptir. Özellikle temel tüketim ürünlerinde fiyat istikrarının sağlanması, yanıltıcı fiyat uygulamalarının önüne geçilmesi, gıda ve ürün güvenliği denetimlerinin artırılması, toplum sağlığı, fırsat eşitliği ve adil rekabetin korunması açısından da büyük önem taşımaktadır. Hatırlanacağı gibi geçen dönemde Perakende Ticaret Kanunu'nda yapılan düzenlemelerle müeyyideler daha caydırıcı hâle getirilmiş, ayrıca fahiş fiyat ve perakende ticaretine yönelik gözetim ve denetim faaliyetleri artırılmıştır. Bu, memnuniyet vericidir. Bununla birlikte sürdürülebilir olmasını sağlamak için yapısal bazı tedbirlerin de devreye sokulması zorunludur. Zira, para cezasının caydırıcılığı zaman içinde kaybolmaktadır.

Bununla birlikte, esnaf ve sanayicimiz rekabet gücünü koruyacak şekilde desteklenmelidir; krediye erişimleri artırılmalıdır. Ticareti kural bazlı düzenlemek ve denetlemek, bu şekilde namuslu esnafı yeterince koruyabilmek şarttır. Bu doğrultuda, zincir market ve AVM'lerin esnafımızın ticaretini, geçimini olumsuz etkilemeyecek bir yapıda tanzim edilmesini gerekli görüyoruz.

Ayrıca, tekstil gibi geleneksel olarak rekabet üstünlüğümüzün bulunduğu sektörlerdeki birikimin marka oluşturmaya yöneltilmesini, sektörde olası istihdam kaybının önlenmesini de gerekli görüyoruz. Müteşebbisimiz ve esnafımıza yönelik etkin bir rehberlik ve yönlendirme hizmeti verilmesi hedef sektörleri de güçlendirecektir diye düşünüyoruz.

Sayın Bakan, sayın milletvekilleri; gümrük işlemleri Bakanlığın en başta gelen fonksiyonlarından birini oluşturmaktadır. Ülke güvenliği gümrük kapılarından başlamaktadır. Egemenlik haklarının tescil edildiği en önemli noktalar olan ve bu nedenle de devletlerin olmazsa olmaz kurumlarının başında gelen gümrük idarelerinde uluslararası standartlar ve yükümlülüklerimiz doğrultusunda bürokrasinin ve maliyetlerin azaltılması, ticaretin ve seyahatin kolaylaştırılması, etkin kontrol yöntemlerinin uygulanarak kaçakçılığın önlenmesi ve işlemlerde şeffaflık ve öngörülebilirliğin tesis edilmesi esastır. Türkiye, gümrük idarelerimizi güçlendirmek, gümrük hizmetlerinin daha etkili bir şekilde sunulabilmesini temin etmek, suistimallerin önüne geçmek amacıyla önemli mesafeler katetmiştir. Bu gayretli çalışmalar için teşekkür ediyoruz.

Bu vesileyle, gümrük teşkilatı çalışanlarının bizlere ilettiği iki sorunu da sizle paylaşmak isterim: Biri, gümrük muayene memurlarının staj veya bekleme süresi aranmaksızın gümrük müşavirliği sınavına doğrudan katılım hakkı tanınması talebidir. Bu memurlar fiilen müşavirlik sınavında ölçülen tüm konularda görev yaptığından, fiilen yürüttükleri bu işlemler için ayrıca staj veya bekleme süresine tabi olmalarının hakkaniyete uygun olmadığını değerlendiriyoruz. Diğeri ise gümrük muayene memurlarının gümrük denetmeni ünvanıyla A grubu kariyer meslek statüsüne geçiş talepleridir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Buyurun.

İSMAİL FARUK AKSU (İstanbul) - Kuşkusuz, Bakanlık olarak bunları zaten değerlendirdiğinizi düşünüyoruz.

Bir başka mesele de Sayın Bakanım, lisanslı depolarla ilgili... Vaktim kalmadı ama lisanslı depolara izin verilmesiyle ilgili bazı sorunların olduğu söyleniyor; bazı yerlerde ihtiyacın olmadığı, bazı yerlerde ise ihtiyaç olduğu hâlde talebin olmadığı şeklinde bize şikâyetler iletildi. Ayrıca, lisanslı depoculuğa ilişkin Ziraat Bankasının kullandıracağını ilan ettiği bir finansmandan bahsedildi ama bu hiç -evet- kullandırılmamış bugüne kadar. Bu yöndeki desteklerin verilmesinin, ayrıca buradaki işlere ilişkin bir etkin denetim ve düzenlemenin yapılmasının gerekli olduğu anlaşılıyor.

Ben bu düşüncelerle bütçenizin hayırlı olmasını diliyorum, sizleri saygıyla selamlıyorum.