GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Sayın Bakan, değerli arkadaşlar; 2026 bütçesine genel olarak baktığımızda şöyle bir başlangıç yapmak uygun olacaktır: Sayın Bakan, 2002 yılı ile 2017 yılı arasında geçen on beş yıl içinde faiz toplam yüzde 10 artmış. On beş yılda yüzde 10, 2017 yılı ile 2026 yılına geldiğimizde -oran veremiyoruz- 50 kat artmış. Yani on beş yılda yüzde 10'luk bir artış, sonraki dokuz yılda tam 50 kat bir artış meydana gelmiş. O nedenle de bütçenin içindeki faiz giderinin büyüklüğü aslında pek çok konu başlığının geriye bırakılmasına yol açıyor. Özellikle de 2022-2025 döneminde yeni ekonomik model sonrası Türk lirasındaki değer kaybıyla, borçlanma faizlerinin artışıyla ve iç borç stokunun büyümesiyle ağırlıklı olarak faizleri hem bütçe giderleri içinde artırmış hem de Türkiye'de 2002'den -bütün kriterlerinizi ona göre oluşturuyorsunuz- 2011, 2012, 2013, 2014 yıllarına kadar gayrisafi millî gelirin içindeki faizin oranını şimdi yeniden, son altı yıl içinde yüzde 60'tan fazla artırmış oldunuz; yüzde 16,5-17'ler seviyesine geldi. Bu, tehlikeli bir gidiştir. Bu, 1980 öncesinde yaşadığımız mali krizlere, 2000 öncesinde yaşadığımız ekonomik krizlere benziyor.

Peki, bununla birlikte, ağırlıklı olarak depremi ve afeti maliyetin bir nedeni olarak ortaya koydu arkadaşlarımız. Şimdi, 2023 yılındaki afetten kaynaklanan giderlerle ilgili, burada 2023 ve 2024'te yapılan giderlerin önemli bir kısmının 2025 ve 2026 yılında konmuş olan vergiler dolayısıyla geri alınacağını görüyoruz. Peki, şimdi, siz yoksullukla mücadele programına 2026 yılı için 100 milyarlık bir sermaye giderini koydunuz; herhâlde 30 bin konut demektir. Peki, 500 bin konut kampanyası başlattınız, 500 bin konutta 1 konut için 2026 yılında ortalama 4 milyon lira bir gider bedeli olsa 2 trilyon liranın üzerinde bir bütçeye ihtiyaç var. İki yılda bunu yapacak olsanız yıllık 1 trilyon liralık bir gidere ihtiyaç var. 16 trilyonluk bütçe içinde 1 trilyon ya da 2 trilyonluk önemli bir gideri bütçeye koymadan bu kampanyayı nasıl yapıyorsunuz? Bu kampanyanın karşılığını nereden bulacaksınız?

Kuraklık Türkiye'nin en önemli sorunlarından bir tanesi. İç Ege, Ege, Marmara ve Trakya artık bir kuraklık tehlikesiyle karşı karşıya. Tarımsal ya da sanayinin ihtiyacı olan sudan bahsetmiyoruz, şehirlerimizin ihtiyacı olan suya ulaşmakta zorluk çekiyoruz. Bütçenizde SUKAP için ayırdığınız para 6 milyar; bin tane belediyeye para verseniz 6 milyon lira düşer, 500 belediyeye altyapının yenilenmesi için para ayırsanız 10 milyon lira eder. Yani, bu bütçeleri gerçekten bir bilgiyle mi koyuyorsunuz yoksa formalite olarak orada bulunsun diye mi? Şehirlerimizin en temel su kayıplarının başında içme suyu şebekesinde ve kanalizasyon şebekelerindeki geçmiş dönemde yapılmış olan uygulamalardan kaynaklanan kayıp kaçak oranları var. Yani artık biz yağmur ve diğer doğal nedenlerle ulaşamadığımız suyu tüketimde kayıp kaçak oranlarını azaltmaktan... Bu da altyapı yatırımları için çok ciddi bir kaynak ayrılmasına ihtiyaç olduğunu ortaya koyuyor ama gördüğümüzde burası için bir harcama kalemi bulunmuyor.

Şimdi, bütçede en önemli daralma kalemlerinden bir tanesi Sosyal Güvenlik Kurumu harcamalarının payı 12,4'ten 9,9'a çekildi. Şimdi, bunun anlamı şu: Sizin 2026 yıl için emeklilerin sosyal güvenlikten yararlanmasıyla ilgili gider kalemlerinde ciddi bir azaltmaya gideceksiniz. Yani enflasyonun daha altında bir maaş vereceksiniz, zam vereceksiniz; enflasyonun, yüksek enflasyonun, TÜİK rakamlarıyla da gizlenmiş olan enflasyonun da altında bir bedel. Ne demek yüzde 2,5'luk bir daralma yani pek çok kalemde daralma anlıyoruz ama Sosyal Güvenlik Kurumunda yüzde 2,5'luk daralma başlı başına...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Zeybek, süreniz doldu.

Teşekkür ediyorum.

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Bir dakika, bitiriyorum.

Bir de şehircilik ve risk odaklı bütünleşik afet yönetiminde daralmaya gidiyorsunuz. Ya, Gebze'de bina durduk yerde çöktü, Darıca'da binalar boşaltılıyor, mahalleler boşaltılıyor. 80 öncesinde, 90 öncesinde yapılmış binalarımız, 30 yaşına, 40 yaşına, 50 yaşına geldi ama şimdi bakıyoruz yerel yönetimlerin güçlendirilmesinde 2026 yılı için belediyeleri gene cezalandırma var, yerel yönetimlere ayrılan pay yine 9,2'den 8,8'e düşürülüyor.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Teşekkür ediyorum.

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Enerji güvenliği...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Zeybek...

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Enerji güvenliği ve verimliliğinde de 1,2'lik bir daralmaya gidiyorsunuz.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Beş dakikaydı bu.

Sayın Zeybek...

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan nezaketiniz için.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Estağfurullah.

GÖKAN ZEYBEK (İstanbul) - Ama yanlış yerlerden tasarrufa gidiyorsunuz. Bunlar sizin karşınıza seçimlerde milletimiz tarafından mutlaka hatırlatılacaktır.

Teşekkür ediyorum.