DİRAYET DİLAN TAŞDEMİR (Ağrı) - Genel Kurulu selamlıyorum.

Değerli arkadaşlar, insanların birbiriyle rekabet ederek değil, emeklerini ortaya koyarak geliştirdikleri üretim tarzı olan kooperatifçilik hareketinin tarihi biraz önce arkadaşlarımızın da çokça değindiği gibi ta 1900'lere kadar uzanıyor ama maalesef hem demokrasi alanındaki sorunlar hem de mevcut kooperatifçilik anlayışından kaynaklı, ülkemizde, kendi mecrasında devinen, bağımsız, sosyal bir kooperatifçilik anlayışı gelişmedi, hâlâ daha gelişmemesi için mevcut iktidar elinden geleni yapıyor. Bu düzenlemede de biz onları görüyoruz.

Özellikle 12 Eylül darbesinden sonra kooperatifçilik adım adım tasfiye edildi yani aslında dayanışmacı toplumsal ilişkiler yok edildi, kalanlar da toplumsal dayanışma ve yardımlaşma yerine kâr odaklı kurumlara dönüştürüldü. Tüm bu olumsuzluklara rağmen hem dünyada hem de ülkemizde aslında kooperatiflere ilgi de gün geçtikçe artıyor. Hem kapitalizme hem merkeziyetçiliğe hem bireyselciliğe karşı toplumsal dayanışma ihtiyacı gittikçe yakıcı bir şekilde kendini hissettiriyor. Kooperatifçilik, bir kez daha, güçlü bir alternatif olarak aslında açığa çıkıyor.

BM'nin verilerine göre dünya genelinde neredeyse 1 milyar insanın ortak olduğu 750 binden fazla kooperatif bulunuyor ve çok uluslu şirketlere göre yüzde 20 daha fazla insana iş yaratıyor. Özellikle sosyal kooperatifler yoksulların, kadınların ve engellilerin istihdama katılımı için önemli bir potansiyel taşıyor. Ülkemizde kadın kooperatif sayısı 200'ü aşkındır, bu kooperatifler 61 ilde yılda ortalama 20 binin üzerinde kadına ulaşmaya çalışıyor. Kadın kooperatifleri kadınların istihdamı ve sosyal hayata katılımı için elbette önemli. En derin yoksulluk ülkemizde kadın yoksulluğudur, maalesef kadın yoksulluğu genel anlamda reddediliyor, inkâr ediliyor; buna yönelik güçlü politikalar oluşturulmuyor, yokmuş gibi davranılıyor. Dolayısıyla, kadınlar da bu yoksullukla mücadele etmek için bir şekilde yan yana gelerek, kadın kooperatifleri kurarak bu yoksullukla mücadele etme girişiminde bulunuyorlar ama bunu yaparken de tabii ki kadınlar çok ciddi engellerle karşılaşıyor, ciddi sorunlar yaşıyor. Son dönemde özellikle KHK'yle birlikte, kadınların yoğun emek vererek kurdukları bu kooperatifler bu sudan gerekçelerle kapatıldı. Mevcut kooperatif mevzuatı kooperatifin sosyal yönünü kapsamıyor, herhangi bir kâr amaçlı şirketle aynı statüde tarif ediliyor. Tabii ki bu anlayışın değişmesi gerekiyor. Kadın kooperatifleri "sosyal kooperatif" tanımı altında olmalıdır. Toplumsal cinsiyet eşitliğini kapsayan eğitimler kamu hizmeti olarak bu kurulan kooperatiflerde verilmelidir.

Yine, kooperatiflerin vergi yükü azaltılmalıdır. Küçük ölçekli kırsal kalkınma kooperatifleri, tarım satış kooperatifleri ile kadınlar, 30 yaş altı vatandaşlar ve engelli vatandaşların kurdukları bu kesimlere hitap eden kooperatifler vergiden muaf tutularak toplumsal üretim için gerekli giderlerin kooperatifler bakanlığınca bedelsiz karşılanması planlanmalıdır.

Bunlara ek olarak, kooperatifler konusunda yetişkinlerin, nitelikli gençlerin yetiştirilmesi zorunludur. İlköğretimde okutulması gereken kooperatif derslerinden başlanarak yükseköğretimde kooperatif üniversitelerinin açılmasıyla bu hedefe ulaşılmalıdır. Buna yönelik, arkadaşlarımız hem tümü üzerinde hem de geneli üzerinde konuşurken önerilerimizi sıraladılar, bir kez daha ben de bu önerilere kadınlardan yana birkaç öneri getirmek istedim. Dolayısıyla, gerçekten bir kooperatifçilik anlayışı, felsefesi geliştirilmek istenirse bu önerilerin dikkate alınarak bir düzenleme yapılması gerekiyor ama maalesef biz biliyoruz yine AKP istediğini dayatıyor ve bunu yapmak istiyor. Dolayısıyla, adil, demokratik, şeffaf bir yönetim anlayışından giderek uzaklaşan, merkezîleşen, denetim altına alınmaya çalışılan bir kooperatifçilik anlayışıyla bu düzenleme geçirilmek isteniyor.

Teşekkür ederim. (HDP ve CHP sıralarından alkışlar)