İYİ PARTİ GRUBU ADINA ÜMİT DİKBAYIR (Sakarya) - Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri; bugün, vekili olmaktan gurur duyduğum Sakarya'mızın kanayan bir yarasına işaret etmek için huzurunuzdayım. İstiyorum ki Sakarya Büyükşehir Belediyesi ve 16 ilçe belediyemizin imkânları üzerinden, daha doğrusu imkânsızlıkları üzerinden Sakaryalıların uğradığı bir haksızlığı bu komisyonda konuşalım.

Yıllardır yaşanan bu sorunu istişare etmek üzere hazırladığım araştırma önergesi için de siz değerli milletvekillerinin desteğini talep edeceğim. Hepinizin bildiği kanun maddeleri ve rakamlarla vakit kaybetmek istemiyorum. Biliyorsunuz, zaten burada ne kadar önemli bir konu olursa olsun konuşma süremiz beş dakika.

Değerli milletvekilleri; belediyeler, vatandaşımızın doğrudan hizmet aldığı en önemli kurumlardandır. Bu hizmetlerin gerçekleşebilmesi için belediyelerimizin kendi gelirleri dışında asıl ve önemli kalem bütçeden aldıkları, alacakları paydır. Peki, bu pay nasıl belirleniyor? İl ve ilçe belediyeleri merkezî bütçeden nüfuslarına, yüz ölçümlerine ve en önemlisi de ürettikleri vergi üzerinden pay almaktadırlar. Yani deniyor ki: "Bu il şu kadar vergi üretmiş, bu verginin yüzde 6'sının -alacağı payın- yüzde 60'ına denk gelen rakamı da merkezî bütçeden pay olarak alır." İşte Sakarya'nın ve Sakaryalı hemşehrilerimin sorunu da burada başlıyor.

Bakın, Sakarya Türkiye'nin en çok ihracat yapan 7'nci, bazen de 8'inci ilidir. Mevcut formülasyona göre Sakarya'nın bütçeden alacağı pay bu sıraya uygun olmalıdır yani ihracatta 7'nci sırada olan bir il 30'uncu sırada genel bütçeden pay almamalıdır.

Türkiye'mize en çok döviz kazandıran illerden biri olan Sakarya bu başarısından dolayı tam anlamıyla cezalandırılmaktadır çünkü Sakarya'daki firmaların yaptıkları ihracattan doğan katma değer vergisinin iadesi belediyelerimizin bütçesinden kesiliyor. Oysa zor değil, ilgili kanun maddesine konulacak bir cümleyle bu sorunu aşabiliriz. Bakın, 30 büyükşehir belediyesi arasında bütçeden aldığı payla ancak 27'nci, 28'inci, hatta 30'uncu sırada yer almaktadır Sakarya. Şimdi sizlere soruyorum: Bu, Sakarya'ya reva mıdır, hak mıdır? Diğer büyükşehir belediyelerimiz daha fazla pay alıyor demiyorum -mümkünse daha fazla alsınlar, daha iyi hizmetler versinler- ben diyorum ki bu kadar üreten, ülkesine bu kadar kazandıran Sakarya'nın ve Sakaryalının günahı nedir?

Bakın, size daha açık rakamlar vereceğim: İhracatta 7'nci, 8'inci sırada yer alan Sakarya, 2018 yılında kişi başına 202 lira pay alırken diğer illerin aldığı ortalama pay 503 lira. Yine, 2019 yılında büyükşehirlerimizin merkezî bütçeden aldıkları payın ortalaması kişi başına 535 lirayken Sakarya'nın aldığı pay 210 lira. 2020 yılında da Türkiye ortalaması 665 lirayken Sakaryalının payına düşen kişi başına sadece 288 lira. Burada aldığımız sadece ortalama yani 7'nci sıradakinin payını istemiyoruz biz, ortalamasını istiyoruz.

Değerli milletvekilleri, bu nedenle Sakarya'mız merkezi bütçeden her yıl ortalama 300 milyon lira daha az pay almaktadır, 300 milyon lira. Bu çoğu büyükşehir için fazla bir para olmayabilir ama Sakarya'mız için çok kıymetli bir bütçedir. Sakarya Büyükşehir Belediyesi ve 16 ilçe belediyemiz merkezi bütçeden hakkını alabilse, mesela, 195 milyon lira olan Akçay Barajı'ndan her yıl 1 tane daha yapabilirdik. Mesela, Sakarya'da ulaşıma çağ atlatacağı iddia edilen ve 30 milyon liraya mal olan SGK Köprülü Kavşağı'ndan her yıl 10 tane yapabilirdik. Karaman-Korucuk toplu konutları ile merkeze raylı sistem üç, en geç dört yıl içinde yapılıp Sakaryalının hizmetine sunulabilirdi. Sakarya bütçeden hak ettiği payı alabilseydi kentimizi daha önce hiç tanışmadığı metroyla tanıştırabilir, böylece Sakarya'nın trafiğine de nefes aldırabilirdik. Belki de en önemlisi, 1999 depreminde hasar almış ve içlerinde 60 bine yakın vatandaşımızın yaşadığı binalarımız beş yıl içinde yıkılıp yerlerine yenisi yapılabilirdi -ki bu binaların yarın yıkılması lazım- vatandaşlarımız da bu beton tabutlardan kurtulabilirdi.

Değerli milletvekilleri, bugün, burada sizlere bu gerçeği anlatma sebebim odur ki gelin, bu önergeye destek verin, oturup istişare edelim, Sakaryalının hakkını teslim edelim.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun, toparlayın.

ÜMİT DİKBAYIR (Devamla) - İktidarın ancak şiirlerde hatırladığı Sakarya'ya artık sırtını değil yüzünü dönmesini talep ediyorum.

Sakarya, yüce Meclise -her partiden- 7 milletvekili göndermiştir. Tüm vekillerin -hakkınızın teslimi için- verdiğim önergeye verdiği oyu takip edeceğim. Sakarya için gereğini yapanları sizlerle birlikte alkışlayacağım ancak yapmayanları da bizzat Sakarya'da kapı kapı, sokak sokak kahvede, iş yerlerinde vatandaşlarımıza şikâyet edeceğim. Bugüne kadar hiçbir önergemize "evet" demediniz, bugün bir "bismillah" deyin, bu önergemize "evet" deyin, vatandaşımızın Türkiye Büyük Millet Meclisine bir umut ışığı doğdurun.

Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum. (İYİ Parti sıralarından alkışlar)