SEMRA GÜZEL (Diyarbakır) - Teşekkürler Sayın Başkan.

Değerli milletvekilleri, evet, bugün 4 Kasım ve HDP'ye yönelik yapılan siyasi operasyonun, siyasi darbenin yıl dönümü. Bizler bir kez daha buradan bu darbeci anlayışı kınıyoruz ve tüm tutsak arkadaşlarımızı da sevgiyle selamlıyoruz.

Evet, kanun teklifinin 15'inci maddesine dair söz aldım. İhracat, ekonomiyi güçlendirme açısından tabii ki önemli. Fakat ben bugün burada biraz da pandemiyle katmerleşmiş ve ekonomik krizin etkisiyle esnafların geldiği duruma ve özelde Diyarbakır esnafına ve şehirdeki mevcut genç işsizlik oranına değinmek istiyorum.

Değerli milletvekilleri, iktidar "Pandemi süreci içerisinde 2,5 milyona yakın esnafa 9 milyar TL hibe desteğinde bulunduk." dedi. Fakat bu süre içerisinde binlerce esnaf kapısına kilit vurmak zorunda kaldı; işinden, ekmeğinden oldu. Her ne kadar gerçek rakamlar çok daha yüksek olsa da, Bakanlık verileri dahi "En az 112.710 esnaf kepenk kapattı ve 71.314 şirket de çalışmalarını sonlandırdı." dedi. Buralarda çalışan yüz binlerce insan ise işsiz kaldı. Bu sorunlara dair ise çözüm olarak ayda 1.000-1.500 TL dağıtmak görüldü. Birçok esnafın kirasının yarısına bile yetmeyecek olan bu tutar kime, neye yetecek? Kaldı ki bu ödenen hibelerin birçoğu da birçok esnaf hacizlik durumda olduğu için banka tarafından kesintiye uğratıldı. Çoğu esnaf bu komik rakamı dahi ihtiyaçları için kullanamadı.

Değerli milletvekilleri, bu sorunlara çözüm olmak gerekirken bizzat devletin kurumları tarafından esnaf mağdur ediliyor. Bugün, Diyarbakır'da, deyim yerindeyse esnaf kan ağlıyor. Yenişehir pazar esnafı üç aya yakın süredir bizzat kayyum yönetimi tarafından mağdur ediliyor. Bu insanlar yıllardır pazar kurdukları alana bir sabah gidiyorlar ve "Bir daha burada pazar kuramazsınız." deniliyor. Sebep ne peki? Başka ilçenin esnafı burada pazar kuracakmış. E, bu insanlar ne yapacak peki? Kayyum için bir önemi yok bu esnafın. Esnaf tepki olarak mallarını yere attı ve gece boyunca nöbet tuttu, basına yansıyınca da kayyum esnafla görüşmeyi kabul etti ama bu görüşmede de esnafı tehdit etti. Bir süre sonra ise Forum Diyarbakır AVM arkasında bir yer gösterildi; esnaf ilk gittiği zaman, pazarı kurmak istediği zaman, tekrar "Burada pazar kuramazsınız." denildi. Sebep ne peki? Esnafa resmî yolla hiçbir gerekçe sunulmazken bazı zabıta memurlarının söylediğine göre, Forum Müdürü burada pazar açılmasını istemiyormuş, kayyumdan ricacı olmuş ve kayyum da bu ricasını kabul etmiş. Ayrıca, pazar esnafı aldıkları her bir yer için verilen numaraya yüklü bir miktarda bir para ödemiş ve bu paranın nereye aktığı da malumunuz. Sonuçta mağdur olan kim? Yine Yenişehir pazar esnafı. Hâlâ kendilerine gösterilmiş bir pazar yeri yok ve hâlâ mağduriyetleri devam ediyor.

Değerli milletvekilleri, zamanında Diyarbakır'ın en işlek çarşılarından biri olan Ofis Yeraltı Çarşısı esnafının da sorunları almış başını gidiyor. Çarşı esnafı, çarşı girişlerinin merdivenlerinin kırık olmasından kaynaklı tehlike arz ettiğini, sağlık bakımından da uygun olmadığını ve yıllardır düzenlenmediğini beyan etmiştir. Bu durum esnafın ekonomik gelirini de olumsuz etkilemektedir. Çarşı esnafı, girişlerin özellikle etkinlikler zamanında kolluk kuvvetlerinin araçları tarafından kapatıldığını ve bu durumda müşterilerin geliş gidişinin olmadığını söylemektedir. Yine, kış aylarında, yol kenarında bulunan çarşı girişlerinin tel örgü olmasından kaynaklı müşterilerin zorluk çektiğini, son dönemlerde pandemi koşulları ve yapılan zamlar nedeniyle geçim sıkıntısı yaşadıklarını söylüyorlar. Çarşının teknik sorunlarının halledilmesi için defalarca ilçe kayyumuyla görüşmelerine rağmen sorunlarına dair hiçbir çözüm bulamamışlar.

Esnafın içerisinde bulunduğu bu durum doğal olarak genç işsizliği de etkiliyor. Her ne kadar TÜİK verileri son olarak Türkiye'deki genç işsizliği -mevsim etkisinden arındırılmış olarak- yüzde 22 olarak açıklasa da hepimiz biliyoruz ki bu veriler aslında gerçeği yansıtmıyor. Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odasının yaptığı açıklamada TÜİK'in verilerinin gerçeği yansıtmadığı, kapanan iş yerleri sonrası genç işsizliğin şehirde çok fazla arttığı ve gençlerin çalışabilmek için Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde bulunan Duhok ve Erbil'e yoğun olarak gittiği belirtilmiştir. Oda yönetimi, pandemi sürecinde hizmet sektöründe mağazalarda çalışan birçok gencin ülkeyi terk ettiğini, çoğunun burada iken evine ekmek götüremediğini belirtmiştir.

Evet, Anayasa madde 173 oldukça açık: "Devlet, esnaf ve sanatkârları koruyucu ve destekleyici tedbirler almalı." diyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Sözlerinizi tamamlayın lütfen.

SEMRA GÜZEL (Devamla) - Fakat bu Hükûmet, bırakalım koruyucu ve destekleyici tedbirleri almayı, doğrudan esnafın ekmeğiyle işiyle oynuyor.

Bizler buradan bir kez daha dile getiriyoruz; gelin, bu ekonomik krizin en önemli nedeni olan savaş politikalarından vazgeçin ve işçinin, emekçinin, halkın sorunlarına eğilin.

Teşekkür ediyorum. (HDP sıralarından alkışlar)