ŞEVİN COŞKUN (Muş) - Teşekkürler Başkan.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; teklifin 6'ncı maddesi üzerine söz aldım. Genel Kurulu selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, elektrik enerjisi satışı üzerinden alınan TRT payı ve enerji fonunun 1 Ocak 2022'de kaldırılması olumlu ancak eksiktir. Çünkü AKP'nin zam üzerinden indirim oyunları torba yasa tekliflerinde de açığa çıkıyor. Bu şekilde kanun yapma tekniğinin demokratik işleyişle ilgisinin olmadığını her defasında dile getiriyoruz. Bu torba yasa teklifini de bu yönüyle ele almak gerekiyor. Bugün, yurttaşların talebi ve ihtiyacı sadece elektrik faturalarından katkı payının çıkarılması değil, faturalardaki fahiş fiyatların da önüne geçilmesidir.

Değerli milletvekilleri, TRT'nin geliri elektrik faturalarındaki katkı payı ve halkın cebinden çıkan diğer vergilerdir. TRT, 2010-2020 yılları arasında elektrik faturalarından yaklaşık 9 milyar TL, elektronik cihazlardan alınan bandrol gelirinden ise yaklaşık 12 milyar TL gelir elde etmiştir. TRT, özerk, tüzel ve tarafsız bir yapıyla kuruldu ancak Türkiye halklarına karşı tarafsızlık ilkesini hiçe saydı. Ayrıca, TRT'nin denetimsizliği bu kurumu AKP iktidarının basın ve yayın kurumu hâline getirdi; son örneğine yerel seçimlerde tanıklık ettik. Ayrıca, aynı süreçte AKP ve MHP'ye yüz otuz beş saat elli bir dakika lehte yayın yapılırken, partimiz HDP lehine bir saniye bile yayın yapmadı. Bu da yıllardır halkın cebinden beslenen TRT'nin halka karşı vefasızlığıdır. Bu yasa düzenlemesiyle TRT payının kaldırılıyor olması olumlu ama yeterli değildir. Bu, iktidarın basit ve ucuz bir indirim oyunudur.

Değerli milletvekilleri, 46 milyon elektrik abonesinden 37 milyonu mesken abonesidir. Mesken abonelerinin elektrik tüketiminden alınan tüm vergiler fatura tutarının yüzde 21'ine denk gelmektedir. Ayrıca, elektrik fatura düzenlemesinde de büyük oyunlar dönüyor. Faturalarda gördüklerimizin dışında bir de gizlenenler var. Elektrik Mühendisleri Odasının belirttiğine göre faturalarımızı oluşturan 6 temel bileşen var: Perakende enerji bedeli, enerji bedeliyle ilgili faturalandırmayı esas alan bedel, dağıtım sistemi kullanım bedeli, iletim sistemi kullanım bedeli, kayıp kaçak bedeli, sayaç okuma bedeli. Bunların ilk ikisi faturalarımıza enerji bedeli olarak yansıtılıyor, diğer bedeller de tek kalem hâlinde karartılmış faturayla düzenleniyor. Şeffaflıktan uzak bu fatura oyununda yurttaş neyin bedeline karşılık ne kadar ödeme yaptığını ve yapacağını bilmiyor. Dolayısıyla, fatura bilgi ve kontrol etme hakkı da engelleniyor. Ayrıca, faturalardan tahsis edilen tüm bu vergilerin toplamına da KDV uygulanıyor. Yani yurttaştan verginin vergisi alınıyor. Şeffaflık ve kontrol edilebilirlik hiçe sayılıyor, usulsüzlük ve kayırma almış başını gidiyor.

Faturalardaki hile ve oyunlara seçim bölgem Muş'tan bir örnek vereceğim. Bölge illerinin elektrik ihalesini alan Türkerler VEPSAŞ şirketi işi çığırından çıkarmış durumda. Bulanık ilçemizden bize ulaşan şikâyet üzerine yaptığımız araştırmalarda birçok hak ihlalini daha gördük. İlgili firma aylardır elektrik faturası zahmetine girmeden sadece SMS yoluyla borç bildirimi yapmakta. SMS'te yalnızca abone numarası ve ödenecek miktar yazılıyor. Bu durumu şirkete sorduğumuzda ise gerekçe yok, cevap yok. İktidar kendine düstur edindiği bir edayla her şeyi özelleştiriyor. Bu örnekte de gördüğümüz gibi, yurttaşlar şirketlerin insafı veya insafsızlığıyla karşı karşıya bırakılıyor. Elektrik üretiminin yüzde 83'ü, dağıtımının ise yüzde 100'ü özel şirketlerde. Oysaki enerjiye alınıp satılan kâr odaklı anlayışla bakılamaz. Enerji kamusal bir hizmet ve temel bir haktır.

Değerli milletvekilleri, iktidar, Hasankeyf başta olmak üzere gözüne kestirdiği her dereyi, çayı, nehri HES'lerle talan ederken yurttaşlar ise daha ucuz ve nitelikli elektriğe erişemiyor. Günümüzde elektrik enerjisi yaşamsal bir öneme sahip ancak otomatiğe bağlanan zamlar ve yüksek faturalar dışında da özellikle kürdistan illerinde sürekli hâle gelen elektrik kesintilerinin; Mardin, Urfa, Diyarbakır başta olmak üzere birçok kentte çiftçinin tarlasını suladığında kasıtlı yapılan elektrik kesintilerinin yurttaşlara yaşattığı mağduriyetlere de tanıklık ediyoruz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Öyle bir şey yok ya!

ŞEVİN COŞKUN (Devamla) - Toparlıyorum Başkan.

BAŞKAN - Buyurun, devam edin.

ŞEVİN COŞKUN (Devamla) - Ayrıca, kesintiler nedeniyle ısınma, sağlık, eğitim, üretim gibi birçok alan da olumsuz etkileniyor. Özellikle, diyaliz veya başka yaşamsal fonksiyonları olan tıbbi cihazlara bağlı yaşamını sürdüren yurttaşlar ölüm tehlikesiyle karşı karşıya bırakılıyor.

Buradan iktidara soruyoruz: Elektrik enerjisi üzerinden halklar yararına gerçekten bir şey yapmak istiyor musunuz? Yapmak istiyorsanız TRT payıyla birlikte enerji fonu ve KDV'yi kaldırın, fahiş fiyatlardan bir an önce vazgeçin, elektrik ve doğal gazın her haneye ihtiyaç sınırına kadar ücretsiz olmasını sağlayın, çiftçilerin elektrik borcunu silin, çiftçilere ihtiyaç sınırına kadar elektriğin ücretsiz olmasını sağlayın.

Teşekkür ediyorum.

Genel Kurulu selamlıyorum. (HDP sıralarından alkışlar)