İYİ PARTİ GRUBU ADINA ORHAN ÇAKIRLAR (Edirne) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'nin Kültür ve Turizm Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Kapadokya Alan Başkanlığı bütçeleri üzerine söz almış bulunuyorum. Genel Kurulu saygılarımla selamlıyorum.

Bugün, Enez'in Gülçavuş, Sultaniçe, Abdurrahim, Vakıf ve Büyükevren köylerinde meydana gelen sel felaketinde maalesef, 1 vatandaşımız hayatını kaybetti; Allah'tan rahmet diliyorum. Afat bölgesindeki köylerdeki halkımıza da -iyi dileklerle- Allah'ın yardımcı olmasını temenni ediyorum.

Değerli milletvekilleri, bu bütçe kuvözde can çekişen çocuğa benziyor.

Değerli milletvekilleri, insanlık tarihi boyunca sosyal süreçlerin birleşimi olarak karşımıza çıkan kültür her millet açısından farklı değerlendirilmektedir. Bu durumun sebebi, insanoğlunun tarihsel serüveninde farklı inançlara ve ideolojilere bağlılığıyla ilgilidir. Ülkemiz farklı medeniyetlere, dolayısıyla farklı kültürlere ev sahipliği yapmıştır; zengin topraklardır fakat kültüre verilen değer turizmin gölgesinde kalmaktadır. Kültür, turizm gibi sadece maddiyata odaklı değil, geleceğimiz için de değerlidir. Bu sebeple, kültürün ve turizmin birbirinden ayrılarak ayrı birer bakanlık oluşturması gerektiği kanaatini taşıyorum; kültür ve sanatın gelişmesine o zaman katkı sağlayabiliriz.

Değerli milletvekilleri, Kapadokya Alan Başkanlığıyla ilgili bazı sorunlardan bahsetmek istiyorum. Bölgede yaşayan insanlarımız, ayrımcı yaklaşımlardan şikâyet etmekte; siyasi nüfuz sahibi kişilerin aykırı yapılarına dokunulmadığı, nüfuz sahibi olmayan insanların binalarının da yıkıldığı ifade edilmekte. Verilen rakamlara göre 395 yıkım kararı alınmış; bunların tamamı yıkılmış mıdır veya yıkılmayan var mıdır? Bunların yanında, jeolojik, jeoformolojik dokunun ve doğal kaynak değerlerinin korunması, geliştirilmesi, tanıtılması, gelecek kuşaklara aktarılması için kurulan Alan Başkanlığı, doğal yapıya uygun olmayan yapılara yol açmaktadır. Göreme ve Zelve Açık Hava Müzelerindeki idari binalar ile Alan Başkanlığının Paşabağı ve Cevizlibağ adlı bölgelerde yaptığı barakaya benzer yapılar, bölgeye çirkinlik katmaktadır. Peri Bacaları'nın arasına yapılan dev bir inşaat vardır, buna niçin müdahale edilmez? Hatırlar mısınız, Sayın Cumhurbaşkanı, İstanbul'daki yüksek binaların çirkinliğinden ve görüntüyü bozduklarından bahsetmişti; inşallah, bu bina da Kapadokya'nın görüntüsünü bozmayacak bir binadır.

Öncelikle ahbap çavuş ilişkisi anlayışından vazgeçilmesi, alanın korunması ve aynı zamanda bölge halkını mağduriyete uğratmayacak adımların atılması gerekmektedir.

Ayrıca, bu alan içerisinde olmayan ama komşu il Aksaray'da bulunan Ihlara Vadisi'ne teleferik projeniz var mı, varsa ne durumda, yoksa yapmayı düşünüyor musunuz?

Değerli milletvekilleri, Trakya topraklarının Ege Denizi'ndeki kıyısı Saros Körfezi yeryüzünün nadir güzelliklerinden biridir. İlimiz Edirne'de, Saros Körfezi'nde yapımı devam eden Saros FSRU Likit Doğal Gaz Limanı, doğayı katletmektedir; sadece doğayı değil, ÇED kararlarına uymayarak adaleti ve geleceğimizi de katletmektedir. Doğaya verilen zarar bölge turizmini de etkileyecektir. Buranın turizm cenneti olarak geliştirilmesi gerekirken tahrip edilmesi akıl kârı iş değildir. Sayın Bakan, bu duruma sizler de sessiz kalarak bu kıyıma göz yumuyorsunuz, tarih sizleri de unutmayacak.

Değerli milletvekilleri, geçen yıl bütçe görüşmelerinde, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından verilen burs ücretlerinde yabancı öğrenciler ile kendi öğrencilerimiz arasında yaşanan adaletsizliği paylaşmıştım. Bu yıl da bu hususta değişiklik yapılmadığını görmekteyim. Vakıflar Genel Müdürlüğünün verdiği öğrenci burslarını yeterli buluyor musunuz? Ortaöğrenimde kaç öğrenciye kaç lira; yükseköğrenimde kaç öğrenciye kaç lira; ve yabancı uyruklu öğrenciye kaç lira burs veriyorsunuz? Sayıştay raporlarında, Vakıflar Genel Müdürlüğünden 177 öğrencinin şehit yakını olarak gösterilip burs aldığı saptanmış. Vakıflar Genel Müdürü yasal süreci başlattığını beyan etmiş fakat burada asıl sorun, durum ortaya çıkınca değil, durum ortaya gelmeden, hak yenilmeden, hak gasbedilmeden müdahale edilmesiydi.

Değerli milletvekilleri, Profesör Doktor Süheyl Ünver şöyle diyor: "Her şey biter Edirne bitmez." (İYİ Parti sıralarından alkışlar) Floransa'dan sonra metrekareye en çok tarihî eserin düştüğü 2'nci Avrupa kenti Edirne'dir. Edirne'de restorasyon çalışmaları devam eden ve çalışmaları başlayan eserlerimize değinmek istiyorum. Öncelikle, rölöve ve restorasyon projeleriyle birlikte keşif hazırlıkları 2021 Yılı Yatırım Programı'na dâhil edilen Şeyh Şücaeddin Karamani Camisi, ki bu cami, selatin camilerdendir, Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Bu konuda bir çalışmanız var mı? Çünkü 2021 yılı bütçesi içerisinde var olduğu söylenmişti.

Selimiye Camisi'nde mihrap önünde asılı duran avize 2013 yılında bakım ve onarım işlemleri için vakıf müzesine kaldırılmış, gerekli çalışmaların iki ay içinde tamamlanarak tekrar yerine getirileceği söylenmişti. Aradan sekiz yıl geçmesine rağmen avizenin yerine konmamasının sebebi nedir? Ki bu avize Edirne'ye veya Türkiye'ye ilk elektrik geldiğinde o dönemin valisi Atıf Paşa tarafından 1890'lı yıllarda takılmış ve ilk defa Selimiye elektrikle böyle aydınlatılmıştır. (İYİ Parti sıralarından alkışlar) Bu avizenin tekrar yerine konulmasını Edirneli olarak ve Edirne halkı olarak talep ediyoruz.

Şükrü Paşa Anıtı ve Müzesi restorasyon çalışmaları sebebiyle 2017 yılında kapatılmış, çalışmaların 2020 yılının içerisinde biteceği öngörülmüş fakat hâlen daha anıt ziyaretçilere açılmamıştır. Restorasyon çalışmaları ne zaman tamamlanacak ve anıt ne zaman açılacaktır?

Bakanlığınızın Feyzullah Paşa Mescidi'yle ilgili herhangi bir çalışması var mıdır?

İkinci Selim Han'ın kızı olan İsmihan Sultan Camisi'yle ilgili herhangi bir çalışmanız var mıdır?

Asıl değinmek istediğim önemli konulardan birini hem kültürü hem de vakıfları ilgilendirdiği için belirtmek istiyorum. Riyâz-ı Belde-i Edirne'de Ahmet Bâdî, Kazaz Salih Mescidi'ni şöyle anlatıyor: "Kazaz Salih Mahallesi Gülabçılar Caddesi 3 numarada kazaz esnafından Salih nam zat tarafından bina edilen mescidi şerif ve minaresi vardır." Şimdi soruyorum: Bu camiye bugünkü anlamı itibarıyla hiç alakası olmayan "Kazasker Salih Mescidi" diye yazılmış. Eğer kazaz ve kazasker arasındaki kelime farklılığını, anlam farklılığını anlayamıyorsa vay bizim kültürümüzün hâline. (İYİ Parti sıralarından alkışlar) İsterseniz ben size kazaz ve kazaskerin ne manaya geldiğini ifade edeyim. Kazaz, ipek işiyle uğraşan esnaftır, kazasker de Osmanlı ordusunda askerî hâkimdir, bunu da bu arada fırsattan söylemek istedim.

Yaptığınız yayınlara gelince çok teşekkür ederim. Yaptığınız -özellikle daha evvel Komisyonda söylemiştim ama- bu arada orada atladığım, teşekkür etmem gerekenler de var. Necmi İğe Evi'ni ihya ettiniz, size teşekkür ediyorum. (İYİ Parti sıralarından alkışlar) Yaptığınız yayında bulunan 195 eserden -Kültür Bakanlığının- mesela Sinan Paşa'nın Tazarrunâme'si, Fatih'in Divanı, Muhibbi'nin Divanı, Muradi'nin Divanı, daha birçok eser. Bunların bir kısmı çok anlaşılabilir dille yazıldığı hâlde birçoğu da anlaşılamaz, ağır bir dille, dönemin Osmanlıca diliyle yazıldığı için bir kısmını da anlamakta zorluk çektiğimi ifade edebilirim.

Vakıf kiracısı esnafımız, iş yerlerine gelen kira zamları karşısında geçinmekte zorluk çekiyor. İş yerlerinin kapalı olduğu aylarda dahi kira ödeyen esnafımız, gelirlerinin giderlerini karşılayamadığı, alım gücünün düştüğü bu zor günlerde kira derdiyle uğraşmaktadır. Esnafımıza elinizi lütfen uzatınız.

Değerli milletvekilleri, Sayın Genel Başkanımız Meral Akşener, ülkemizi karış karış gezmekte, esnafın, çiftçinin, işçinin, emeklinin, vatandaşın problemlerini gündeme taşımakta.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurunuz efendim.

ORHAN ÇAKIRLAR (Devamla) - Ziyaretlerimizde görmekteyiz ki ülkemizde yaşanan ekonomik buhran aşırı yoksulluğa sebep olmaktadır. Bu bütçe yokluk ve yoksulluk bütçesidir. Her geçen gün kapısına kilit vurulan esnaf artmakta; bu yılın ilk on ayında, geçen yılın aynı dönemine göre kilit vurulan esnaf sayısı yüzde 2 artışla 79.372'ye ulaşmıştır.

Dolayısıyla vakıf kiracılarının daha korunması gerektiğini düşünüyor, bütçenin hayırlara vesile olmasını diliyor, Genel Kurulu saygılarımla selamlıyorum. (İYİ Parti sıralarından alkışlar)