HACI TURAN (Ankara) - Sayın Başkan, değerli arkadaşlar; ben de hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Tabii, 3'üncü madde hakkında grubumuz adına söz almış bulunuyorum. Konuşma metnimi hazırladım ama bugün metne sadık kalmayacağım. Özellikle, 6 Aralıktan bugüne kadar, yaklaşık dokuz gündür muhalefet partisi milletvekillerimizi burada dinlediğimizde, sanki küresel salgın dünyada olmamış da sadece Türkiye'de olmuş gibi bir algıyla, farklı rakamlarla birtakım farklı yöntemleri denediler; Hükûmetimizi bu noktada suçladılar.

Değerli arkadaşlar, bu küresel salgından sadece Türkiye değil; dünyadaki bütün ülkeler kendi ölçeğinde, olumsuz bir şekilde etkilendi. Bugün, Almanya'ya baktığınız zaman, mayıs ayında Berlin'de bir yürüyüş düzenleniyor. Sebebi nedir? 3,5 milyon nüfuslu Berlin'de yaşayanların yüzde 84'ü kirada oturuyor. Bu küresel salgından dolayı kiralarda yüzde 86 oranında bir artış oluyor ve Berlin'de yaşayanların büyük bir kısmı asgari ücretle çalıştığı için yerel eyalet Berlin'de şöyle bir karar alıyor: Eylül ayında referanduma gidiyorlar; yaklaşık yüzde 56'yla, Berlin'deki konutların yaklaşık 240 bin tanesi için devlet tarafından kamulaştırma kararı alınıyor. Evet, bu süreç herkesi etkiledi.

Özellikle muhalefet partileri bütçeyle ilgili konuşurken şu çok dikkatimizi çekti: Kur üzerinden eleştiri başladı. Bir kısmı çıktı dedi ki: "Türkiye'nin 1 trilyon 750 milyar olan bütçesi yaklaşık 2 trilyon zarar etti; bunun sebebi de kurdaki artışlardır." Değerli arkadaşlar, şöyle Türkiye'nin borcuna baktığımız zaman, Türkiye'nin kamu-özel sektör borcu yaklaşık 419 milyar dolar; bunun 164 milyarı özel sektörün ve özellikle finans sektörünün borcudur. Bu borçlar bir mal karşılığı alınmış olan borçlar değildir; özellikle bankaların sendikasyon kredisi olarak kullandığı borçlardır yani bunlar kısa, orta, uzun vadeli borçlardır.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Reel sektörün de var, reel sektörün; onun 89 milyarı reel sektörün!

HACI TURAN (Devamla) - Özel sektör borcuna baktığımız zaman, bugün, özel sektörün borcu yaklaşık 125 milyar dolardır; bunun 25-30 milyar doları büyük projeler içindir, diğerleri de özellikle, dövizle ticaret yapan, ithalat, ihracat yapan firmaların kullandığı borçlardır. Yani siz bu borçlara bakarak "Efendim, Türkiye'nin yıllık borcunun bir kısmı çıkıyor; 2 trilyon zarar ettik..." Yine dün bir arkadaşımız çıktı "1,5 trilyon zarar ettik..." Arkadaşlar, borç böyle hesaplanmaz. Bunu ödeyecek olan yine... Özel sektörün karşılığı vardır, bankalarda karşılığı vardır.

Avrupa ülkelerine baktığımız zaman, bugün Almanya'nın borcu yaklaşık 5,5 trilyon dolardır, Fransa'nın borcu 5 trilyon dolardır, İngiltere'nin borcu da 8,5 trilyon dolardır.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Kişi başına millî gelir 60 bin dolar orada; burada 6 bin dolar, 5 bin-6 bin dolar burada.

HACI TURAN (Devamla) - Borçla ilgili böyle olumsuz değerlendirmeler yapılırken değerli arkadaşlar, mevduattaki paraya baktığımız zaman, şu anda, geçen hafta itibarıyla mevduattaki nakit döviz rezervi 248 milyar dolardır.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Nerede bu, nerede? Almanya'da mı?

HACI TURAN (Devamla) - TL cinsinden bakıyorsunuz...

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Almanya'da, Almanya'da...

HACI TURAN (Devamla) - TL cinsinden borca baktığımız zaman...

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Milleti yanıltmayın, milleti yanıltmayın!

HACI TURAN (Devamla) - Mevduata baktığımız zaman, değerli arkadaşlar, mevduatta TL cinsinden 1 trilyon 924 milyar para vardır.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Milleti yanıltmayın! Eksi 36 milyar dolar rezerv. Milleti yanıltmayın!

HACI TURAN (Devamla) - Bunlar tamamen, Türkiye'deki yerleşiklerin, Türkiye'de yaşayanların parasıdır.

ÖZGÜR KARABAT (İstanbul) - Milletin parasını hesaplıyorsan milletin borcunu da hesapla o zaman.

HACI TURAN (Devamla) - Yurt dışında yerleşiklerin bu bankalardaki parası yaklaşık 43 milyar TL'dir.

ÖZGÜR KARABAT (İstanbul) - Milletin mevduatını hesaplatabiliyorsan milletin borcunu da hesaplatacaksın. Vatandaşın dolarını hesaba katıyorsan vatandaşın borcunu da hesaplatacaksın; çiftçininkini de katacaksın.

HACI TURAN (Devamla) - Yani makroplanda baktığımızda, ekonomide ciddi bir sorun yoktur ama emanet ve kiralık kasalarda ne kadar döviz var, ne kadar para var, onu bilmiyoruz. Şu konuda herkes rahat olsun: Faizin düşmesiyle -ki inşallah Hükûmetimizin almış olduğu bu kararla birlikte en kısa zamanda toparlayacağız- beraber...

KADİM DURMAZ (Tokat) - Dolar 1 lira artarsa -450 milyar dış borç var- vatandaşa 450 milyar borç biniyor!

HACI TURAN (Devamla) - Son iki ayda faiz 4 puan düşmüştür.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Toplam mevduatın yüzde 63'ü döviz.

HACI TURAN (Devamla) - Bugün ticari kredilere baktığımızda, yaklaşık 118 milyar yani eski parayla 118 katrilyon ticari kredi kullanılmıştır. Bugün piyasaya baktığımız zaman...

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Yanlış bilgilendiriyorsunuz!

HACI TURAN (Devamla) - Her ortamda tartışabilirim, rakamlara vâkıf olun.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Hacı Bey, yanlış bilgilendiriyorsunuz!

BAŞKAN - Buyurun, toparlayın.

HACI TURAN (Devamla) - Baktığımız zaman, ticari kredi kullanımı 1 trilyon 604 milyar TL'dir.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Halkı yanlış bilgilendiriyorsunuz!

HACI TURAN (Devamla) - İnşallah, Hükûmetimizin aldığı kararla en kısa zamanda bunu toparlayacağız.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Toplam mevduatın yüzde 63'ü döviz.

HACI TURAN (Devamla) - Yine, geçenlerde bir arkadaşınız söyledi: Almanya'nın kişi başına düşen millî geliri 55 bin dolar. Doğrudur. 355 milyar dolar fazla veren Almanya'da, arkadaşlar, asgari ücret 1.200 ila 1.300 euro arasındadır.

ÖZGÜR KARABAT (İstanbul) - Burada kaç dolar?

HACI TURAN (Devamla) - Geçen hafta ben Almanya'yı aradım.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Burada da 200 euro. 200 euro burada, 200 euro.

HACI TURAN (Devamla) - Almanya'da 90 metrekare evde oturanlar yaklaşık 900 euro verirler.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Türkiye'de 200 euro.

HACI TURAN (Devamla) - Mutfak masrafı 600 eurodur; elektrik, su giderleri de yaklaşık 400 eurodur.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Üniversiteyi yeni bitiren 4.500 euro alıyor orada.

HACI TURAN (Devamla) - Yani Avrupa'da 2 çocuklu 4 kişilik ailede, bir evde eğer ikisi de çalışmazsa aç kalırlar.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Niye gidiyor bu gençler Almanya'ya? Doktorlar niye Almanya'ya gidiyor?

HACI TURAN (Devamla) - Yani bu ekonomik sıkıntıdan sadece Türkiye değil; Almanya da, Fransa da, Amerika da, hepsi etkilenmektedir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatılmaktadır)

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Niye tutamıyoruz doktorlarımızı, gençlerimizi?

HACI TURAN (Devamla) - Evet, değerli arkadaşlar, Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

ÇETİN OSMAN BUDAK (Antalya) - Oraya gidiyorlar, Almanya'ya. Almanya'ya gidiyorlar, Finlandiya'ya gidiyorlar.

HACI TURAN (Devamla) - Bütçemizin hayırlı uğurlu olmasını temenni ediyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)