ŞEVİN COŞKUN (Muş) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; teklifin 2'nci maddesi üzerine söz aldım. Genel Kurulu selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, bu kanun teklifinde de olduğu gibi benzeri düzenlemeler, günü kurtarmaya dönük, sorunlara yapısal çözümler üretmeyen palyatif tedbirler içermektedir. Ülke ekonomisi iktidarın yürüttüğü politikalar nedeniyle büyük bir kriz içerisinde, etkili olan pandemiyle bu kriz daha da büyüdü. İşçiler, emekçiler, yoksullar, kadınlar iktidar tarafından kaderine terk edildi. Bu süreçte büyük işçi istihdam kaybı yaşandı. Dövizdeki yüksek artış istihdam kaybının oluşmasına neden olmakla birlikte işçiler, çiftçiler, gündelik çalışanlar ve küçük esnaf başta olmak üzere emeğiyle geçinen yurttaşların ciddi bir gelir kaybı yaşamasına neden olmuştur.

Türkiye'de 15 yaş üzeri 65 milyon kişi yaşıyor ancak yaklaşık 19 milyon kişinin bir işi var. İşçi olanların yüzde 40'ı asgari ücretle çalışmaktadır. Ayrıca, bunlardan bir şekilde güvencesiz, sigortasız, denetimsiz koşullarda çalışanlar da var. Nüfusun büyük bir çoğunluğunun asgari ücretle çalışması bizim refahtan ne kadar uzak olduğumuzun da bir göstergesidir.

Değerli milletvekilleri, 1 milyona yakın çocuk işçinin sömürüldüğü bu ülkede asgari ücretin düzeyi önemsizdir. 1 milyon mülteci, insan onuruna aykırı koşullarda ucuz iş gücü olarak çalıştırılmaktadır.

İktidar tarafından, asgari ücretteki artışın son kırk beş yılın en yüksek artışı olduğu iddia edilmektedir ancak bu iddia gerçeği yansıtmamaktadır. Örneğin, asgari ücretteki artış kararı açıklandıktan sonra geçen yirmi dört saatlik sürede asgari ücret dolar bazında yüzde 10 değer kaybetmiştir.

Değerli milletvekilleri, Muş'un nüfusu 411.117'dir ve Türkiye'nin en yoksul kentlerinden biridir. İŞKUR verilerine göre, 2021 Ekim sonu itibarıyla kayıtlı işsiz sayısı 28.691'dir, 18-24 yaş arası işsiz gençlerin sayısı ise yüzde 32'dir. Kentteki işsizlik nedeniyle gençlerin çoğu metropol kentlere gitmek zorunda kalıyor ve ağır çalışma koşullarına maruz kalıyor. TÜİK 2020 yılı verilerine göre, yıllık ortalama eş değer hane halkı kullanılabilir fert gelirinin en yüksek olduğu İstanbul'da 49.239 TL iken Muş, Van, Hakkâri ve Bitlis kentlerinde ise 15.198 TL'dir. Aynı yılın verilerine göre, bu kentlerdeki işsizlik oranı da yüzde 25,9'dur. Muş ilinde Ağustos 2021 itibarıyla zorunlu sigortalı çalışan sayısı 32.252 kişidir, kadın sigortalı sayısı ise 7.524'tür. Başta Muş olmak üzere bölge illerinde binlerce kişi şu an asgari ücretin çok altında bir ücretle çalıştırılmaktadır. Örneğin, 1 Eylül 2021'de Urfa'da Gençlik ve Spor İl Müdürlüğünün İŞKUR üzerinden açtığı 6 kişilik temizlik görevlisi kadrosuna 10 bin kişi başvurdu; bu da derin işsizliğin bir göstergesidir.

Değerli milletvekilleri, ülkedeki işsizlik her meslek grubunda da kendini gösteriyor. Ataması yapılmayan yaklaşık 500 bin öğretmen marketlerde, pazarlarda, inşaatlarda çalışıyor. 2016 yılında 430 doların üzerinde olan asgari ücret bugün itibarıyla 230 dolar bile değildir, 2016 yılına göre 100 dolar daha aşağıdadır. İktidar "Her şeyi dolarla ölçmeyin." diyor ama aldığımız benzin, ödediğimiz elektrik faturası, soframızdaki ekmeğin unu, yağın fiyatı bile dolar arttıkça artıyor. Örneğin temel ihtiyaçlar alınırken yurttaşlar zorlanmaktadır; bunlar, un, şeker, yağ vesairedir. Öte yandan, bu düzenlemedeki asgari ücretin vergiden istisna edilmesini partimiz ve emek örgütleri yıllardır dile getiriyordu. Bu talebimiz her defasında reddediliyordu. Reddetmenizin nedeni ise sermayeden almanız gereken vergileri asgari ücretle geçinmek zorunda kalan milyonlarca emekçiden karşılamayı tercih etmiştiniz. Bugün bu düzenleme bizim açımızdan yeterli değildir çünkü yaklaşık 10 milyon işçi asgari ücretle veya asgari ücrete yakın bir ücretle çalıştırılmaktadır. Asgari ücret tespitinde günün geçim koşulları, reel piyasa ve millî gelir artışı dikkate alınarak yapılmalıdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayın sözlerinizi.

ŞEVİN COŞKUN (Devamla) - HDP olarak önerdiğimiz bu düzenlemenin yanı sıra asgari ücretin de 6 bin TL olmasıdır. Bu enflasyon ve hayat pahalılığı karşısında asgari ücret her üç ayda bir yeniden görüşülmeli ve enflasyon artışlarıyla uyumlu bir hâle getirilmelidir. Gözünüzün içine bakarak söylüyoruz. Ülkede 50 milyon yoksul, 16 milyon aç, 8 milyon 281 bin işsiz var. Geçici önlemler değil, gerçekçi ve kalıcı önlemlerin hayata geçirilmesi gerekiyor.

Genel Kurulu selamlıyorum. (HDP sıralarından alkışlar)