İYİ PARTİ GRUBU ADINA ERHAN USTA (Samsun) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; tabii öncelikle Rusya'nın Ukrayna'ya müdahalesini, işgal girişimini, işgalini kınıyorum. Masum insanların öldürülmesi ve egemen bir ülkenin topraklarına müdahale edilmesi, hiçbir şekilde kabul edilemez.

Tabii, biz aynı zamanda yakın coğrafyadayız, ticaretimiz var; ülkemizin çıkarlarını da koruyacak şekilde meseleyi görmemiz gerekiyor. Şimdi, bu gerginlik, buradaki çatışma ortamı birkaç kanaldan bizim ekonomimizi etkileyecek. Ben işin ekonomik boyutu tarafında duracağım, grup önerisi de zaten o şekilde.

Dolayısıyla, birinci kanal, ticaret kanalı. Burada, tabii, ciddi bir yaş sebze, meyve ihracatımız var Rusya'ya. Dolayısıyla, oralarda birtakım sorunlarla karşılaşılabilir veya birtakım avantajlar da oluşabilir. Buğday ithalatı yapıyoruz, hem Ukrayna'dan hem Rusya'dan buğday ithalatımız var ve özellikle Rusya'dan, tabii, ciddi bir enerji ve doğal gaz ithalatımız var. Şimdi, ticaret kanalı böyle.

Diğer taraftan, tabii, emtia fiyatları üzerinde olumsuz etkisi olacak yani dünyada enerji fiyatlarının yükselmesine, fiyat artışlarına neden olacak, zaten olmaya da başladı. Tabii, bunun da bizim ekonomimiz üzerinde etkisi olacak.

Tabii, bizim enflasyon rakamlarımız, Cahit Bey, o kadar yüksek ki buradaki enflasyon artışları bizde çok fazla bir şey etkilemez yani bizim kendi problemlerimiz daha fazla ama dünyada genel olarak enerji fiyatlarında böyle bir artış bekleniyor.

Şimdi, diğer kanal, turizm kanalı. Tabii, ciddi bir turist çekiyoruz. Yaz aylarında da oradan ciddi turist geleceği... Bütün model de onun üzerine inşa edilmişti biliyorsunuz, Sayın Cumhurbaşkanının açıkladığı model. Oralarda da tabii, savaş ortamında... Bunun ne kadar süreceğini de tabii bilmiyoruz ama bu gerginliğin devam etmesi durumunda, yaz aylarında beklediğimiz turizm gelirlerinde ciddi bir azalma olacak. Tabii, buna bağlı olarak da bunun kur üzerinde mutlak surette bir etkisinin olmasını beklemek gerekiyor.

Diğer kanal, dördüncü kanal da sermaye kanalı yani sermaye girişleri anlamında... Tabii, biz oradan doğrudan belki sermaye almıyoruz ama coğrafyamızdaki bu gerginlik, özellikle FED'in faiz artırımları da bir yandan o süreçte devam ederken bizim gibi gelişmekte olan ülkelere veya bu coğrafyaya sermaye girişlerinde, beklenen sermaye girişlerinde bir azalma olacaktır. Gerçi şu anda zaten içerde çok yabancı falan kalmadı. Dolayısıyla, bizim bu önümüzdeki dönemde büyümemizi zayıflatacak ve bizim enflasyonumuzu bir miktar daha yukarıya atacak bir durum var.

Şimdi, buğday açısından meseleye bakarsak aslında nasıl yönetileceğine bağlı. Buğday ve diğer ürünler açısından -vakit çok kısa, çok sınırlı- şöyle söyleyebilirim: Yani, bizim stoklarımızın, TMO stokunun ne kadar olduğunu bilmiyoruz ama şu anda buğday stokumuz 4,5 milyon ton civarında. Gübreden dolayı önümüzdeki dönem buğdayda yüzde 10-15'lik bir verim kaybı bekliyoruz. Çok şükür bu sene kuraklık olmayacak.

Şimdi, Rusya ve Ukrayna tahıl ihracatının yüzde 95'ini Karadeniz kıyısından yapıyor. Dolayısıyla burada bizim bir navlun avantajımız var.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun.

ERHAN USTA (Devamla) - Şimdi burada, Odessa Limanı başta olmak üzere limanlardaki problemlerden dolayı düşük tonajlı gemilerle çıkmak durumunda kalacak Ukrayna. Eğer Türkiye bunu bir avantaja çevirebilirse, bunu yönetirse Türkiye burada ciddi bir avantaj elde edebilir çünkü büyük ölçüde bizim üzerimizden olacaktır.

Fakat şimdi burada esas mesele: buna program olarak Türkiye'nin hazır olması lazım. Yani sıkıntılı bir dönem var, bu olmasa da zaten sıkıntımız fazla. Tabii, iktidar makamı ağlama makamı değil; hep bakıyorsunuz sürekli şikâyet ediyorlar, sürekli ağlıyorlar. Şimdi, model çöktü arkadaşlar; şu anda hem Erdoğan'ın hem de Hazine ve Maliye Bakanının açıkladığı model çöktü. Çok kısa, şu mavi ihracat çizgisi, şu turuncular da ithalat. Bakın, çok geriye gitmiyoruz, Ocak 2021'den Ocak 2022'ye kadar makasın nasıl açıldığını görüyoruz. Cahit Bey oradan bağırıyor da "Dış ticaret iyi." falan diye, hiç öyle değil, TÜİK rakamları hiç öyle değil -mevsimsel düzeltilmiş rakamlardır- dış ticaret açığı giderek artıyor; dolayısıyla "model" dediğiniz şey, "Türkiye ekonomi modeli" dediğiniz şey çökmüş durumdadır, turist gelmeyince zaten daha fazla çökecek.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

CAHİT ÖZKAN (Denizli) - 225 milyar dolara çıktı ya ihracatımız.

ERHAN USTA (Devamla) - Başkanım, bitiriyorum süre vermeseniz de.

Dolayısıyla, yapılması gereken şey, Türkiye'yi bu krize ekonomik model anlamında hazır etmektir; bunlar böyle lafla, sözle olmaz. "Çin modeli" dediniz, on beş gün dayandı; "Türkiye ekonomi modeli" dediniz, sadece iki ay dayandı. Türkiye kapsamlı, inandırıcı bir ekonomik program uygulamak durumundadır.

Teşekkür ederim. (İYİ Parti sıralarından alkışlar)