CHP GRUBU ADINA ALİ HAYDAR HAKVERDİ (Ankara) - Sayın Başkanım, değerli milletvekili arkadaşlarım; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bugün itibarıyla ülkemizde 384 cezaevi var ve bunların 271 bin de kapasitesi var. Yine, bugün itibarıyla 90 bin mahkûmumuz da Covid sebebiyle izinli, buna rağmen, bu hâliyle 50 bin kapasite fazlası var ve sırada da 36 yeni cezaevi hazırlanıyor. Kime kısmet olur bilmem ama -Allah kimseyi düşürmesin- şu var ki: Bir ülkede yeni yeni cezaevlerine ihtiyaç duyuluyorsa o ülke iyiye gitmiyor demektir değerli arkadaşlar.

Biz İnsan Hakları Komisyonu olarak 17 cezaevini başka başka partiden arkadaşlarla birlikte ziyaret ettik. Sorunlar on temel başlıkta toplanıyor aslında.

Bunlardan birincisi, sağlığa erişim sorunu, en büyük sorun sağlığa erişim. Bin mahkûm ve tutukluya 1 aile hekimi düşüyor ve diş hekimine neredeyse hiç ulaşma imkânları yok. Birinci temel sorun, dediğim gibi, sağlığa erişim.

İkincisi, iletişim, haberleşme ve dilekçe hakkının ihlali. Yazılan dilekçeler kayboluyor ya da muhatabına ulaştırılmıyor maalesef.

Üçüncü büyük sorun, kelepçeli muayene. Bütün itirazlarımıza rağmen hâlâ bu konuda yeni bir düzenleme yapılmadı, kelepçeli muayeneler insan hakkına aykırı bir şekilde devam etmekte.

Diğer bir sorun, cezaevinde ya su yeterli değil ya da kirli veya paslı akıyor.

Bir diğer sorun, görüş süreleri. Görüş sürelerine dair bir buçuk, iki ay önce yeni bir düzenleme yaptık; yarım saat ile bir saat arasıydı, bunu yarım saat ile bir buçuk saate çıkardınız ama hâlâ yarım saat olarak uygulanıyor. Biz demiştik ki: "Sabit bir saat koyun." Maalesef, uyarılarımızı dikkate almadınız, birçok cezaevinde yarım saat olarak uygulanıyor ve mahkûmlar buna itiraz ediyor.

Altıncı sorun, sevkler. Sevkler de ciddi bir sorun. Tamam, pandemi girdi araya ama öncesinde de sevkler yapılmıyordu. Sevk için ciddi kriterler getirilmiş durumda. Bazı mahkûmlar ailelerinden çok çok daha uzağa mahkûm edilmiş. Bir mahkûm Afyon Cezaevinde bize dedi ki: "Altı yıldır ben annemi göremiyorum çünkü annem yaşlı, gelemiyor, çok uzağa koydular beni."

Bir diğer sorun, kitap, süreli/süresiz yayın hakkı keyfî bir uygulamayla mahkûmlara verilmiyor. Aynı kampüs içerisinde bir cezaevi aynı yayını verirken bir diğer cezaevinde aynı yayın yasak mesela. Tamamen idarenin keyfiyeti var bu konuda.

"İnfaz yakma" diye bir şey bugünlerde çok dillendirilmeye başlandı. "Şartlı salıverilme" dediğimiz, bu kriterler uygunsa mahkûm belirli bir süre sonra salıveriliyor ama mahkûmlardan şöyle çok ciddi şikâyetler var özellikle bugünlerde: "Bütün kriterlerim uysa bile şartlı salıverilmeme izin verilmiyor." deniyor.

Şimdi, dokuzuncu sorun, ağır hasta mahkûmlar var.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun.

ALİ HAYDAR HAKVERDİ (Devamla) - Toparlıyorum Başkanım.

Gerçekten, hastalığı çok ilerlemiş, ailenin bakımına veya mahkûm arkadaşının bakımına veya idarenin bakımına muhtaç mahkûmların da salıverilmesinin önü açılmalı, bu konuda bir düzenleme yapılmalıdır.

Son olarak, pahalılık... Mahkûmlar kantinlerin pahalı olmasından çok şikâyetçiler. Evet, ülkede de pahalılık var, dolaylı olarak kantinlerde de pahalılık var ama başka bir husus daha var, son günlerde gelen şikâyet; faturalar. "Cezaevinde elektrik faturalarımız 2'ye, 3'e katlandı." diye şikâyetler çok yoğun geliyor. Baktık, araştırdık, ya, cezaevlerine bile faturayı "ticarethane" olarak gönderiyorsunuz. Yani bu AKP, cezaevlerini de ticarethane yapmış maalesef, bunun da bir düzenlemeyle çözülmesi gerekiyor.

Son olarak, biz, insan onuruna yakışır, eşit ve adil bir infaz sisteminin yeniden tesis edilmesi, güvenlik ve insan hakkı dengesinin korunması gerektiğini düşünüyoruz. Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)