İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Sayın Başkan, Divan, değerli milletvekilleri; Bazı Antlaşmaların Yapılması İçin Cumhurbaşkanına Yetki Verilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi'nin doğrudan gündeme alınmasına ilişkin önerge hakkında konuşmak amacıyla karşınızda bulunuyorum.

Bu konu, özellikle Anayasa'mızın 90'ıncı maddesinde düzenlenen bu konu madde 90'la sınırlı değildir, Anayasa'mızın birçok maddesi uluslararası hukuka yollama yapmaktadır ama esasen merkezî madde 90'dır.

Bu konunun gündeme gelmesi, kamuoyunda tartışılması, İstanbul Sözleşmesi'nden Cumhurbaşkanının kararıyla çıkış sonrası olmuştur. İşte bu nedenle -böyle bir yasal düzenlemeyle- Cumhurbaşkanının uluslararası sözleşmeleri onaylama ve sözleşmelerden ayrılma yetkisi konusunda Anayasa'mızın hükümleri çerçevesinde nasıl bir yasa düzenlemesi yapılmalı, yapılabilir; bu konuyu sizin takdirlerinize sunacağım.

Şimdi, 244 sayılı yasanın başlığı Cumhurbaşkanına ilişkin olarak şöyle değiştiriliyor: "Milletlerarası Antlaşmaların Onaylanması, Yürürlüğü, Yayınlanması, Sona Erdirilmesi ve Bu Antlaşmalardan Çekilme ile Bazı Antlaşmaların Yapılması İçin Cumhurbaşkanına Yetki Verilmesi Hakkında Kanun." Esasen bunun 2'nci ve 3'üncü maddeleri bu konuda düzenleme yapıyor, 5 maddelik bir yasa önerisidir. 2'nci maddesi büyük ölçüde Anayasa'nın 90'ıncı maddesiyle örtüşmektedir. Bilindiği gibi 90'ıncı maddesi Türkiye'nin uluslararası hukuka açılan kapısıdır, buradaki kanunilik ilkesi ise bir bakıma bu kapının menteşelerini oluşturmaktadır. Çünkü bu yasanın 2'nci maddesi ve Anayasa'nın 90'ıncı maddesinin birinci ve dördüncü fıkraları "münhasır kanun" ilkesini yansıtmaktadır. Buna karşılık ikinci ve üçüncü fıkralar -yine, bu yasada öngörüldüğü üzere- yasallık ilkesine belli kayıtlar getirmek suretiyle esneklikler tanımaktadır ve bu esneklikler yürütmeye yönelik olarak, yürütme yetkisine yönelik olarak tanınmış olan esnekliklerdir; şimdi bunu Cumhurbaşkanı temsil etmektedir. Beşinci fıkra ise yasa üstü bir düzenlemeyi öngörmektedir, ona girmiyorum.

Şimdi, burada ne tür esneklikler öngörülmüştür? Konu bakımından esneklik öngörülmüştür, süre bakımından esneklik öngörülmüştür ve yükümlülükler bakımından esneklik söz konusudur. Ekonomik, ticari ve teknik ilişkileri öngören antlaşmalar süresi bir yılı geçmemek kaydıyla, mali bir yükümlülük getirmemek kaydıyla ve yürütme tarafından belli haklara dokunulmamak kaydıyla yürürlüğe konabilir, yayımlanır ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunulur burada öngördüğümüz üzere. İkincisi, uygulama antlaşmaları bu çerçevede yer alır belirli kayıtlar altında ve bunların Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmasına gerek bulunmamaktadır, bunlar belli hakları düzenleme konusu yapıyorsa yayımlanmakla yürürlüğe girer.

Peki, acaba kanunların onaylanması, yürürlüğün durdurulması, kanunlardan çıkış konusunda yürütmeye ne tür yetkiler tanınıyor? Yasamaya tanınan yetkileri belirtelim; sonra, yasal düzenlemede yürütmeye tanınmış olan yetkiler de -hâliyle- kalmaktadır. Buna göre, onaylanması Büyük Millet Meclisinin kanunla uygun bulmasına bağlı olan milletlerarası anlaşmalara katılma, bunların feshini ihbar etmemek suretiyle yürürlük süresini uzatma, Türkiye Cumhuriyeti'ni bağlayan bir milletlerarası antlaşmanın belli hükümlerinin yürürlüğe konulması için gerekli bildirileri yapma, milletlerarası antlaşmaların uygulama alanının değiştiğini tespit etme, bunların hükümlerinin uygulanmasını durdurma Cumhurbaşkanı kararıyla olur. Onaylanması Büyük Millet Meclisinin kanunla uygun bulmasına bağlı olan milletlerarası anlaşmaları sona erdirme veya bu antlaşmalardan çekilme, Türkiye Büyük Millet Meclisinin sona erdirmeyi veya çekilmeyi kanunla uygun bulmasına bağlıdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayın sözlerinizi.

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (Devamla) - Teşekkür ederim.

Anayasa'nın 90'ıncı maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrası ile bu kanunun 2'nci maddesinin (2)'nci ve (3)'üncü fıkraları kapsamında yer alan milletlerarası antlaşmalara katılma, bunların feshini ihbar etmemek suretiyle yürürlük süresini uzatma, Türkiye Cumhuriyeti'ni bağlayan bir milletlerarası antlaşmanın belli hükümlerinin yürürlüğe konulması için gerekli bildirileri yapma, milletlerarası antlaşmaların uygulama alanının değiştiğini tespit etme, bunların hükümlerinin uygulanmasını durdurma ve bunları sona erdirme Cumhurbaşkanı kararıyla olur. Şimdi, bu açıdan bakıldığı zaman, Anayasa'nın 90'ıncı maddesinin emrettiği çerçevede böyle bir yetki paylaşımı yapılabilir. Bu yetki paylaşımının yapılması, tıpkı Anayasa'ya tamamen aykırı olan İstanbul Sözleşmesi'nden çıkış türü düzenlemelerin yapılmasının önüne geçer.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (Devamla) - Sayın Başkan...

BAŞKAN - Ek sürenizi verdim, teşekkür ediyorum.

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (Devamla) - Teşekkür ederim. (CHP sıralarından alkışlar)