HDP GRUBU ADINA SERPİL KEMALBAY PEKGÖZEGÜ (İzmir) - Sayın Başkan, sayın vekiller; sözlerime başlarken, bu sabah Alevi kurum temsilcilerine Ankara'da yapılan polis şiddetini kınıyorum; Alevi toplumunun eşit yurttaşlık talebinin yanındayız.

Sayın vekiller, stajyer ve çıraklık mekanizması, sermaye düzeninin kendini yeniden ürettiği sistemlerin bir parçasıdır; sektörel olarak nitelikli ara eleman ihtiyacı üzerine kurulu bir sistemdir ve öğrenciler ise bilgi ve becerilerini geliştirerek istihdam imkânı sağlamayı umarlar. Normalde, stajyer öğrenci üretimin kâr mekanizmasının bir parçası sayılamaz, sayılmamalıdır ama çıraklık, stajyerlik, meslek liselerinde bir sömürü mekanizması olarak kurgulanmıştır ve "işi öğrensinler" örtüsü altında genç ve çocuk iş gücü sömürüsü had safhaya ulaşmıştır.

Yapılan araştırmalarda, stajyerlerin yaşadığı sorunlar, bu, emekliliğe yansımayan sigortalılığın yanı sıra, mesai saatlerinin uzun olması, uzun çalışma süreleri, yoğun tempoda çalışma, stresli iş ortamı, kölelik koşullarında çalışma ve iş kazaları, iş cinayetleridir. Bunlara bir örnek vermek istiyorum. Bakın, Mustafa Koç, 19 yaşında, Piri Reis Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği öğrencisiydi -Mustafa Koç'u burada saygıyla anıyorum- yirmi saat çalıştığı gemide yaşamını yitirdi, bir iş cinayetinde. Normal koşullarda, gemilerde stajyerlerin temizlemesinin yasak olduğu, 20 metre derinlikteki, 1 metre açıklığındaki, ortalama 50 derece sıcaklıktaki bir tankı on sekiz gün boyunca temizlerken yaşamını yitirdi. Bunu niçin söylüyorum? Stajyerlerin çalışma koşullarına dair bilgimiz olsun diye.

Meslek yüksekokulları gibi meslek liselerinde de "çocuklara meslek edindirme" kılıfı altında meşrulaştırılan ciddi bir çocuk emeği sömürüsüyle karşı karşıyayız. Çıraklık ve stajyerlik yapan çocukların çoğu yetişkinlerle aynı işleri yapmaktadır. Sosyal haklarla ilgili mağduriyetler yaşamaktadırlar. Aldıkları eğitim alanı dışında çalıştırılıyorlar, ucuz iş gücü olarak görülüyorlar, barınma ve beslenme sorunları yaşıyorlar. Stajyerlerin sigortalarının, sigorta başlangıç tarihlerinin, emeklilik sürelerine yansımasının yanı sıra, mesleki bilgi, beceri ve meslek değerlerinin kazanılmasında, stajın iyi planlanmasında, stajyere rehberlik yapılmasında, ücretlerin iyileştirilmesinde, staj sürecinin eğitimde sürekliliğinin sağlanmasında, sendika ve odaların stajyerlere katkısının alınmasında da iyileştirmeler yapılmalıdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayalım lütfen.

SERPİL KEMALBAY PEKGÖZEGÜ (Devamla) - Teşekkürler.

Stajyer ve çıraklık için iş yerlerine gönderilirken öğretim elemanları tarafından iş yerlerinin denetlenmesi önemli, staj uygulamalarının iyileştirilmesi önemli. Stajyerlerin dışlanma, mobbing gibi maruziyetlerden korunması önemli, iş güvenliği risklerinden korunması önemli. Görüyoruz ki işverenlere çırak ve stajyer çalıştırmaya yönelik verilen teşvikler ne yazık ki stajyerlere ve çırak öğrencilere verilmiyor ve mağdur ediliyorlar. Tüm meslek kolları için, yükseköğretim sonrasında yapılan staj ile aday çırak, çırak ve mesleki staj olarak çalıştırılan sürelerin staj sigorta başlangıç tarihi olarak kaydedilmesi gerektiğini burada bir kez daha vurguluyor, bunun da ötesinde stajyer ve çıraklık uygulamalarının sermaye birikim süreci tarafından istismarına da son verilmelidir diyoruz. (HDP sıralarından alkışlar)