ŞEVİN COŞKUN (Muş) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Genel Kurulu selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, konuşmamı AKP'nin yirmi yıllık iktidarında işkence ve ölüm evlerine dönüşen cezaevleri üzerine yapacağım.

Türkiye'de bulunan 396 cezaevinde 314.502 kişi tutulmaktadır. Cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerini çözüme kavuşturması gereken Adalet Bakanı 2023 bütçe Komisyon görüşmelerinde 20 yeni cezaevi daha açacaklarını belirtmiştir. Oysa ki çözüm üretilmesi gereken cezaevleri, yaşanan hak ihlalleriyle âdeta ölüm evlerine dönüşmüştür.

İHD'nin verilerine göre, 2021 yılında 1.114 kişi cezaevlerinde işkence ve kötü muameleye maruz kalmıştır. Aralık 2021'den bu yana cezaevlerinde 34'ü şüpheli 76 ölüm yaşanmıştır. Son ölüm haberi Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevinden geldi, 7 Aralıkta 26 yaşındaki Emre Abalak kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdi. Cezaevi yönetimi ayağının kayarak düştüğünü, beyin kanaması geçirdiğini iddia etmiştir.

Değerli milletvekilleri, hasta tutuklu ve hükümlülerin sağlık durumu Adli Tıp Kurumunun olumsuz yöndeki raporları nedeniyle ciddiyetini korumaktadır. İHD verilerine göre, 651'i ağır 1.517 hasta tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır, sağlığa erişim hakları da engellenmektedir. Bunlar arasında bulunan 84 yaşındaki Mehmet Emin Özkan yirmi altı yıldır tutuklu. Yaşamını tek başına idame ettiremeyen Özkan, ATK'nin taraflı raporu nedeniyle âdeta intikam alma duygusuyla cezaevinde tutuluyor. Ayrıca, Tenzile Acar, Devrim Ayık, yüzde 98 engelli Serdal Yıldırım, bir bacağını ve bir kolunu kaybeden Şaban Kaygusuz, Muhlise Karagüzel, iki elini kaybeden Ergin Aktaş bu örneklerden yalnızca birkaç tanesidir. Cezaevlerinde sağlık hakkına yönelik ihlallerin yanı sıra, çıplak arama, yemeklerin kötü olması, ısınma yetersizliği, keyfî disiplin cezaları, tek kişilik hücre uygulaması ve odaların yirmi dört saat kamerayla izlenmesi gibi birçok ihlal söz konusu. Örneğin, Manavgat S Tipi Kapalı Cezaevinde bulunan Neslihan Çetin, ailesiyle yaptığı telefon görüşmesinde tutulduğu tek kişilik odanın yirmi dört saat kamerayla izlendiğini aktarmıştır. Çetin'e yönelik bu uygulama, özel hayatın gizliliği ihlali, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin cezaevlerine yansımasına bir örnektir.

Değerli milletvekilleri, cezaevlerindeki hukuksuzluklara, ceza içerisinde cezalandırma yöntemi olarak infaz yakmalar da karşımıza çıkmaktadır. Düzenlenen son infaz yasasıyla getirilen idare ve gözlem kurullarının keyfî kararları gerekçe gösterilerek hükümlüler verilen cezayı tamamlamasına rağmen tahliyeleri engellenmektedir. ÖHD'nin verilerine göre, tespit edilebilen 136 kişinin infazı yakılmıştır. Örneğin, Sincan Kadın Kapalı Cezaevinde tutulan Varto Belediyesi bir önceki dönem Eş Başkanımız Sabite Ekinci verilen cezayı 17 Haziran 2022'de tamamlamasına rağmen, infazı 2'nci kez yakılmıştır. Yine, Bolu T tipi Cezaevi'nde bulunan Erdal Tuncel verilen on üç yıl altı ay cezayı 16 Martta bitirmesine rağmen, infazı 3'üncü kez yakılarak tahliyesi engellenmiştir. Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu tarafından Tuncel'e de tıpkı diğer hükümlülerin infaz yakmalarında suyu ve elektriği fazla kullanma, sık oda değişikliği gibi gerekçeler gösterilmiştir. Benzer hukuksuzluklarla Azize Yağız, Hakkı Tursun, Ahmet Taş, Rozerin Kurt, Evin Şahin, Mukaddes Kubilay, Jiyan Ateş, Hanım Yıldırım, Damla Erdem gibi birçok kişinin de tahliyesi engellenmiştir.

Değerli milletvekilleri, infaz yakma keyfîyetinin de ötesinde, iki hafta önce hukuksuzluğun başka bir boyutu daha karşımıza çıktı. Gebze Kadın Kapalı Cezaevinde bulunan Şadiye Manap verilen otuz yılın ardından 1 Aralıkta, tahliye olacağı gün cezaevinden çıkmadan, iki yıl önce hakkında yürütülen bir soruşturma gerekçe gösterilerek gözaltına alındı, tutuklanarak Kandıra Cezaevine götürüldü. Oysaki cezaevleri bir ülkenin demokrasisinin, hukukunun göstergesidir ama AKP döneminde cezaevleri en büyük ihlallerin yaşandığı alanlar olmaya devam ediyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ŞEVİN COŞKUN (Devamla) - Bitireceğim Başkanım.

BAŞKAN - Tamamlayın.

ŞEVİN COŞKUN (Devamla) - Yeni cezaevleriyle övünmeyi bırakın, yaşam hakkı başta olmak üzere tüm hak ihlallerine bir an önce son verin.

Genel Kurulu selamlıyorum. (HDP sıralarından alkışlar)