KANİ BEKO (İzmir) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi sevgi, saygıyla selamlıyorum.

Bugün 14 milyon emeklinin ekonomik, demokratik, sosyal hakları Mecliste konuşulurken ülkemizde hem çalışanlar hem de emekliler, içinde yaşamış olduğu bu ağır ekonomik krizin de etkisiyle ekonomik ve sosyal haklardan maalesef yoksun olmuşlardır. Bugün 14 milyon emeklinin yaklaşık 8 milyonu yani yarısından fazlası, emekli aylıklarıyla geçinemedikleri için çalışmak zorunda kalmıştır. Emeklilerin sadece yüzde 2'si veya yüzde 3'ü aldığı maaşla geçinebiliyor. Temel gıda maddelerini dahi alacak durumda maalesef değiller. Emekliler bayramda ve özel günlerde çocuklarının, torunlarının ziyaretlerine sevinemiyorlar çünkü emeklilerin, torunlarına bayram harçlığı verecek mecali kalmamış, maalesef emeklilerin yüzü gülmüyor.

Emekli aylıklarındaki düşüş iki faktörden kaynaklanıyor. Birinci neden, emekli aylıklarının hesaplanmasında daha önce büyümenin yani refah payının katkısı yüzde 100 iken AKP döneminde bu oran maalesef yüzde 30'a düşmüştür. İkinci faktör ise emekli aylığı bağlanma oranlarındaki düşüştür. 5510 sayılı Yasa'yla bu oran, maalesef, yüzde 50'ye düşürülmüştür, emekli aylıklarının alt sınırı da bu süreçte düşürülmüştür. 2002 yılında en düşük memur emekli aylığı 376 lirayken asgari ücret ise 185 liraydı yani asgari ücretin yüzde 104 üstündeydi. Bugüne geldiğimizde ise en düşük memur emekli aylığı 8.600 lira, asgari ücret ise 8.500 lira yani asgari ücretin sadece yüzde 1 üzerindedir.

Sonuç olarak, emekli aylığını belirleyen iki temel faktör küçüldüğü için yani refah payı ve bağlama oranlarındaki düşüş nedeniyle emekli aylıklarında, maalesef, çok ciddi düşüşler olmuştur. Yirmi yıl önce asgari ücretin 2 katını geçen en düşük kamu emekçisi maaşı, bugüne geldiğimizde, maalesef, asgari ücret seviyesine inmiştir. Emekliler uzun süredir sefalet ücretleriyle geçinmek zorunda bırakılmışlardır. Asgari ücretin de altında maaş alan, yaşam mücadelesi veren milyonlarca emekli yeniden çalışmak zorunda kalmıştır. Bu ay itibarıyla 5.500 lira olan asgari ücret, 2023 yılı için yüzde 54,5 oranında artırılarak 8.500 liraya gelmiştir. Bu rakam bizce yeterli değil ancak emekli aylıkları da hiç değilse asgari ücret oranında yani yüzde 50 oranında artırılmalıdır. En düşük emekli maaşı insanca yaşanacak bir düzeye çıkarılmalıdır. Emekliler ve yani sırada ölüm aylığı alan hak sahipleri asgari ücretin altında kesinlikle maaş almamalıdır. En düşük emekli aylığı en az asgari ücret kadar olmalıdır. Emeklilerimize adaletli bir intibak yasası bu Meclisten mutlaka çıkarılmalıdır.

Türkiye'deki emeklilerin ekonomik, demokratik, siyasi ve sosyal haklarını korumak adına Avrupa'da olduğu gibi sendikalı olmaları gereklidir. Anayasa'nın 90'ıncı maddesine göre de bu emeklilerin anayasal hakkıdır. Emeklilere Şeker ve Kurban Bayramı'nda asgari ücret kadar ikramiye verilmelidir. Bildiğiniz üzere, son dönemlerde gerçek enflasyon ve TÜİK rakamları arasında çok büyük fark var. TÜİK'in inandırıcılığı artık kalmamıştır. Özgür Özel'in dediği gibi "TÜİK, maalesef, Recep Tayyip Erdoğan'ı sevenler derneğine dönüşmüştür." O nedenle, yüzde 100'leri geçen enflasyon oranları ortada dururken memura ve emekliye âdeta dalga geçer gibi "Yüzde 25 zam; olmadı, yüzde 30 yapalım." diyerek kimseyi kandıramazsınız. Gelin, memurun da işçinin de emeklinin de hak ettiği maaşı hep birlikte bu Genel Kuruldan geçirelim. Bu ülkenin doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine bütün eserlerde emeği olan bu insanlardan, sağlığını kaybettikten sonra siz neden sağlık katılım payı alıyorsunuz?

Emekliler 5.500 lira maaş alacaklar; ev sahibine kirasını ödeyecekler, doğal gaz, su, elektrik, mutfak, sağlık ve ulaşım yani zorunlu giderlerini karşılayamazlarsa 2023 yılında emekliler, maalesef, açlık ve sefalet içerisinde... (CHP sıralarından alkışlar)

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurunuz efendim.

KANİ BEKO (Devamla) - Şimdi, arkadaşlar, bu aslında çok basit. Neden basit? Emeklilere siz şimdi 5.500 lira veriyorsunuz, emekli arkadaşlarımız bu almış olduğu maaşı ev sahibine verdikten sonra doğal gaz, elektrik, su, mutfak masrafları ve bununla beraber diğer zorunlu giderleri karşılayabilecek bir parası olmazsa, peki, 2023 yılında ne olacak? Emekliler için açlık ve sefalet yılı olacak. Pazar artıklarını gece karanlığında toplamaya maalesef, devam edecekler. Gelin, hep birlikte, hep beraber bu Meclisten, emeklilere insan olmaktan kaynaklanan temel ihtiyaçlarını giderebilecek bir maaş çıkaralım.

Sayın milletvekilleri, bu teklifle ayrıca özel sektör iş yerlerine işçi başına aylık 400 TL verilmesi düzenlenmiştir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

KANİ BEKO (Devamla) - Biz işverenlere buradan katkı sunulmasın demiyoruz ama bu para İşsizlik Fonu'ndan değil, devlet bütçesinden verilsin diyoruz.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Kani ağabey, kabul etmezlerse eylem yapalım.

KANİ BEKO (Devamla) - Diyorsun.

BAŞKAN - Teşekkür ediyoruz Sayın Beko.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Evet, istersen kürsüyü terk etmeme eylemi yapabilirsin belli bir süre konuya dikkat çekmek için.

KANİ BEKO (Devamla) - Kırk beş yıl yaptım, kırk altıncı yıl da yaparız yani. (CHP sıralarından alkışlar)