İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (İstanbul) - Sayın Başkan, Divan, değerli milletvekilleri; 5'inci madde üzerinde verdiğimiz önerge okundu ve bunun kabulünü takdirlerinize sunuyoruz.

Gerekçelerimiz Komisyonda öne sürülen gerekçeler, geneli üzerine öne sürülen gerekçeler geçerli. Bu itibarla ben daha çok bu yasa önerisinden hareketle esasen ulusal afet hukuku oluşturma gereği üzerinde duracağım. Bugünkü felaketler, bölgede tanık olduğumuz felaketler esasen 6 Şubatın devam ettiğini, 6 Şubat depreminin sonuçlarının devam ettiğini göstermekte ancak tabii ki hemen belirtilmesi gereken husus şudur: Peki, devam ediyor ve bu fon yasa önerisini felaketin sonuçlarını ortadan kaldırmak için getirmiş bulunuyorsunuz. Peki, neden otuz beş gün önceye aldınız seçimleri? Acaba otuz beş gün devlet güçlerini tümüyle deprem felaketinin ağır sonuçlarını ortadan kaldırmak için kullanmanız daha yerinde olmayacak mıydı? Neden dikkatleri seçimlere yönelttiniz? Tabii, bakın, dikkatleri seçime yönelttiğiniz gibi bütün üniversiteleri kapattınız ve birçok üniversitede öğrencilere on-line ders de veremiyorlar, "Banda kaydedin, öğrenciler oraya giriş yapsın." diyorlar. Şimdi, üniversiteleri neden kapattınız? Yani 13 milyon afetzede var, onlar adına yaklaşık 10 milyon öğrenciyi evlerine hapsettiniz. Hayır, bunlar ne deprem felaketinin sonuçlarını temizlemeye elverişli araçlar ne de bu konuda özellikle seçimlerin öne alınması da dikkate alındığı zaman içten olunmadığının, tutarlı olunmadığının bir göstergesi.

Şimdi, bu bakımdan, aslında depreme ilişkin elimizdeki mevzuat son derece geniş bir mevzuat, doğru. Evet, yaklaşık seksen yıllık mevzuat, dağınık, yeterli değil, belki tamamlanması gerekir ama şu anda uygulanmakta olan yasalar ve uygulanmayan yasalar bu elimdeki yaklaşık 20 yasadan çok daha dağınık. Bu bakımdan, esasen depreme ilişkin düzenlemelerin yapılması, ulusal afet hukukunun oluşturulması, bunun için bütünleşik bir yasal düzenlemenin yapılması zamanı şimdi geldi ve geçmekte çünkü öncesi -son yirmi yıldır yani İstanbul depremlerinden sonra, 2002'den bu yana geçen süre öncesidir- ne yapıldı, ne yapılmadı bunun iyi tahlil edilmesi gerekiyor. Çünkü bu yasal düzenleme esnasında ortaya çıkan yıkım sonucunda yapılmak istenenlerin bir parçasıdır. Elverişli mi değil mi bunu tartıştık, konuştuk ama tabii, yeterli olmadığı, amaç saptırması olduğu ve geleceğe yönelik olarak da esasen bundan böyle güvenli önlemlerin alınmasına ne derecede elverişli olduğu ayrıca bir tartışma konusu. Bu nedenle bütünleşik yasa önerisi esasen öncesinde, deprem öncesinde, felaketlerin öncesinde, anında, esnasında ve sonrasında yapılması gerekenlerin multidisipliner bir biçimde, disiplinler arası bir yaklaşımla saptanması ve yasal kurallara bağlanmasını gerekli kılmakta. Bu konuda Türkiye'de çok ciddi çalışmalar var, afet konusunda, afet tanımları konusunda; ekolojik afet, afet mağduru ve bunlarla ilgili teknolojik tehlikeler, endüstriyel kaza veya afetler bu konularda gerekli altyapı var. Fakat burada, esasen biz Cumhuriyet Halk Partisi olarak yürütmekte olduğumuz yasa çalışmasında bütün bunlar için öncesi, anı ve sonrasında insan haklarını temel almaktayız ve bunun için ortak sorumluluk ilkesi, ayrımcılık yapmama ilkesi, insancıllık ilkesi, yansızlık ve nötralite ilkesi, önleme ve katılım ilkesi ön ilkeler, öncül ilkeler olarak belirlenmiş bulunuyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun.

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (Devamla) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Ancak yine insan haklarını biz sonuna kadar götürüyoruz; yerleşme özgürlüğünden ve konut hakkından, kent planlamasından yapı denetimine kadar bütün bu alanlar esasen insan hakları bakış açılığı düzenlemelerini gerekli kılmakta. Bu konuda da sağlıklı ve nitelikli çevre, afetlere dirençlilik konusunda eğitim, formasyon ve duyarlılaştırma, önceden bilgilendirme, katılım, ifade özgürlüğü, adalete giriş gibi öncüllerin yanında, tabii ki iş yerlerinde afetlerin önlenmesi, eğlence ve turistik yerlerde afetlerin önlenmesi, kamusal mekânlarda, özellikle okullarda ve hastanelerde hakeza ve alarm uygulamaları, bütün bunlar esasen insan hakları bakışlı yasal düzenlemenin öncülleri veya ortak ilkeleridir diyebiliriz. Ama afet anına ilişkin düzenlemelerde yine insancıl yardım, afet sırasında bilgilendirme ve katılım...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (Devamla) - Sayın Başkan, şunu bitireyim izninizle.

BAŞKAN - Buyurun, toparlayın.

İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU (Devamla) - Çok teşekkür ederim Sayın Başkan anlayışınız için.

...ve afet anında halkın duruma göre zorla tahliyesi, insan haysiyetine saygı, kişisel haklara saygı, en kırılgan gruplara acil yardım, bu konuda çevreyi korumak ve onarmak için gerekli önlemler ve aynı zamanda toplumsal bağların korunması; afet sonrası öncelikler ise afet etkileri karşısında dirençliliğin güçlendirilmesi, zorunlu önlemler, ekonomik, sosyal ve kültürel hakların korunması, medeni ve siyasal hakların korunması gibi hak ve özgürlükler temelinde devletin sorumluluğu, bireylerin sorumluluğu ve katılım ve iş birliği ilkelerinin bu yasal düzenlemeye dâhil edilmesi. Koca bir AFAD var, onu özerk ulusal afet kurumuna dönüştürmeye ve iller ölçeğinde, ilçeler ölçeğinde, beldeler ölçeğinde ve köyler ölçeğinde afetlere ilişkin karma kurulların oluşturulmasına kadar ayrıntılı ve bütüncül bir yasal düzenleme afet hukukuna ilişkin hazırlıkları devam ediyor.

Saygılarla bilgilerinize sunarım.

Sayın Başkanım, teşekkür ediyorum.