İYİ PARTİ GRUBU ADINA İMAM HÜSEYİN FİLİZ (Gaziantep) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Yaşlıların Sorunlarını Araştırma Komisyonu Raporu üzerinde İYİ Parti Grubumuz adına söz almış bulunmaktayım. Genel Kurulu saygılarımla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, konuşmamın başında, depremden etkilenen illerimiz arasında yer alan Adıyaman, Şanlıurfa ve Malatya'da etkili olan sağanak yağış sonucu meydana gelen sellerde yaşamını yitiren vatandaşlarımıza Allah'tan rahmet, ailelerine ve milletimize başsağlığı ve sabır diliyorum.

Bu afetlerden belediyeler ve imar planları yapanlar inşallah ders alır. Böylece kararların bir kişinin iki dudağı arasından çıkmayacağı, halkın kararlara katılacağı bir sistemin gelmesine yol açar ve bu aziz millet durmadan başsağlığı mesajlarıyla anılmaz. Anahtar milletin elindedir, iki ay sonra emaneti ehline teslim etme ferasetini gösterince bu sıkıntıları en kısa zamanda aşacağımıza inanıyorum.

Değerli milletvekilleri, Dünya Sağlık Örgütü, 65 yaşı yaşlılığın başlangıcı olarak belirlemiş ve 65 yaş üstünü yaşlı olarak kabul etmiştir. Dünya genelinde hemen hemen her ülkede refah artışı nedeniyle insanlar daha uzun yaşamaktadırlar. Tıp ve teknoloji alanındaki ilerlemeler, sağlık hizmetlerindeki iyileşmeler ve kentleşmeyle birlikte yaşam süresinin uzaması, doğum oranlarının azalması, eğitim düzeyinin yükselmesi, yaşlı nüfusun artmasında rol oynayan etkenler olarak görülmektedir.

Değerli milletvekilleri, Birleşmiş Milletlere göre, dünya nüfusu 2022 yılı sonu itibarıyla 8 milyara ulaşmıştır, 65 yaş ve üzeri grupta 752 milyon kişi bulunmaktadır. Buna göre, dünyada her 10 kişiden 1'i 65 yaş üzerindedir. 2050 yılına gelindiğinde ise yaşlı nüfusun 2'ye katlanarak 1,5 milyar kişiye ulaşması ve her 6 kişiden 1'inin 65 yaş ve üstü olması beklenmektedir. Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de yaşlı nüfus hızlı bir şekilde artmaktadır. Ülkemizde son beş yılda 65 yaş ve üstü nüfus yüzde 24 artarak 2021 yılında 8 milyon 250 bin kişi olmuştur; bu sayı, bazı Avrupa ülkelerinin nüfusundan daha fazladır. Yaşlı nüfusun anlamlı ve onurlu bir yaşam sürdürebilmesi, topluma tam katılımlarının desteklenmesi için kaynaklara erişimlerinin sağlanması, karşılaştıkları sınırlılıkların ve bunlara neden olan unsurların ortadan kaldırılması, dünyada yaşlanma süreci ve yaşlılık alanında yapılan çalışmaların merkezinde yer almaktadır.

Değerli milletvekilleri, burada konu, tam olarak hem dünyada hem de Türkiye'de yaşlıların sayısının artmasından öte, yaşlanmanın doğası gereği sağlık, aile ve toplumla ilişkiler, sosyoekonomik durum, bakım ihtiyacı, aktif ve sağlıklı yaş alma gibi konular kapsamında yaşlı nüfus grubunun birbirinden çok farklı ve karmaşık ihtiyaçlarının bulunmasıdır. Bununla birlikte, yaşlılık döneminin yaşlı nüfusun artması bağlamında tüm boyutlarıyla yeniden değerlendirilmesi, yaşlılığın saygın bir yaşam dönemi olarak sürdürülmesi için gereken düzenlemelerin yapılmasına yönelik çalışmaların yürütülmesi önemli olmaktadır.

Değerli milletvekilleri, bu bağlamda, Türkiye'de yaşlılara yönelik politikalar ve yaşlı refahı alanında yapılan çalışmalar hakkında durum tespiti yapmak, yaşlıların hayatın çeşitli alanlarında yaşadıkları sorunları ve bunlara ilişkin alınması gereken tedbirleri belirlemek, gelecekte yaşlı refahı alanında yapılacak çalışmalara ışık tutmak üzere Türkiye Büyük Millet Meclisinde yaşlıların sorunlarının araştırılarak alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla Meclis Araştırması Komisyonu kurulmuş ve Komisyon, çalışmalarını bir rapor hâlinde sunmuştur. Raporda -başlıklar hâlinde vermem gerekirse- nüfus, yaşlanma ve politikaları, yaşlı haklarının iyileştirilmesi, yaşlı bakım hizmetlerinin iyileştirilmesi, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi, yaşlılık döneminde sık görülen hastalıklar ve geriatrik sendromların önlenmesi, yaşlılarda sağlık okuryazarlığı, yaşlıların sosyal ve kültürel hayatı, yaşlıların hayat boyu öğrenme olanakları, yaşlılara yönelik manevi danışmanlık ve rehberlik hizmetleri, topluma katılım ve aktif yaşlanma, yaşlılar için üretim ve yaşlı tüketiciler, kentleşme, erişilebilirlik, ulaşım ve çevre kalitesi, yaşlılık dönemine ilişkin araştırma geliştirme faaliyetleri, kırsal alanda yaşayan yaşlıların ihtiyaçları, yaşlıların çalışma, istihdam yaşamı, afet ve acil durumlarda yaşlıların korunması gibi konularda tespitler ve öneriler yer almaktadır. 16 başlıkta toplanan tespitler, yirmi bir yıldan beri iktidarda olan AK PARTİ hükûmetlerinin her alanda olduğu gibi yaşlılar konusunda da sistematik bir çalışma yapmadığını göstermektedir ancak Komisyonun hazırlamış olduğu raporun yaşlılar konusunda yapılacak planlamayla ilgili bir yol haritası mahiyetinde olduğunu da söylemem gerekir. Buradan hareketle de Yaşlıların Sorunlarını Araştırma Komisyonunun Türkiye Büyük Millet Meclisindeki ihtisas komisyonları gibi daimî bir komisyon statüsüne getirilmesinde yarar görmekteyim.

Değerli milletvekilleri, yaşlıların en önemli sorunlarından biri geçim derdidir. Yaşlılık maaşları yetmemektedir, günün şartlarına göre uygun şekilde güncellenmeli ve asgari ücrete endekslenmelidir. Emeklilerimizin en önemli sorunlarından biri sağlıkta katkı payı ödemeleridir. 5.500 TL maaşla zaten temel ihtiyaçlarını karşılayamıyorlar. "Suriyelilere gösterilen ihtimam niçin bize gösterilmiyor?" şeklinde serzenişte bulunuyorlar. Talebimiz, emeklilerin özel sağlık kuruluşları da dâhil olmak üzere katkı payından muaf tutulmasıdır.

Değerli milletvekilleri, güncel olması bakımından birkaç önerimizi de sunmak istiyorum:

1) Bakıma muhtaç yaşlılar için ya da yalnız yaşayan yaşlılar için Sağlık Bakanlığı tarafından acil durumlarda tek tuşla ambulans hizmeti ya da acil sağlık ekiplerinin yönlendirilmesini sağlayacak KADES gibi bir mobil uygulama geliştirilmelidir.

2) Bakıma muhtaç olan yaşlıların huzurevleri gibi bakım merkezlerinde yatılı kalmaları yerine, yaşlı bireylerin bakımının gönüllü koruyucu aileler tarafından sağlanması amacıyla bir birim kurulmalı ve bu birim de Sağlık Bakanlığı tarafından organize edilmelidir. Gönüllü koruyucu aile olmak isteyenler için ön başvuru koşulları belirlenmeli ve bunu sağlarken de yaşlı bireylerin gönüllü koruyucu aile tespit biriminde görevli bir psikolog ve bir güvenlik görevlisi tarafından ziyaret edilerek yaşlı bireyin psikolojik durumunun rapor hâlinde il sağlık müdürlüklerine iletimi sağlanmalıdır.

3) Yaşlı bireylerin sosyalleşmesini sağlamak için yerel yönetimler ve Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı il müdürlükleri iş birliğiyle tarihî ve kültürel gezi turları düzenlenmeli, doğayla iç içe olacakları yerler tercih edilmelidir.

Değerli milletvekilleri, bir noktaya daha parmak basmak istiyorum. Yaşlı ve/veya hasta vatandaşlarımızın evde bakımı için, çocukları, genellikle yatılı olacak şekilde yardımcı personel istihdam etmek durumunda kalmaktadır. Bu alanda yaşanan talep fazlalığı bunun bir sektör hâline gelmesine ve "sağlık danışmanlığı" adı altında personel temini yapan irili ufaklı çok sayıda firma kurulmasına vesile olmuştur ancak firmalardan gönderilen personelin güvenilirliklerinin ve uzmanlıklarının, ayrıca dövize endeksli ücretlere ilişkin taban veya tavan fiyatlarının ne şekilde belirlendiği ve bunların devletin hangi birimleri tarafından denetlendiği merak konusudur. Turizm alanında seyahat acenteleri gruplara ayrılıp denetim altında tutulurken yaşlılarımızın sağlık hizmetleri için personel tahsisi yaptığını söyleyen bu aracı firmalar ve personelinin kontrolsüz bırakılması düşünülemez. Bir an önce bu sektördeki firmalar turizm alanında olduğu gibi yeterliliklerine göre gruplandırılarak kayıt altına alınmalı ve vatandaşlarımıza evlerine aldıkları yatılı personele ilişkin devlet güvencesi verilmelidir.

Değerli milletvekilleri, toplumda yaşlıların kanun önünde eşit haklara sahip olarak imkânlara eşit erişimlerinin sağlanabilmesi ve yaşlılara karşı kötü muamele, şiddet ve hak ihlalinin önlenmesi için yaşlılara yönelik kanun hazırlıklarının yapılması önemlidir. Anayasa'mıza göre kanun önünde dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin her bir vatandaş eşit sayılsa da normlar hiyerarşisine bağlı kalarak toplumda pozitif ayrımcılığa gerek duyan yaşlı bireylere yönelik bazı düzenlemeler yapılmasının da bir gereklilik olduğunu belirtiyor; sorunları iyi politikalarımızla biz çözeceğiz, az kaldı diyor, Genel Kurulu saygılarımla selamlıyorum.