AK PARTİ GRUBU ADINA AHMET ÇOLAKOĞLU (Zonguldak) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 13 Şubat 2024 tarihine Erzincan İliç ilçesinde toprak kayması sonucu meydana gelen üzücü kazanın araştırılarak tetkik edilmesi ve oluşabilecek kazaların önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması amacıyla Anayasa'nın 98'inci ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü'nün 104 ve 105'inci maddeleri gereğince Meclis araştırması açılması önergesi üzerine söz almış bulunmaktayım. Genel Kurulu ve aziz milletimizi saygıyla selamlıyorum.

Konuşmama başlamadan önce Erzincan ilinde Çöpler Altın Madenindeki toprak kayması sonucu kayması sonucu meydana gelen kazada 9 işçimizin mahsur kaldığı afetten dolayı Erzincan'ımıza ve milletimize geçmiş olsun dileklerimi AK PARTİ Grubu adına iletmek istiyorum.

Erzincan'a bağlı İliç ilçemizde bir maden sahasında meydana gelen toprak kayması nedeniyle kayıp işçilerimizin arama kurtarma çalışmaları devletimizin ilgili tüm birimleri tarafından titizlikle yürütülmekte olup dilediğimiz işçilerimize bir an önce sağ salim ulaşılmasıdır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Erzincan İliç ilçemizde meydana gelen toprak kaymasının ardından Cumhurbaşkanımızın talimatıyla bakanlarımız, AFAD, Türk Silahlı Kuvvetlerimiz, arama kurtarma ekiplerimiz, Jandarma Arama Kurtarma ekiplerimiz, madenciler, sivil toplum kuruluşlarından oluşan 1.700 personel arama kurtarma çalışmalarında görevlendirilmiş ve çalışmalarına hızlı bir şekilde başlamışlardır. Ayrıca, çalışmalarda 150 adet arama kurtarma ve acil müdahale aracı, 5 "drone"; 2 kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer tespit aracı; 5 arama kurtarma köpeği, 5 metale duyarlı radar cihazı bölgeye görevlendirilmiştir.

Ayrıca, bölgeden numuneler alınıp sürekli takip edilmekte.

SÜMEYYE BOZ (Muş) - Bu konuyu gündeme getiren vekiller şu an hapiste, Bakanınız belediye başkanı adayı.

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Çevre Bakanlığımızın 10 kişilik uzman ekibiyle birlikte 2 georadar, 1 çoklu istasyon, 2 set izleme cihazının bulunduğu 2 mobil cihaz ve mobil laboratuvarın da yer aldığı ekipler bölgeye ivedilikle sevk edilmiş olup titizlikle çalışmalarına başlamış ve şu an itibarıyla devam etmektedirler.

SÜMEYYE BOZ (Muş) - Hüda Kaya'yı hatırlayın.

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Bölgede ilk önlem olarak maden sahasında yaşanan toprak kayması sırasında akan...

SÜMEYYE BOZ (Muş) - İlk önlem maden sahasını kapatmaktı, çalışmasına izin vermemekti; asıl önlem buydu.

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - ...malzemenin Fırat Nehri'ne ulaşmasının engellenmesi amacıyla Sabırlı Deresi'nin Fırat Nehri'ne ulaştığı menfezin kapakları hızlı bir şekilde kapatılmıştır. Sonradan toprak kaymasını önlemek amacıyla menfezlerin önüne de seddeler oluşturulmuştur. Hemen akabinde, yağmur ve benzeri nedenlerle oluşabilecek akış sularını toplamak için tedbir olarak -her ihtimale karşı- sızdırma ihtimali ortadan kaldırılmış olan yüzey suyu toplama havuzu oluşturulmuştur. Oluşabilecek herhangi bir akış durumunda atık depolama barajına verilecek sistem de kurulmuştur. İlk andan itibaren Sabırlı Deresi, Çöpler Deresi ve Fırat Nehri boyunca belirlenmiş noktalarda rutin olarak anlık numuneler alınmaya başlanmış ve takibi de yapılmaktadır.

SÜMEYYE BOZ (Muş) - Yer altı kaynaklarını nasıl kontrol edeceksiniz?

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Şu ana kadar yapılan incelemelerde ve ölçümlerde kirlilik ve tehlike oluşturan herhangi bir unsura rastlanmamıştır.

SÜMEYYE BOZ (Muş) - Yağışlarla beraber yer altına inen kaynaklara nasıl müdahale edeceksiniz?

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Bu faaliyetleri takip için Bakan Yardımcılarımızla birlikte jeoloji, maden ve çevre alanında uzman 10 bilim insanıyla sahada çalışmalar sürdürülmekte ve anbean takip edilmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Çöpler Kompleks Madeni için ilk çevresel etki değerlendirmesi yani ÇED raporu çalışmaları 2007-2008 tarihlerinde yürütülmüş, hazırlanmış ve 16 Nisan 2008 tarihinde "Olumlu" kararı verilmiştir. Sahada projeye yönelik değişikliklere, kapasite artışlarına ilişkin olarak 2012, 2014, 2021 tarihlerinde "ÇED Olumlu" kararı verilmiştir. "ÇED Olumlu" kararı verilirken ilgili bütün kurumlardan da "Olumlu" görüş alınmıştır. Mevcut "ÇED Olumlu" kararı verilen alan içerisinde 5,83 hektarlık alanda açık ocak işletmeciliğinde sadece şev düzenlemesi için, bakın, sadece şev düzenlemesi için 14/8/2023 tarihinde "ÇED Gerekli Değildir" raporu verilmiştir. Bunda kapasite artışı, bu raporda kesinlikle ve kesinlikle yer almamıştır.

ÇED raporu, işletmelerin çevresel etkilerini değerlendirmek için verilir. ÇED'de Çevre Bakanlığı sadece çevresel etkilerin denetimini yapar, işletme çevreye zarar veriyor mu vermiyor mu bunu denetler. Kaldı ki "ÇED raporu uygulanmıyor." söylemleri var ya...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Zemin kontrolü de yapılır ya. Zemin kontrol edilir, toprak kayacak mı kaymayacak mı bu da kontrol edilir.

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Bakın, kaldı ki Bakanımız Murat Kurum çevresel etki denetimlerini çok sık yaptırmıştır.

SÜMEYYE BOZ (Muş) ¬¬- Yaptırmış da ne olmuş yani?

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Çevre Kanunu'ndaki en üst cezayı bu işletmeye kesmiş ve bu işletme aylarca kapatılmıştır, faaliyetine son verilmiştir. Söz konusu işletmede 21/6/2022 tarihinde yapılan incelemede Çevre Kanunu'na aykırılık tespit edilmiştir. Çevre Kanunu'na istinaden, en üst sınır olan...

MUSTAFA ADIGÜZEL (Ordu) - Ama üç ay sonra açtınız. Ama üç ay sonra açtınız.

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Bakın, en üst sınır 16 milyon 441 bin TL idari para cezası uygulanmıştır. Benzeri olayların bir daha yaşanmaması için de ilaveten tedbirler alınıncaya kadar, çevresel iyileştirmeler de yapılıncaya kadar işletme faaliyetlerine son verilmiştir. 3/9/2020 tarihli Çevre İzin ve Lisans Belgesi de iptal edilmiştir.

SÜMEYYE BOZ (Muş) - Bugün neyi konuşuyoruz peki? Yapıldıysa bugün neyi konuşuyoruz?

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Ayrıca, tesis yetkilileri hakkında cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur.

SÜMEYYE BOZ (Muş) - Bir suç duyurusu da Murat Kurum için yapın.

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Bu işletmenin yaptığı çalışmalar sonucunda Bakanlığımıza raporlar sunmuşlar; belgeleri incelenmiş, yerinde denetimler yapılmış ve sonuçta herhangi bir kirlilik olmadığı, alınan ilave tedbirlerin yeterli olduğu tespit edilmiş ve üç buçuk ay sonra tesis tekrar faaliyetlerine başlamıştır.

SÜMEYYE BOZ (Muş) - Öyleyse bugün neden bunu tartışıyoruz? Buna bir cevap verin.

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Diğer taraftan, yine, 20/9/2022 tarihinde Geçici Faaliyet Belgesi düzenlenmiş olup işletmenin faaliyetinden kaynaklı çevresel etkilerin ilgili yönetmeliklerde yer alan esas ve hükümlere, sınır değerlere uygun olduğunun tespit edilmesini müteakip 20/9/2028 tarihine kadar geçerli bulunan Çevre İzin ve Lisans Belgesi düzenlenmiştir. Ayrıca, söz konusu tesis 2018 yılından günümüze kadar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 135 defa denetleme geçilmiştir değerli arkadaşlar.

GÜLÜSTAN KILIÇ KOÇYİĞİT (Kars) - Sonuç?

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bakın, ülkemizde madencilik faaliyetleri temel itibarıyla 3213 sayılı Maden Kanunu'na göre yürütülmektedir. Arama ve işletme faaliyetlerinde bulunulabilmesi için mezkûr kanunun ilgili hükümleri doğrultusunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünden ruhsat alınması gerekmektedir. Öte yandan, Maden Kanunu'na göre, ruhsat düzenlendikten sonra fiilen arama ve işletme faaliyetlerine başlanılabilmesi için birtakım izinlerin de alınması zorunludur.

SÜMEYYE BOZ (Muş) - Fay hatlarını da dikkate aldınız mı? Fay hattının üstüne niye kurdurdunuz?

AHMET ÇOLAKOĞLU (Devamla) - Nitekim, mezkûr kanunun 24'üncü maddesinin on birinci fıkrasına göre, ruhsat sahiplerinin işletme faaliyetlerine başlayabilmesi için MAPEG'den işletme izni alması da gerekmektedir. Genel Müdürlükçe işletme izni verilebilmesi için de çevresel etki değerlendirme kararı, mülkiyet izni, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı, Genel Müdürlüğün kayıtlarına işlenmiş alanlarla ilgili izinlerin alınarak Genel Müdürlüğe de verilmesi gerekmektedir. Öte yandan, gerekli izinler alınarak yürütülebilen madencilik faaliyetleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, etkin, verimli, sürdürülebilir, çevre ve insan hassasiyetiyle yürütülmesi için belirli aralıklarla ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda denetlemeler yapılmaktadır.

Değerli milletvekilleri, Erzincan ili İliç ilçesinde Çöpler köyü mevkisinde Anagold Madencilik tarafından işletilen maden sahası da altı ayda bir denetlenmiştir. Son olarak, 2023 yılı Ağustos ayında bu denetleme meri mevzuat çerçevesinde gerçekleştirilmiştir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; olayın hemen akabinde yine Adalet Bakanlığımız da olay sonrası gerekli adli çalışmalara başlamış ve hepimizi derinden üzen olayla ilgili İliç Cumhuriyet Başsavcılığında başlatılan ve 4 cumhuriyet savcısı tarafından yürütülen adli soruşturma kapsamında çevre, maden, jeoloji, iş sağlığı, kimya, inşaat ve ziraat alanında uzman 7 kişiden oluşan bilirkişi heyeti toprak kaymasının nedenlerini ve sorumlularını tüm yönleriyle araştırmaktadır. Hâlihazırda, soruşturma kapsamında iş yeri yetkilisi -bakın, iş yeri yetkilisi- 4 kişi gözaltına alınmış olup bilirkişi raporuna göre soruşturma titizlikle devam ettirilmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Erzincanlı vatandaşlarımıza, aziz milletimize bir daha bu olayları yaşamamak adına geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum. Arama ve kurtarma ekiplerimiz zor şartlarda orada çalışmalar yapıyor, onlara da kolaylıklar diliyorum.

Genel Kurulu ve aziz milletimizi saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)