MEHMET ATMACA (Bursa) - Sayın Başkan, kıymetli milletvekilleri; Ticaret Kanunu'nun 11'inci maddesiyle ilgili söz almış bulunmaktayım.

Bu maddede, pazar yerlerine tahsis edilen yerlerin kiralanmasının yasaklanması söz konusu. Bu konu incelendiğinde bu yasaklamanın doğru bir karar olduğunu düşünüyoruz çünkü tahsis edilen yerlerin bir kısım insanlar tarafından istismar edilerek çok pahalıya kiralandığı ve bu vesileyle pazarcıların maliyetlerinin arttığı ve bunun da kısmen ürün fiyatlarına yansıdığı iddia ediliyor. Bu kısmen doğru ancak bu kanunun temeline bakıldığında temel amacı, gıda fiyatlarının aşırı olması ki bunu azaltma adına alınan bir önlem gibi duruyor. Bu maddenin ürün fiyatları üzerindeki etkisiyle ilgili herhangi bir rapor yok ama pazarcılarla yapılan istişarelerde görüldü ki aslında bunun pazarcılar üzerinde, fiyatlar üzerinde çok ciddi bir etkisi yok çünkü aynı pazarda tahsis edilen yerlerde çalışanlar olduğu gibi kiralık yerlerde de çalışanlar var. Dolayısıyla rekabet şartları uygun olduğu için sadece bundan ötürü fiyat artışının olması söz konusu değil. Ancak tabii, bu aşırı fiyatların neden kaynaklandığını herkes biliyor. Bunun temelinde ürünlerin üretim fiyatları var; bunlar temel gider maddeleri olan akaryakıt, tohum, gübre ve işçilik gibi maliyetlerdir. Bunları disipline etmeden ürün fiyatlarında bu tür pansuman tedbirlerle indirim oluşturulması mümkün değil.

Tabii bunun haricinde hal yasasında çok ciddi sorunlar ve ciddi şikâyetler var, bunların başında "rüsum bedeli" diye ifade edilen bedel geliyor. Zaten pazar yerleri şehir merkezlerinden uzak yerlerde kurulduğu için hal yapılarının nakliyeler ve maliyetler önünde çok ciddi etkisi var. Bu yüzden eğer biz gıda fiyatlarını indirmek istiyorsak bu tür pansuman tedbirler yerine üreticinin temel giderlerini azaltıcı tedbirler almak zorundayız. Tabii ki pazar ürünlerindeki artışı sadece bağımsız görmek mümkün değil, diğer bütün ürünlerde olduğu gibi, hatta devletin harç ve diğer verdiği hizmet bedellerindeki artışlardan daha farklı bir artış olmadığını görürüz.

Tabii, pazar yerlerinde başka sıkıntılarımız da var. Örneğin, üreticiye tahsis edilen yerlerin üreticiler tarafından değil de yine istismar edilerek başka kişilere satıldığı ve üretici ürünleri yerine yine halden alınan ürünlerin satıldığını görmekteyiz. Bu da normal halden ürün alıp satış yapan esnaf için haksız bir rekabet oluşturmaktadır.

Yine, pazar yerlerimizde bu hal maliyetlerinden ve diğer resmî evrak maliyetlerinden kaynaklı fiyatlar çok olduğu için gayriresmî ve meşru olmayan yollarla pazar yerlerinde ürün satışları söz konusu. Bu da mevcut esnafı çok ciddi sıkıntıya sokmakta ama maalesef belediyelerimiz bunların denetimlerini kâfi derecede yapamamaktadır.

Yine, üreticilere tahsis edilen alanlarla ilgili bir düzenlemenin de olması şarttır. "Pazar yerlerinde yüzde 20 kadar üreticilere tahsis edilmesi" diye bir madde var ancak, örneğin, Güneydoğu illerinden bir üretici gelip Bursa'da bir pazar yerinde "üretici" adıyla tahsis alabiliyor. Bu doğru değil çünkü o kadar uzak mesafeden kendi ürününü getirip pazarlayabilmesi mümkün değil. Bunlar değişik istismarlara sebep oluyor. Bundan ötürüdür ki üretici fiyatlarını ve aracı masraflarını azaltmadan bu ürünlerde fiyat düşüşü beklemenin çok gerçekçi olmadığını düşünüyoruz.

Çok teşekkür ederiz.

Saygılar sunarım. (Saadet Partisi sıralarından alkışlar)