İYİ PARTİ GRUBU ADINA SELCAN HAMŞIOĞLU (Tekirdağ) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; İYİ Parti Grubu adına ülkemizin geleneksel yağ bitkisi olan ayçiçeği üretiminin artırılması ve üreticinin sorunlarının araştırılarak çözüm için bir yol haritası belirlenmesi talebiyle verdiğimiz önergeyi anlatmak üzere söz aldım.

"Ambarın anahtarı kimin elindeyse güç de onun elinde olur." Özellikle pandemiden sonra ve küresel ısınma, bölgesel savaşlar, nüfus artışı, göç gibi nedenlerle de pekişen gıda güvenliği tehdidinin gündeme geldiği birçok ortamda biz bu cümleyi gerek Sayın Cumhurbaşkanı gerekse Tarım Bakanlarından defaatle duyduk. Açlıkla, yokluk ve kıtlıkla sınanan ülkelerin efendisi, ambarın anahtarı kimdeyse sahiden de odur. Kendi ambarı bulunmayan bir ülkenin bağımsızlığından söz edebilme imkânı yoktur. Bu sebeple, gıda güvenliğini garanti altına almanın bir millî güvenlik meselesi olduğu, gıdanın sadece beslenmeye karşılık gelmediği, kendine yetebilir olup olmamanın yani dışa bağımlı olup olmamanın aynı zamanda bir güvenlik başlığı olduğu konusunda bir görüş ayrılığı bulunduğunu düşünmüyorum.

Yine, Türkiye'de bütün alternatif ürün teşviklerine rağmen hâlâ yüzde 80 oranında tercih edilen ayçiçeğinin bizim için temel gıda, ihtiyaç olduğu konusunda da ve yine küspesinin yüksek protein içermesi sebebiyle hayvan besiciliğinde önemli bir kalem olduğu konusunda da görüş ayrılığı yoktur diye düşünüyorum. 2023 yılında Türkiye, ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesinin ithalatına milyarlarca dolar ödedi. Ticaret Bakanlığı 15 Nisana kadar geçerli kıldığı tebliğle, ayçiçeği tohumunda 100 bin tona, ham ayçiçeği yağında ise 250 bin tona kadar tarife kontenjanı uygulamasına geçti. Böylelikle yağlık ayçiçeği tohumunda yüzde 27 yerine yüzde 12, ham ayçiçeği yağında ise yüzde 36 yerine yüzde 22 gümrük vergisi alınmasına karar verdi. Tek başına bu tablo bile üretimi artırmanın bizim için bir mecburiyet olduğunun belgesidir. 2015'te yüzde 79 olan kendine yetme oranımızın yüzde 50'lere kadar gerilemiş olması, bunu bir an önce yapmamız konusunda çalan kırmızı alarmdır.

Ayçiçeğinde üretimi artırmak, çiftçiyi üretime teşvik etmek zorundayız. Çiftçi ayçiçeği ürettiğinde; keza, aslında ayçiçeği gibi buğdayda da diğer stratejik ürünlerde de bunları ürettiğinde kazancının maliyetin altında kalmayacağının garantisini vermek zorundayız. Alım fiyatlarını hesaplarken mazota gelen zammı da gübreye gelen zammı da tarım ilaçlarına gelen zammı da enflasyonu da hesap etmek zorundayız. Hasadın başladığı Çukurova'da brüt kilogram başına açıklanan fiyat 15 lira 30 kuruş, zam oranı yüzde 24. Peki, mazotun yıllık zam oranı ne? Yüzde 78,5; gübrenin yüzde 51, tarım ilacının yüzde 58. Trakya'da da hasat başlamak üzere. Genelde ayçiçeği fiyatı buğdayın 2 katına tekabül ettiğinden ton başına 18.500 lira gibi bir fiyat açıklanacağı; bu, beklenti değil ama geçmiş tecrübelerden böyle bir tahmin var. Trakya için söyleyeyim: 1 dönüm tarladan yaklaşık 200 kilogram ürün alınıyor. Eğer fiyat bu olursa dönüm başına 3.700 lira kazanacak çiftçi. İcarla ekiliyor çoğunlukla dolayısıyla 1.500 lira icar bedelini düştüğümüzde dönüm başına elinde 2.200 lirası kalacak, rutin giderleri için 1.000 lira düştüğümüzde -ki bu da yetmez- 1.200 lirası kalacak; 100 dönüm ekmiş olsa bu çiftçinin cebine koyacağı para bütün bir yıl için 120 bin lira olacak. Ee, bu çiftçinin sosyal güvencesi olmasın mı? "Ben BAĞ-KUR'umu da ödeyeyim." dediğinde ayda 6.900 liradan yılda 82.800 lira da BAĞ-KUR'a gidecek; 100 dönüm ayçiçeği eken çiftçinin cebine kalacak para bir sonraki yıla kadar 35.000-40.000 lira arasında olacak yani ay başına 3.300 liraya; bozdur bozdur harca. 2022 fiyatını baz alırsak güncel kurdan ayçiçek fiyatının ton başına 21.750 lira açıklanması gerekiyor ki aslında o da yetmez. Ukrayna'nın döviz, silah, ekipman ihtiyacı dolayısıyla tahıl ve yağlı tohumları maliyetinin altında satmak zorunda kalmasının bedelini kendi çiftçimize ödetmememiz gerekir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun, tamamlayın.

SELCAN HAMŞIOĞLU (Devamla) - Ayçiçeği ithal edilirken vazgeçilen gelir kalemleri, yurt dışına giden milyarlarca dolar düşünüldüğünde çiftçiye nefes aldıracak bir alım fiyatı açıklamak, gübre ve mazot desteği vermek ne kadar ilave bir yük getirebilir? Çiftçinin üretimi bıraktığı, köyü terk ettiği hiçbir senaryo Türkiye'nin hayrına olmayacaktır diyor, bütün siyasi partilerden önergemize destek istiyoruz.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (İYİ Parti sıralarından alkışlar)