AK PARTİ GRUBU ADINA MURAT KAYA (Sakarya) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi hakkında Devlet Arşivleri Başkanlığı üzerinde söz almış bulunuyorum. Aziz milletimizi ve Genel Kurulumuzu saygıyla selamlıyorum.

Tarihteki yaşanmışlıkların en önemli ve tarafsız tanıkları olan arşiv belgeleri geçmişin tecrübelerini bizlere aktarırken geleceğe dönük rasyonel perspektifler edinme imkânı da sunmaktadır. Köklü bir devlet olabilmenin en önemli kriterlerinden biri de müesses bir arşive sahip olabilmektir. Devlet arşivleri kurumları bir ülkenin geçmişine ait tüm belgelerin toplanması, saklanması, korunması ve araştırmacılara sunulması görevini üstlenen kurumlardır. Osmanlı Devleti'nden Türkiye Cumhuriyeti'ne intikal eden arşivcilik alanındaki kurumsallık, bu görev bugünün şartlarına göre dönüştürülerek ve geliştirilerek Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.

Devlet Arşivleri Başkanlığı, envanterindeki Osmanlı'dan günümüze kadar olan yaklaşık 8 asırlık belge mirasını titizlikle muhafaza etmektedir. Bu belgelerin sağlıklı iklim koşullarında tutulması, gerekli hâllerde restorasyonlarının yapılması ve dijitalleştirilerek araştırmacıların ve ilgililerin hizmetine sunulması gibi mesleki faaliyetlerin tamamı evrensel standartların çok üzerindedir. Devlet Arşivleri Başkanlığı, bir taraftan geçmişe ait eşsiz evrak mirasımızı organize ederken diğer taraftan da ülkemizde güncel olarak arşivlemenin hangi esas ve usullerle yapılacağı hakkında kurumlarımızı bilgilendirmek suretiyle arşivciliğimizin yarınlarını dizayn etmektedir. Bu bakımdan, edindiği mesleki tecrübeleri hem ülkemizde hem de diğer ülke arşivcileriyle paylaşmakta, arşivciliğin topyekûn ilerlemesi yönündeki ciddi ve anlamlı gayretler sarf etmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Devlet Arşivleri Başkanlığı, sahip olduğu belge mirası bakımından dünyanın sayılı arşivleri arasındadır; yaklaşık 150 milyon belge ve 600 bin defter envanterinde kayıtlı olup bu sayı her geçen gün artmaktadır. İçeriği itibarıyla belgeler sadece ülkemizle sınırlı olmayıp Suriye, Irak, Filistin, Mısır, Yemen, Yunanistan, Bulgaristan, Arnavutluk, Makedonya, Kosova, Bosna gibi Osmanlı coğrafyasının tamamını kapsamaktadır. Bunun yanı sıra, uluslararası ilişkileri göz önünde bulundurduğumuzda, belgelerin dönemin tüm dünya devletleriyle ilgisinin olduğunu söylemek tarihî gerçeklik açısından bir zarurettir. Bu bakımdan belgelerimiz, Osmanlı coğrafyasında kurulan devletlerin tarihî açısından ana kaynak, diğer devletler içinse tarihlerinin mütemmim birer cüzü hüviyetindedir. Osmanlı döneminde uluslararası yapılan bir anlaşmadan Sakarya'nın Geyve ilçesindeki bir köye ait vesikaya, Balkanlar'dan Kafkaslar'a, Kıbrıs'tan Afrika'ya, Japonya'dan Şili'ye, Avustralya'dan Kanada'ya kadar buralarla ilgili farklı konularda cereyan eden tarihî bir kayda arşivden ulaşmak mümkündür. Bu bağlamda, hangi ülkeye giderseniz gidin yolu muhakkak Devlet Arşivleri Başkanlğınıza düşmüş bir araştırmacıyla karşılaşabilirsiniz.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yine tarihimizin çok önemli kırılma noktalarını işaret eden Tanzimat Fermanı, Amasya Genelgesi ve Misakımillî gibi belgeleriyle yüce Meclisimizin açılacağına dair Mustafa Kemal Paşa'nın yaptığı çağrı bu husustaki arşivimizdeki mahfuz belgelerden sadece birkaçıdır.

Ülkemizde ve dünyada bilhassa sosyal bilimlerdeki çalışmalara yapılan atıflar incelendiğinde Devletin Arşivlerinin envanter zenginliği ve sunduğu hizmetlerin büyüklüğü rahatlıkla müşahede edilebilmektedir. Belge görüntülerinin dijitalleştirilmesi ve analitik tasnif sistemi akademisyenlerimizin ve araştırmacılarımızın işlerini kolaylaştırmakta, ürettikleri eserlere önemli perspektif ve ivmeler kazandırmaktadır. Sadece bu yıl belge tarama sistemi üzerinden görüntülenen 11 milyon belge araştırmacılarımızın göstermiş olduğu yoğun ilginin tezahürüdür.

Devlet Arşivleri Başkanlığı envanterlerinde bulunan tarihî evrak mirasımıza internetin olduğu her yerden günün her saatinde erişebilmek mümkündür. Devlet Arşivleri hatırlatıcılar misyonu doğrultusunda gerçekleştirdiği tematik yayın ve sergi faaliyetleri geniş kitlelerin bu mirasımızdan istifade etmesine imkân sağlamaktadır.

Değerli milletvekilleri, Başkanlığımız aynı zamanda, tüm öğretim kademelerine yönelik hazırlanan eğitim içerikleriyle öğrencilerimizin kanıt temelli öğretimi keşfetmelerine yardımcı olmakta, öğretimde yeni ufuklar açmaya gayret etmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ülkemizde ve dünyada arşivcilik hizmet ve standartlarını yükselten ve bunu daha yukarılara taşımak için durmaksızın çalışan ülkemizin en mutena kurumlarından bir tanesidir.

Sayın milletvekilleri, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'mizin ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyorum ve sizleri saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)