ÖZGÜR ERDEM İNCESU (Ardahan) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Türkiye'nin kuzeydoğusunda ülkemizin hudut mevzisi konumundaki Ardahan tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Urartular, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar gibi birçok devlet bu bölgede hüküm sürmüştür. Özellikle Osmanlı döneminde stratejik bir öneme sahip olan Ardahan 19'uncu yüzyılın sonlarında halk arasında "93 Harbi" olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaş sonrası 1878 yılında Rus işgaline uğramıştır. Durumun önemini en iyi Âşık Zülali'nin şu mısraları ifade eder: "Ardahan can idi gitti/Lisanı Türk idi gitti/Söyleyin Sultan Hamit'e/Anadolu'nun kilidi gitti." Nihayet, 1918'de Brest-Litovsk Antlaşması'yla Osmanlı Devleti'ne geri verilmiştir. Cumhuriyet döneminde uzun yıllar Kars'a bağlı bir ilçe olan Ardahan, 1992 yılında il statüsüne kavuşmuştur. Kırk yıllık Rus hâkimiyetinde kalan Ardahan'da yaşayan çeşitli inanç ve etnik farklılıklara sahip yurttaşlarımız dayanışmayı, birbirine tutunmayı, tek yumruk olarak yaşamayı öğrenmiştir. Uzun yıllar işgal altında kalmasına rağmen bu kardeşlik kültüründen ve geleneğinden ödün vermemiştir. Günümüzde de Kars, Ardahan, Iğdır coğrafyasında birlikte huzur içinde yaşamak ve birbirlerini ayrıştırmamak üzerine yükselen bu kültür devam etmektedir. Bu kültür, bölgemizin olanca dezavantajlarına rağmen gururla yaşattığımız ve her bir ferdimizin de bu duyguyu büyütmek için gayret içinde olduğu bir çabadır.

Değerli arkadaşlar, malumunuz, Ardahan yüksek rakımı nedeniyle soğuk ve karasal bir iklime sahiptir; bunun sonucu olarak da kışlar uzun yaşanmakta, soğuk ve kar yağışı eksik olmamaktadır; yazları da kısa olduğundan kısıtlı ürünler üzerinden de olsa tarım ve onun yanında hayvancılık bölge ekonomisinin temelini oluşturmaktadır. Özellikle büyükbaş hayvancılık ve süt ürünleri üretimi bölgenin geçim kaynağı açısından ekonomik hayatın lokomotifi durumundadır. Ardahan'ın il olduğu 1992 yılında 200 bine yaklaşan nüfusu günümüzde 90 bine kadar düşmüştür. Ardahan'ın taşı, toprağı fiziki olarak yüz dört yıl önce kurtulmaya kurtuldu ama ekonomik olarak plansızlığın işgali altında kalmaya ve yoksunluklar yaşamaya devam etmektedir. Yıl olmuş 2025, Ardahan'ın hâlihazırda altyapısı eksik, köy yolları eksik, yayla yolları eksik, sağlık hizmetleri aksıyor. Dünyaya açılan tünellerini bitirme sözü var, iradesi yok; vatandaşına eksi 40 derece soğukta nasıl hayatta kaldığını sormak, ona destek olmak yok. Hep söylüyorum ve söylemeye devam edeceğim: Başta Ardahan, Kars, Iğdır olmak üzere mevsim dezavantajları olan şehirlerimize devletimiz yakacak ve doğal gaz desteği sağlamak zorundadır.

Değerli arkadaşlar, bu toprakları karla buzun, çamurla tozun işgaline bıraktınız. Ardahanlıyı Ardahan'da doğup Kars ve Erzurum yollarında doktora ulaşmaya çalışırken çaresiz bıraktınız. Oysa eşsiz meraları, platoları, ormanları, yaylaları ve gölleriyle modern çağın kirlettiği dünyamızın âdeta cennetidir bu topraklar. Bütün bu özellikleri bir tarafta dururken gençler hayatını idame edecek iş imkânlarını bulamayarak bölgeyi terk edip metropollere gidiyorsa, sizler bu imkânları bölgenin menfaatleri doğrultusunda yönetip yönlendiremiyorsanız bu tamamen sizin eserinizdir. Doğasına ve florasına zarar vermeden insanlarını oldukları yerde hayatlarını kazanıp idame edecek yatırımları yapmak hem Ardahan'ın hem de ülkemizin yarınlarına faydalı olacaktır. Ardahan'ın ekonomik kurtuluşu için acilen yapılacaklar:

1) Yatırım teşvikleri artırılmalıdır.

2) Doğu Ekspresi Ardahan'a kadar uzatılmalı ve serbest bölge oluşturulmalıdır.

3) Devam eden tüneller tamamlanmalı, Sahara Tüneli Projesi başlatılmalıdır.

4) Çıldır ve Aktaş Gölleri gerekli yatırımlar yapılarak turizme açılmalıdır.

5) Yalnızçam Kayak Tesislerine gerekli yatırımlar yapılıp uluslararası turizme kazandırılmalıdır.

6) Tarım ve hayvancılık yapan vatandaşlarımıza faizsiz finans desteği sağlanmalıdır.

7) Sağlık ve eğitim alanındaki eksiklikler acilen tamamlanmalıdır.

8) Sınır ticaretinin önündeki engeller kaldırılmalı, bölgenin refahına katkısı sağlanmalıdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun.

ÖZGÜR ERDEM İNCESU (Devamla) - Ardahan'ımızın Rus hâkimiyetinden kurtuluşunun 104'üncü yılı kutlu olsun. Allah bir daha öyle günler yaşatmasın. Atalarımız onca yıllık işgale ruhlarıyla direnip varlıklarını o kutlu güne nasıl taşıdılarsa bizler de bu yalnızlık, plansızlık ve programsızlığın işgalinden Ardahan'ı elbette kurtaracağız.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)