CHP GRUBU ADINA EYLEM ERTUĞ ERTUĞRUL (Zonguldak) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; geçtiğimiz mart ayında EUROCONTROL'den daha fazla ödeme alınması için ülkemize döviz girişini artırmaya çalışan ve bu yolla personel maliyetini azaltmaya çalışan bir düzenleme yapılmıştı ancak maalesef yetersiz kaldı.

Sayın milletvekilleri, 2023 yılı verilerine göre Fransa ile Türkiye'nin hava trafiği neredeyse aynı seviyededir. Türkiye'nin kontrollü hava sahasının büyüklüğü 982 bin kilometrekaredir. Fransa'nın yıllık uçuş sayısı 21 milyon, Türkiye'nin yıllık uçuş sayısı ise yaklaşık 20 milyon civarındadır. Fransa EUROCONTROL'den 1,5 milyar euro gelir elde ederken Türkiye ise bunun üçte 1'i kadar, sadece 497 milyon euro gelir elde edebilmektedir. Bu farklılık Türkiye'nin hava trafik hizmetlerinde personelin işçiliğini ve emeğini daha ucuza uygulamaya koymasından kaynaklanıyor. Radar sistemleri, teknolojik çözümler, teknik hizmetler, ödenen maaş, personelin özel teçhizat giderleri bile EUROCONTROL gelirlerinden ödenebilecekken Devlet Hava Meydanları İşletmesi maalesef bu avantajı doğru kullanamıyor.

Sayın milletvekilleri, EUROCONTROL tahsilat sistemi üst düzey personele pay aktarırken ülkemizin diğer personeli kendi meydan işletme gelirlerinin emekçileri olarak pay alamamaktadır. Geldiğimiz noktada bu sistemden daha fazla döviz elde etmek sadece personel maaşlarıyla sınırlı kalmamalı, diğer unsurlar da göz önüne alınmalıdır. EUROCONTROL, ülkelere, maliyetleri geri alma sistemine göre ücret tahsisi yapar yani ülkenin toplam hava seyrüsefer maliyetinin uçuş hacmine bölünmesine göre birim ücreti hesaplanmaktadır. Avrupa ülkelerinde birim ücreti yüksek, Türkiye'de ise işçilik ve altyapı maliyetleri daha düşük, döviz bazlı sabit yatırımlar eski ve daha az yenileme yapılmış, personel maaşları da Avrupa'ya göre düşük -ki bu da ayrı bir eleştiri konusudur- bu yüzden de ülkemizde birim ücreti düşük kalmaktadır yani Türkiye daha ucuza daha çok hizmet veriyor, bunun nedenini sorgulamamız gerekiyor. Türkiye uzun yıllardır hava sahasını kullanan hava yolları için hem ucuz hem de hızlı geçiş rotası olarak tanıtılmak istenmektedir. Özellikle pandemi sonrasında ve Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle kuzey-güney rotalarının kapanması Türkiye'yi alternatif rota olarak öne çıkarmıştır. Uçuşları Türkiye rotasına çekmek için düşük ücret politikası tercih edilmektedir, böylece uçuş sayısı artmaktadır ancak birim başına gelir düşmeye devam etmektedir. Bu politika, hizmet artarken gelirin aynı oranda artmasını engellemektedir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun.

EYLEM ERTUĞ ERTUĞRUL (Devamla) - Sayın milletvekilleri, Sayıştay yıllardır bu konuyla ilgili aslında şu tespiti de yapıyor: Türkiye millî maliyet sıralamasında 6'ncı sırada ve hizmet sıralamasında 2'nci sırada. Türkiye kaliteli hizmet sunuyor ama neden hak ettiğini alamıyor? Yıllık kaybımız ne kadar, bunların önlenmesi için neler yapılmalı?

Bunların tespit edilmesi için bu önergeye destek verdiğimizi belirtiyor, Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)