HASİP KAPLAN (Şırnak) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Birinci Meclis 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplandı. Meclis Başkanlığına Mustafa Kemal Atatürk seçilmişti. Birinci Meclisin kuruluşu ve 1921 Anayasası'nın oluşumunda görev almış, Meclisimizin Anadolu halklarının tamamını temsil eden, cumhuriyetin kuruluş felsefesindeki "yüce çatı" anlayışla herkesi kucaklayan o dönemin Meclis üyeleriyle birlikte, Türk, Çerkez, Laz, Kürt bütün renkleri ve sesleriyle Meclisimizin üyeleriyle birlikte hepsini saygıyla anıyoruz 73'üncü yılında ve şunu ifade etmek istiyoruz ki cumhuriyetin kurulduğu 1920'li yıllar, yani 20'nci yüzyılın başları, yani ulus devletler sürecindeki Birinci Dünya Paylaşım Savaşı'ndan çıkan atmosferde bu birlikteliğimizi, zenginliğimizi, bu Meclisin çatısı altındaki farklılıklarımızı ve kardeşliğimizi birkaç sözle Atatürk'ün söylemlerinden dile getirmek istiyorum. 21 Anayasası'nın özü oluşturulurken Amasya'da Mustafa Kemal'le birlikte imzalanan protokoller, aynı zamanda kurulacak cumhuriyetin ilk sosyal ve siyasal sözleşmesi özelliğini de taşıyor. Mustafa Kemal, ortak vatan sınırından bahseden bir konuşmasında "Bu sınır ordumuzca silahla savunulduğu gibi aynı zamanda Türk ve Kürtlerin oturduğu vatan parçamızı içerir." demiştir.

Yine 1 Mart 1921 Teşkilatı Esasiye görüşmeleri esnasındaki sözleri "Efendiler, Türkiye halkı ırken ve dinen ve harsen birlik hâlinde birbirine karşı karşılıklı saygı ve fedakârlık duygularıyla dolu ve kaderleri ve çıkarları ortak olan bir sosyal topluluktur. Bu toplulukta etnik haklar ve yöresel koşullara saygı iç siyasetimizin esaslı noktalarındandır." belirlemesiyle "Türkiye halkı" kavramına ve 1921 Anayasası'ndaki "eşit yurttaşlık" tanımına önemle dikkat çekmiştir.

Kurtuluş Savaşı, Erzurum, Sivas, Misakımillî metinlerinde kayda geçirilen ve Mustafa Kemal'in Meclis önünde teyit ettiği mutabakatlar sayesinde yapılabildi. Aralarında hiçbir menfaat çatışması, üstlük-astlık davası bulunmadığına inanılan Müslüman halklar, özellikle de Kürtler, Kurtuluş Savaşı'nda ortak vatanı ve ortak menfaatleri savunmak için kolaylıkla bir araya gelebildiler.

Yine 11'inci maddesi 1921 Anayasası'nın? 16 Ocak 1923 İzmit konuşmasında Atatürk "Ayrı bir Kürtlük düşünmektense anayasamız gereğince zaten bir tür mahalli özerklikler oluşacaktır. O hâlde hangi vilayetin halkı Kürt ise onlar da kendi kendilerini özerk olarak idare edebileceklerdir." söylemleri vardır.

Bütün bunların yanında, cumhuriyetimizin kuruluş felsefesinde temel olan noktaların başında bağımsızlık gelir, istiklal gelir. Sonra, tanımı gelir, hukuk devleti, laik, sosyal bir hukuk devleti olduğu vurgulanır. Aradan uzun yıllar geçti. Şu an eğer bunun tartışmasını ve değerlendirmesini yapacaksa Meclis, bir İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra 21'inci yüzyılda yeni bir anayasa çalışmasını yapacağımız bir sürecin içindeyken, 21'inci yüzyılın değerleriyle 20'nci yüzyılın değerleri arasındaki muazzam değişimin, insan hakları, çevre, ekoloji, kardeşlik, eşit yurttaşlık, demokrasi, çoğulculuk, kültürel çoğulculuk, çok dillilik gibi, bunların hepsinin ortak hukukunu oluşturacak yeni bir anayasayı eğer hayata geçirebilirsek Mecliste ve ülkemizdeki tüm yurttaşlarımızın kardeşliğini, barışını tesis edebilirsek, gerçekten o zaman Meclis Birinci Meclisin ruhuyla kendi görevini 21'inci yüzyılda da yapmış olacaktır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Sayın Kaplan, lütfen selamlayın.

HASİP KAPLAN (Devamla) - Bu duygularla hepinizi saygıyla selamlıyorum. (BDP sıralarından alkışlar)